februari 2018

Heggie: Great Scott

Joyce DiDonato & Dallas Opera Orchestra o.l.v. Patrick Summers

De perceptie van de muziek van Jake Heggie was het onderwerp van Edward Seckersons eerste column voor ons vorig jaar; hier is een kans – die hij u aanspoort te grijpen – om het zelf te ervaren.

Er is hier sprake van een sluwe (en geestige) wisselwerking van ideeën. Sport versus kunst, of nog beter American Football versus opera; een opera in een opera, of nog beter een Italiaanse opera in een Amerikaanse opera. Je ruikt absoluut de vreugde van librettist Terrence McNally om zijn eigen niet zo geheime passie voor high-end muziektheater (hetzij opera of musicaltheater of zijn toneelstuk over Maria Callas, Master Class) te kunnen kanaliseren in een stuk dat zich positief verlustigt in de waanzinnige extravagantie van opera, terwijl het de gratie en pracht van het Amerikaanse lyrische podium omarmt. Het stond altijd in de sterren geschreven dat de librettist van twee geweldige Amerikaanse musicals – Kiss of the Spiderwoman en Ragtime – zou samenwerken met de meest succesvolle en meest internationaal erkende exponent van de Amerikaanse opera, Jake Heggie, en deze nieuwste van hun inspanningen is een algehele liefdesrelatie van alles wat hun respectievelijke werelden op zijn kop zet.

Dus hier is het: een grote Amerikaanse stad, een gerespecteerd maar worstelend operagezelschap en een bloeiend professioneel voetbalteam. De internationale operaster Arden Scott komt terug om het bedrijf te redden, American Opera, dat haar carrière lanceerde, in de rol van Joyce DiDonato, een personage dat groter is dan het leven zelf, en de lang verloren opera die ze zelf ontdekte, Rosa dolorosa, figlia di Pompei. Het enige probleem is dat de première op dezelfde avond valt als het eerste nationale kampioenschap van het thuisspelende voetbalteam, de Super Bowl. En als dat op zichzelf geen cultuurclash van operaproporties is, weet ik het ook niet meer.

De grappen liggen voor het oprapen van McNally – alle intriges en rivaliteit achter de schermen (niet in de laatste plaats die rond de verplichte Russische sopraan), de verliefdheden en vijandigheden van het bedrijf. Heggie mag de sub-Rossiniaanse bel canto op een uitgebreide schaal parodiëren (tot en met die gevierde crescendo's), maar weet daarbij de loutere pastiche te overstijgen in de creatie van oprecht elegante en prachtige regels en authentiek vocaal vuurwerk dat DiDonato net zo zeker uitdaagt en belast als de rollen in haar kernrepertoire. De opera-achtige decors hier hebben echt een authentieke klank. Maar dan is er nog het andere element, het Amerikaanse element, waar de persoonlijke en intieme aspecten van het plot - zoals Scott die herenigd wordt met haar voormalige geliefde Sid (Nathan Gunn) - een muzikale ader uitboren waar Heggie's Broadway-erfenis onvermijdelijk is. Zoals we weten van zijn andere opera's (niet in de laatste plaats Dead Man Walking en het verbazingwekkend goede Moby-Dick), verschuilt Heggie zich niet achter het fantasierijke of het listige of het onzingbaar 'cutting edge', maar dient en verlicht hij zijn teksten juist door de eerlijkheid en dankbaarheid van zijn vocale schrijven. Zijn gave voor melodie (en ik heb dit al te vaak gezegd) is bijzonder.

Neem het climaxtrio 'It's always the song, not the singer', waarin de drie belangrijkste vrouwen in het stuk (DiDonato, Frederica von Stade en Ailyn Pérez - een heel trio) mijmeren over de kunst die hen uiteindelijk in dienst stelt van hun materiaal. Dit is Heggie's Rosenkavalier-trio en het verwijst terug naar een briljante kleine scène waarin Scott de geest van haar componist Vittorio Bazzetti aanroept om geruststelling te zoeken dat er een doel en de belofte van nageslacht in haar inspanningen zit. En zijn repliek – ‘American Opera – ik dacht niet dat zoiets bestond’ – raakt wrang de kern van Great Scott’s charme. De vaardigheid hier, van zowel componist als librettist, is de manier waarop het komische samensmelt met het weemoedig humane. Maar er zijn ook de ironische momenten die in het oog springen, zoals de hilarische coup van het laten zingen van de Russische sopraan-superster, Tatyana (Pérez), The Star-Spangled Banner tijdens de Super Bowl. Onvermijdelijk kun je de melodie (of de tekst) niet horen door de versieringen. Als het om in-grappen gaat, is dit een schatje.

