juni 2018

John Adams: Violin Concerto

Leila Josefowicz & St Louis Symphony Orchestra o.l.v. David Robertson

Leila Josefowicz brengt het Adamsconcert, 16 jaar na haar laatste versie, opnieuw op plaat uit, en zegeviert, met spannend drama, individualiteit en inzicht.

In zijn memoires Hallelujah Junction (Faber: 2008; 2/09) brengt John Adams een gloeiend eerbetoon aan Leila Josefowicz’ onvermoeibare pleidooi voor zijn Vioolconcert, waarbij hij de solist prijst om zijn vermogen om impliciete ritmische schakeringen en expressieve mogelijkheden in de muziek naar voren te brengen die zelfs hij zich niet had voorgesteld.

Uit het bewijsmateriaal op deze nieuwe opname van Josefowicz kan men volledig begrijpen waarom. Adams’ virtuoze concert is op zijn best al moeilijk uit te voeren, met lastigere bochten om te nemen dan een Formule 1-circuit. Een rusteloze, edgy lyriek doordringt het eerste deel, dat onmerkbaar aan momentum wint door Adams’ truc om een ​​metrisch modulatieraster à la Elliott Carter te gebruiken. De twee krachten komen pas echt samen in het laatste deel (‘Toccare’), dat afwisselt tussen vurige grilligheid en een dansachtige bravoure. Daartussenin behoudt een griezelige, dromerige tweede nog steeds wat van de rusteloosheid van het openingsdeel, maar wordt in toom gehouden door een herhalende chaconnebas die eronder schittert.

Het vergelijken van Josefowicz’ nieuwe opname met haar vorige uitvoering (het BBC Symphony Orchestra met Adams zelf als dirigent) – die veel pit en dynamiek bezat – lijkt enigszins oneerlijk. Dat was in 2002. De Josefowicz vintage uit 2018 brengt zeker een diepte en rijping met zich mee die alleen kan worden bereikt door 20 jaar te leven en ademen in een werk dat nu meer dan 100 keer door de violist is uitgevoerd. Gooi de gedurfde interpretatie van David Robertson met het uitstekende St Louis Symphony Orchestra in de mix en deze opname zet een nieuwe maatstaf.

Veel van de beste uitvoeringen van Adams’ concerto brengen iets nieuws in het werk – een versterkte karakterisering in Tamsin Waley-Cohens uitstekende opname, opnieuw met het BBC SO, kracht en punch in Ilya Gringolts’s kijk op het werk met Julien Salemkour en de Copenhagen Philharmonic of genuanceerde vormgeving en integratie van solist en orkest van Kristjan Järvi en het MDR Symphony Orchestra met Chad Hoopes. Josefowicz’ betoverende uitvoering weet al deze elementen te vermengen en tegelijkertijd haar eigen stempel te behouden. Foutloos.

In his memoir Hallelujah Junction (Faber: 2008; 2/09), John Adams pays a glowing tribute to Leila Josefowicz’s tireless advocacy of his Violin Concerto, praising the soloist’s ability to bring out implicit rhythmic shadings and expressive possibilities in the music that even he had not imagined were there.

From the evidence provided on this new recording by Josefowicz, one can fully understand why. Adams’s virtuoso concerto is difficult to pull off at the best of times, with more tricky corners to navigate than a Formula One racing track. A restless, edgy lyricism pervades the first movement, which imperceptibly gains momentum through Adams’s trick of using a metric modulation grid à la Elliott Carter. The two forces don’t truly lock into place until the final movement (‘Toccare’), which alternates between fiery capriciousness and a dancelike swagger. In between, an eerie, dreamlike second still retains some of the restlessness of the opening movement but is held in check by a looping chaconne bass that shimmers underneath.

Comparing Josefowicz’s new recording with her previous performance (the BBC Symphony Orchestra with Adams himself conducting) – which possessed plenty of grit and dynamism – seems somewhat unfair. That was back in 2002. The 2018 Josefowicz vintage certainly brings with it a depth and maturation that can only be achieved through 20 years of living and breathing a work now performed by the violinist more than 100 times. Throw into the mix David Robertson’s bold interpretation with the excellent St Louis Symphony Orchestra and this recording sets a new benchmark.

Many of the finest performances of Adams’s concerto bring something new to the work – heightened characterisation in Tamsin Waley-Cohen’s excellent recording, again with the BBC SO, power and punch in Ilya Gringolts’s take on the work with Julien Salemkour and the Copenhagen Philharmonic or nuanced shaping and integration of soloist and orchestra from Kristjan Järvi and the MDR Symphony Orchestra with Chad Hoopes. Josefowicz’s mesmerising performance manages to blend all these elements while retaining her own imprint. Faultless.