maart 2018

Bersa: Complete Piano Works, Vol. 1

Goran Filipec

Nieuwe muziek voor mij, maar wat een genot om te ontdekken! Dit is het openingsdeel van een serie gewijd aan de Kroatische componist Blagoje Bersa, en je zou je geen betere kampioen kunnen wensen dan Goran Filipec.

Totdat deze cd arriveerde om te recenseren, was mijn enige kennismaking met de Kroatische componist Blagoje Bersa (1873-1934) via zijn uitbundige, adembenemend georkestreerde symfonisch gedicht Sunčana polja (‘Zonnig Veld’). Dus waar heeft zijn geweldige pianomuziek zich al die jaren verstopt? Het is kleurrijk, schaamteloos virtuoos en behoorlijk substantieel.

De Tweede Sonate uit 1897 in één doorlopende beweging kan worden omschreven als Strauss’ zelfverzekerd stijgende melodieën en Rimsky-Korsakovs exoticisme geserveerd door Rachmaninov, Busoni en Medtner die vechten om ruimte op de pianokruk. Een groot deel van Na žalu (‘At the Strand’) bestaat uit betoverende en glibberige akkoorden die verankerd zijn door een D-mol pedaalpunt, terwijl de lyrisch georiënteerde Notturno en Ora triste soms hinten naar het Spaanse impressionisme, vooral in de climaxuitbarstingen. Zoals de notitie in het boekje suggereert, is de Fantaisie-Impromptu duidelijk geïnspireerd door Liszt, hoewel ik het Liszt op steroïden zou noemen, net zoals de Bagatella, Opus 16, zijn titel verloochent met betrekking tot zijn lengte van zeven minuten en stevige pianoschriftuur.

Terwijl het drieluik Po načinu starih (‘Op de oude manier’) verwijst naar oudere, minder harmonisch betrokken stijlen, zijn Bersa's pittige melodieuze wendingen als snufjes munt in een vanillepudding. Het afsluitende werk, een negen minuten durende Marcia trionfale, heeft een misleidende titel. Het is geen mars, maar een meedogenloze invasie van octaven in alle richtingen, afgezien van een paar momenten van respijt waarin de pianist kracht kan verzamelen en de munitie kan herladen.

Als ik de uitvoeringen van Goran Filipec nog niet heb genoemd, dan komt dat omdat hij me vanaf de eerste noten verbijsterd en sprakeloos achterliet, en ik ben nog steeds aan het herstellen! Deze pianist beheerst een transcendentale techniek en bezit een onverstoorbare sonoriteit die weigert te versplinteren, ondanks Bersa's dikste aanvallen. Hij ontketent verpletterende fortissimos die nooit in bonken vervallen en het soort textuurdiversiteit overbrengen dat nodig is om het veeleisende klavieridioom van deze componist tot leven te brengen. Het levendige geluid van Grand Piano doet zowel pianist als componist ruimschoots recht. Ik kan deze release niet genoeg aanbevelen en ik kijk uiteraard uit naar deel 2.

Until this disc arrived for review, my only exposure to the Croatian composer Blagoje Bersa (1873-1934) was through his exuberant, breathtakingly orchestrated tone poem Sunčana polja (‘Sunny Fields’). So where has his amazing piano music been hiding all these years? It’s colourful, unabashedly virtuoso and quite substantial.

The 1897 Second Sonata in one continuous movement might be described as Strauss’s confidently soaring melodies and Rimsky-Korsakov’s exoticism served up by Rachmaninov, Busoni and Medtner jostling for room on the piano bench. Much of Na žalu (‘At the Strand’) consists of ravishing and slithering chords anchored by a D flat pedal point, while the lyrically oriented Notturno and Ora triste sometimes hint at Spanish Impressionism, especially in the climactic outbursts. As the booklet note suggests, the Fantaisie-Impromptu is clearly inspired by Liszt, although I’d call it Liszt on steroids, just as the Bagatella, Op 16, belies its title in regard to its seven-minute length and meaty piano-writing.

While the triptych Po načinu starih (‘In the Old Way’) refers to older, less harmonically involved styles, Bersa’s tangy melodic twists and turns are like pinches of mint in a vanilla pudding. The concluding work, a nine minute Marcia trionfale, is deceptively titled. It’s not a march but a relentless invasion of octaves in all directions, save for a few windows of respite that allow the pianist to gather up strength and reload the ammunition.

If I haven’t yet mentioned Goran Filipec’s performances it’s because he basically left me stunned and speechless from the first notes, and I’m still recovering! This pianist commands a transcendental technique and possesses an unflappable sonority that refuses to splinter, notwithstanding Bersa’s thickest onslaughts. He unleashes shattering fortissimos that never lapse into banging and conveys the kind of textural diversity needed to bring this composer’s demanding keyboard idiom to life. Grand Piano’s vibrant sound does both pianist and composer ample justice. I cannot recommend this release highly enough and, needless to say, I look forward to Vol 2.