Het is heel gemakkelijk om een ​​stuk als Great Scott af te kraken door te stellen dat het muzikaal of stilistisch niet de grenzen verlegt, dat het zich verheugt in het verleden en niet in de toekomst, dat het populair is. Maar vertel dat maar eens aan het zeer vocale publiek van deze première van de Dallas Opera. En, met Maestro Bazzetti, er bestaat zoiets als Amerikaanse opera – en die is springlevend en leeft in de verbeelding van beoefenaars als Heggie en McNally.

There’s a cunning (and witty) interplay of ideas at work here. Sport versus Art, better yet American Football versus Opera; an opera within an opera, better yet an Italian opera within an American opera. You can absolutely smell librettist Terrence McNally’s glee at getting to channel his own not-so-secret passion for high-end music theatre (be it opera or musical theatre or indeed his play about Maria Callas, Master Class) into a piece that positively revels in the mad extravagance of opera while embracing the grace and gorgeousness of the American lyric stage. It was always written in the stars that the librettist of two great American musicals – Kiss of the Spiderwoman and Ragtime – should collaborate with the most successful and most internationally recognised exponent of American opera, Jake Heggie, and this latest of their endeavours is a wholesale love-in of all that rocks their respective worlds.

So here it is: a large American city, a respected but struggling opera company and a thriving professional football team. Returning to save the company, American Opera, that launched her career is international opera star Arden Scott – in the larger-than-life personage of Joyce DiDonato – and the long-lost opera that she herself discovered, Rosa dolorosa, figlia di Pompei. The only problem is that the premiere falls on the same night as the home football team’s first national championship, the Super Bowl. And if that’s not in itself a culture clash of operatic proportions I don’t know what is.

The jokes are there for McNally’s picking – all the backstage intrigue and rivalry (not least that centred on the obligatory Russian soprano), the company infatuations and antagonisms. Heggie gets to spoof the sub-Rossinian bel canto on an elaborate scale (up to and including those celebrated crescendos) but in so doing manages to transcend mere pastiche in the creation of genuinely elegant and beautiful lines and authentic vocal fireworks that challenge and tax DiDonato as surely as the roles in her core repertoire. The operatic set pieces here truly have a ring of authenticity about them. But then there is the other element, the American element, where the personal and the intimate aspects of the plot – like Scott reunited with her one-time lover Sid (Nathan Gunn) – mine a seam of music where Heggie’s Broadway inheritance is inescapable. As we know from his other operas (not least Dead Man Walking and the astonishingly good Moby-Dick), Heggie does not hide behind the fanciful or the tricksy or the unsingably ‘cutting edge’ but rather serves and illuminates his texts through the honesty and gratefulness of his vocal writing. His gift for melody (and I’ve said this too often) is special.

Take the climactic trio ‘It’s always the song, not the singer’, where the three key women in the piece (DiDonato, Frederica von Stade and Ailyn Pérez – quite a trio) muse on the art which ultimately puts them at the service of their material. This is Heggie’s Rosenkavalier trio and it hearkens back to a brilliant little scene where Scott invokes the ghost of her composer Vittorio Bazzetti to seek reassurance that there is purpose and the promise of posterity in her endeavours. And his riposte – ‘American Opera – I didn’t think there was such a thing’ – wryly goes to the heart of Great Scott’s charm. The skill here, from both composer and librettist, is the way in which the comedic melds with the wistfully humane. But there are also the bullseye ironic moments like the laugh-out-loud coup of having the Russian soprano superstar, Tatyana (Pérez), sing the Star-Spangled Banner at the Super Bowl. Inevitably you can’t hear the tune (or the words) for the embellishments. As in-jokes go, this is a honey.

It’s very easy to put down a piece like Great Scott by arguing that it doesn’t push the envelope, musically or stylistically, that it rejoices in the past not the future, that it courts popular appeal. But tell that to the very vocal audience of this Dallas Opera premiere. And, pace Maestro Bazzetti, there is such a thing as American Opera – and it’s alive and well and living in the imagination of practitioners like Heggie and McNally.