januari 2018

Mahler: Symphony No. 4 in G Major

Düsseldorf Symphony Orchestra o.l.v. Adam Fischer

Na zijn geprezen opname van de Zevende, biedt Adam Fischer ons een verkennende Vierde, Mahlers ideeën diep doordacht. Dit zou een geweldige cyclus kunnen worden.

Adam Fischer begon zijn Dusseldorf Mahler-cyclus met een volmaakt en individueel verslag van de nachtelijke Zevende symfonie. Ik merkte toen op dat zijn broer Iván over zijn schouder zou moeten kijken. Nu nog meer. Deze Vierde is nog beter. De Wunderhorn-speelsheid compenseert een wetende ouderwetse charme waar zinnen om een ​​cent draaien en allerlei karakteristieke nuances het uit het alledaagse tillen.

Ik vind het geweldig dat alle Mahleriaanse overdrijvingen en verhoogde contrasten bijna opzettelijk in strijd zijn met de finesse van de lezing. De kinderachtigheid en prikkelbaarheid van het werk zijn er een integraal onderdeel van en deze opwindende fantasievluchten uit de zak kunnen alleen worden bereikt door superresponsief spel. De complexiteit van details hier (balans, frasering, dynamiek) maakt zelfs het bekende nieuw en onverwacht. En Mahler op zijn woord geloven, hem zelfs uit zijn comfortzone halen, is de sleutel om de nieuwigheid ervan nieuw te maken. Er is een duidelijk vertrouwen en wederzijds respect tussen Fischer en zijn Düsseldorf Symphony en geen enkele maat – in schril contrast met het recente Gergiev/München-verslag (11/17) – wordt als vanzelfsprekend beschouwd.

Terwijl ik dit schrijf, herinner ik me de scherpte van het hoogtepunt van het eerste deel, waarvan de uitbundigheid werkelijk kinderlijk is en waarvan de schorre klank wordt gedomineerd door het luidruchtigste kind van allemaal – de Es-klarinet – die er met volle kracht doorheen pingelt. Evenzo de zure violist van het spookachtige dodendansje van het tweede deel, aangewakkerd door de puntige klezmerbandklarinet en een onhandige fagot die de Trio-sectie binnenstrompelt.

Het dons van strijkers aan het begin van het langzame deel verrast door het feit dat Fischer het geluid in zichzelf en intiem houdt. In feite vermijdt hij opvallend genoeg een overdaad aan het verlangen van het deel en verzet hij zich actief tegen overmatige emoties. Geen openlijk scheuren aan de snaren van het hart hier. De hemel zal op zijn tijd komen. Zelfs de grote E majeur-epifanie is zo Disneyesque – de waterval van strijkers en harpen is prominent aanwezig – dat we instinctief weten dat dit een glimp van de hemel is voor een kind. Mahler, de volwassene, is meer bezig met de varianten die hij uit zijn twee hoofdthema's verzint. Fischer speelt er bewust mee.

Ik hou van Hanna-Elizabeth Müllers zoete toon en levendige verhaal in de finale, het kind in ons dat geniet van het vooruitzicht op een vreugdevol hiernamaals, terwijl de nu opgewonden sleebellen uit het eerste deel ons anders lijken te vertellen. Terwijl de muziek in een tevreden slaap zakt, vraagt ​​men zich (niet in de laatste plaats Mahler) al af waar het in zal ontwaken.

Ik kijk reikhalzend uit naar de rest van deze Mahler-cyclus. Ik twijfel er niet aan dat er op deze manier nieuwe inzichten zullen komen – maar beter nog, ik weet niet wat ik ervan kan verwachten.

Adam Fischer launched his Dusseldorf Mahler cycle with an accomplished and individual account of the nighthawkish Seventh Symphony. I commented at the time that his brother Iván should be looking over his shoulder. More so now. This Fourth is even better. Its Wunderhorn playfulness offsets a knowing old-world charm where phrases turn on a sixpence and all manner of characterful nuance lifts it out of the commonplace.

I love that all the Mahlerian exaggerations and heightened contrasts are in almost wilful defiance of the finesse of the reading. The work’s childishness and petulance is an integral part of it and pulling these excitable flights of fancy out of the bag can only be achieved by super-responsive playing. The intricacy of detail here (balance, phrasing, dynamics) makes even the familiar sound new and unexpected. And taking Mahler at his word, edging him out of even his comfort zones, is the key to rekindling its newness. There is a clear trust and mutual respect between Fischer and his Düsseldorf Symphony and not one bar – in marked contrast to the recent Gergiev/Munich account (11/17) – is taken for granted.

As I write I am recalling the pungency of the first-movement climax whose exuberance really is infantile and whose raucousness is dominated by the noisiest child of all – the E flat clarinet – pinging through at the top of its voice. Likewise the sour fiddler of the second movement’s spooky dance of death egged on by the spiky klezmer-band clarinet and an awkward bassoon lumbering into the Trio section.

The eiderdown of strings at the start of the slow movement surprises by virtue of the fact that Fischer keeps the sound inward and intimate. In fact he conspicuously avoids an over-gilding of the movement’s yearning and actively resists over-emoting. No overt tearing at the heart-strings here. Heaven will come in good time. Even the great E major epiphany is so Disneyesque – cascading strings and harps very prominent – that we instinctively know this to be a child’s glimpse of heaven. Mahler, the adult, is more preoccupied with the variants he fashions from his two main themes. Fischer plays with them knowingly.

I like Hanna-Elizabeth Müller’s sweet tone and lively storytelling in the finale, the child within us enjoying the prospects of a joyful afterlife while the now agitated sleigh bells from the first movement seem to be telling us otherwise. As the music sinks into a contented slumber, one (not least Mahler) is already wondering what it will awaken to.

I eagerly anticipate the rest of this Mahler cycle. I’ve no doubt that fresh insights will this way come – but better yet I won’t know what to expect of them.