augustus 2018
Bizet: Les Pechêurs de perles (Live)
Lille National Orchestra o.l.v. Alexandre Bloch
Ondanks alle roem van het beroemde duet, is Bizets The Pearl Fishers niet zo goed vertegenwoordigd op plaat. Dit verandert dat, met een geweldige cast en briljant geestdriftig spel.
Bizets The Pearl Fishers werd jarenlang zwaar bekritiseerd. Benjamin Jouvin schreef in Le Figaro na de première in 1863 dat het een ‘luidruchtige orgie’ was en verklaarde: ‘Er waren geen vissers in het libretto en geen parels in de muziek.’ Later vond George Bernard Shaw het ‘een verspilling van tijd en energie’. Alleen Hector Berlioz, die schreef in het Journal des débats, vond de opera waardevol: ‘De partituur voor Les pêcheurs de perles doet Monsieur Bizet eer aan … aria’s en duetten vol vuur en grote rijkdom aan kleuren.’
De eerste uitvoering duurde slechts 18 keer voordat de opera in de vergetelheid raakte. Pas na Bizets dood wilde zijn uitgever Choudens munt slaan uit het succes van Carmen door zijn eerdere opera’s nieuw leven in te blazen. Pearl Fishers werd verprutst en opnieuw georkestreerd, met nieuwe nummers toegevoegd (waaronder een trio gecomponeerd door Benjamin Godard), en een einde toegevoegd waarin Zurga wordt vermoord. Het beruchte duet werd herzien om de grote melodie aan het einde terug te brengen, een versie die – toegegeven – geweldig klinkt in concert en het vestigde, grotendeels via de Jussi Björling/Robert Merrill-opname, als een van de meest geliefde nummers van de opera. Maar zoals Brad Cohen (wiens eigen editie werd uitgevoerd bij ENO en wordt gebruikt op een Chandos in English-cd met hoogtepunten) opmerkt, creëren de ‘intimiteit en verfijning van de originele versie een heel andere sfeer dan de luidruchtige peroratie van de postume versie’.
Het tij begon te keren in de jaren 70, toen Arthur Hammond delen van de originele partituur orkestreerde die inmiddels waren geschrapt. De versie uit 1863 werd in 1977 door Georges Prêtre opgenomen voor EMI. De autografe partituur is privébezit, dus de beste musicologen kunnen verwijzen naar de dirigeerpartituur – geschreven over zes notenbalken – om het dichtst bij Bizets oorspronkelijke ideeën over orkestratie te komen. Snel volgend op Cohens detectivewerk voor Edition Peters werd Hugh Macdonalds reconstructie uit 2014 uitgegeven door Bärenreiter, en dit is de versie die is gebruikt in deze prachtige nieuwe opname op Pentatone, opgenomen in concert in Lille in mei 2017.
Het libretto is dramatisch zwak, het plot van twee vrienden die rivaliseren om dezelfde vrouw (nu een gesluierde maagdelijke priesteres) hangt af van de herkenning van een ketting. Gelukkig hoeven we deze overwegingen niet in een opname te verwerken. Alexandre Bloch dirigeert het Orchestre National de Lille in een levendig verslag van de partituur, met krachtig spel dat de snellere muziek (een geweldige storm) en de exotische dansnummers aanstuurt, terwijl hij de nodige delicatesse vindt voor de bedwelmende lyriek van de opera. Er zijn fantastische bijdragen van het uitstekende koor, Les Cris de Paris, als de dorpelingen van de Ceylonese parelvissersgemeenschap.
Maar het is de casting van het centrale trio personages waar deze opname triomfeert, zonder enige korrel in de muzikale oester. Pearl Fishers heeft het niet bijzonder goed gedaan op schijf en er zijn er maar weinig die goed bestand zijn tegen kritisch onderzoek. Je moet misschien teruggaan naar 1953 voor de beste Nadir en Leïla, het Frans-Canadese echtpaar Léopold Simoneau en Pierrette Alarie. Tot nu toe. Cyrille Dubois is een uitstekende Nadir. Hij laat zijn lichte tenor met honingzoete gemak zweven in ‘Je crois entendre encore’, de hoge B natuurlijk aan het einde prachtig geplaatst. Gemakkelijk het mooiste stukje zang dat ik dit jaar heb gehoord. Julie Fuchs’ Leïla is niet minder verrukkelijk. Leïla’s aria uit Act 2 ‘Comme autrefois dans la nuit sombre’ is prachtig gezongen, net zo delicaat als Ileana Cotruba∞ (voor Prêtre) en minder ‘mooning’ in stijl dan Janine Micheau (voor Pierre Dervaux), verwarmd door zacht vibrato. Fuchs is echter verre van een verwelkende bloem, met net genoeg staal na haar smeekbeden aan Zurga om Nadir’s leven te redden, alleen om zijn jaloezie aan te wakkeren.
