maart 2018

Franck: String Quartet in D Major & Piano Quintet in F Minor

Paavali Jumppanen & Danel Quartet

De lof van criticus Andrew Farach Colton voor deze kamermuziekset van Franck en voor de meeslepende interpretaties van Quatuor Danel kan niet sterker zijn: ‘dringend aanbevolen’, concludeert hij.

Deze uitvoeringen van het Quatuor Danel balanceren behendig op het snijvlak van zinnelijkheid en strengheid, zoals de meest memorabele interpretaties van Francks muziek zo vaak zijn (vergelijk Monteux’ Chicago-opname van de symfonie in d-klein). Er is inderdaad iets aan de eerste paar minuten van het Strijkkwartet – de scherpe aanvallen en de sonore maar pezige toon – dat me doet denken aan het Borodin Kwartet in de jaren 60 met Dubinsky, Alexandrov, Shebalin en Berlinsky. En dan is er nog de zorgvuldige aandacht van het Danel voor textuur: let op de manier waarop de drie lagere snaren hun akkoorden netjes aan elkaar lijmen, zodat elke noot zijn volledige waarde behoudt, precies zoals Franck vroeg bij het markeren van de passage molto sostenuto.

Zulke tekstuele trouw is natuurlijk prijzenswaardig; het zijn de levendige karakteriseringen die deze uitvoeringen buitengewoon maken. Alleen al in het eerste deel is er bijvoorbeeld de plotselinge, peinzende melancholie van de fugatische passage op 6'10"; de gefluisterde biecht op 10'01"; en de hartverscheurend tedere coda op 11'40". Misschien had de Danel meer aandacht besteed aan de haarspelddynamische markeringen in het Scherzo, maar hun lezing werpt een licht op de zwangere stiltes van de muziek, waardoor ze nog expressiever zijn dan normaal.

Het Pianokwintet profiteert enorm van een doordachte plaatsing van de microfoon. De piano is hier meer een medeplichtige dan een aanstichter – niet dat deze verschuiving de dramatische impact van de muziek op enigerlei wijze dempt. De dreiging van geweld aan het einde van het eerste deel (beginnend op 14'19") voelt bijvoorbeeld heel echt; de intensiteitsverhoging op 7'12" in de Lento is ronduit schrijnend; en er zit een meeslepende, claustrofobie-opwekkende cinéma noir-kwaliteit in een groot deel van de finale.

Beide werken zijn bewonderenswaardig op schijf geserveerd. Ik koester het vurige verslag van het Strijkkwartet door het Malibran Quartet (Cypres, 5/13) en Gabriel Tacchino's opruiende versie van het Kwintet met het Quatuor Athenaeum-Enescu (Pierre Verany, 12/92), maar deze nieuwe opname van het Quatuor Danel en Paavali Jumppanen is tot nu toe de meest aangrijpende – en veruit. Dringend aanbevolen.

These performances by the Quatuor Danel are deftly poised on a knife’s edge between sensuousness and rigour, as the most memorable interpretations of Franck’s music so often are (cf Monteux’s Chicago recording of the D minor Symphony). Indeed, something about the opening few minutes of the String Quartet – the incisive attacks and sonorous yet sinewy tone – reminds me of the the Borodin Quartet in its 1960s line-up with Dubinsky, Alexandrov, Shebalin and Berlinsky. There’s the Danel’s careful attention to texture, too: note the way the three lower strings neatly glue their chords together so that every note is sustained for its full value, just the way Franck asked for it in marking the passage molto sostenuto.

Such textual fidelity is laudable, of course; it’s the vivid characterisations that makes these performances extraordinary. In the first movement alone, for example, there’s the sudden, pensive melancholy of the fugal passage at 6'10"; the whispered confessional at 10'01"; and the heart-rendingly tender coda at 11'40". Perhaps the Danel might have made more of the hairpin dynamic markings in the Scherzo, but their reading throws a spotlight on the music’s pregnant silences, making them even more expressive than usual.

The Piano Quintet benefits enormously from thoughtful microphone placement. The piano is more an accomplice than an instigator here – not that this shift in any way dampens the music’s dramatic impact. The threat of violence at the end of the first movement (beginning at 14'19"), for example, feels very real; the ratcheting-up of intensity at 7'12" in the Lento is positively harrowing; and there’s an immersive, claustrophobia-inducing cinéma noir quality to much of the finale.

Both of these works have been admirably served on disc. I cherish the Malibran Quartet’s ardent account of the String Quartet (Cypres, 5/13) and Gabriel Tacchino’s incendiary version of the Quintet with the Quatuor Athenaeum-Enescu (Pierre Verany, 12/92), but this new recording by the Quatuor Danel and Paavali Jumppanen is the most gripping yet – and by a long shot. Urgently recommended.