Zurga is vaak de zwakke schakel op de plaat, met verschillende wollige baritons op het podium, waarvan de ergste de keelachtige Guillermo Sarabia voor Prêtre is. Florian Sempey is hier een geweldige Zurga, zijn lenige bariton is sterk genoeg om hem een charismatische leider te maken, en hij geeft zijn aria uit Act 3 op gevoelige wijze vorm terwijl Zurga wanhoopt dat zijn vriend bij zonsopgang ter dood is veroordeeld. De vonken vliegen ervan af in zijn ontmoeting met Fuchs' Leïla. Met Luc Bertin-Hugaults stevige hogepriester is dit de beste cast die ooit is samengesteld voor een opname van Les pêcheurs de perles en het staat meteen bovenaan mijn boekenplank.
Bizet’s The Pearl Fishers was much maligned for years. Writing in Le Figaro after its 1863 premiere, Benjamin Jouvin dismissed it as a ‘noisy orgy’, declaring: ‘There were neither fishermen in the libretto nor pearls in the music.’ Later, George Bernard Shaw thought it ‘a waste of time and energy’. Only Hector Berlioz, writing in the Journal des débats, found merit in the opera: ‘The score for Les pêcheurs de perles does Monsieur Bizet credit … arias and duets full of fire and great richness of colour.’
The initial run lasted just 18 performances before the opera fell into oblivion. It was only after Bizet’s death that his publisher Choudens wanted to cash in on the success of Carmen by resurrecting his earlier operas. Pearl Fishers was butchered about and reorchestrated, with new numbers added (including a trio composed by Benjamin Godard), and an ending tacked on where Zurga is killed. Notoriously, that famous duet was revised to bring back the big tune at the close, a version which – admittedly – sounds terrific in concert and established it, largely though the Jussi Björling/Robert Merrill recording, as one of opera’s best-loved numbers. But as Brad Cohen (whose own edition was performed at ENO and is used on a Chandos in English disc of highlights) points out, the original version’s ‘intimacy and refinement create a quite different atmosphere from the noisy peroration of the posthumous version’.
The tide began to turn in the 1970s, when Arthur Hammond orchestrated sections of the original score which had since been cut. The 1863 version was recorded by Georges Prêtre for EMI in 1977. The autograph score is privately owned, so the best musicologists can do is refer to the conducting score – written over six staves – to get closest to Bizet’s original ideas about orchestration. Swiftly following on from Cohen’s detective work for Edition Peters, Hugh Macdonald’s 2014 reconstruction was published by Bärenreiter, and this is the version used in this splendid new recording on Pentatone, recorded in concert in Lille in May 2017.
Dramatically, the libretto is weak, its plot of two friends in rivalry for the same woman (now a veiled virgin priestess) hinging on the recognition of a necklace. Happily, we don’t have to take these considerations into a recording. Alexandre Bloch conducts the Orchestre National de Lille in a vivid account of the score, with muscular playing driving the faster music (a terrific storm) and the exotic dance numbers, while finding the necessary delicacy for the opera’s heady lyricism. There are fabulous contributions from the excellent chorus, Les Cris de Paris, as the villagers of the Ceylonese pearl-fishing community.
But it’s the casting of the central trio of characters where this recording triumphs, with no grit in the musical oyster. Pearl Fishers hasn’t fared especially well on disc and there are very few that stand up well to scrutiny. Arguably, you have to go back to 1953 for the finest Nadir and Leïla, French-Canadian husband and wife Léopold Simoneau and Pierrette Alarie. Until now. Cyrille Dubois is an outstanding Nadir. He floats his light tenor with honeyed ease in ‘Je crois entendre encore’, the high B natural at the end exquisitely placed. Easily the loveliest bit of singing I’ve heard all year. Julie Fuchs’s Leïla is no less delectable. Leïla’s Act 2 aria ‘Comme autrefois dans la nuit sombre’ is beautifully sung, as delicate as Ileana Cotruba∞ (for Prêtre) and less ‘mooning’ in manner than Janine Micheau (for Pierre Dervaux), warmed by gentle vibrato. Fuchs is far from a wilting flower, though, with just enough steel after her pleas to Zurga to save Nadir’s life only to inflame his jealousy.
Zurga is often the weak link on disc, with several woolly baritones on display, the worst of which is the throaty Guillermo Sarabia for Prêtre. Florian Sempey is a superb Zurga here, his lithe baritone strong enough to make him a charismatic leader, shaping his Act 3 aria sensitively as Zurga despairs that his friend is condemned to die at dawn. Sparks fly in his encounter with Fuchs’s Leïla. With Luc Bertin-Hugault’s sturdy high priest, it’s as fine a cast as has been assembled for a recording of Les pêcheurs de perles and immediately claims top spot on my shelves.