oktober 2018

Alfred Janson: The Wind Blows

Norwegian Soloists’ Choir o.l.v. Grete Pedersen

Een fascinerende presentatie van de muziek van de hedendaagse Noorse componist Alfred Janson, op overtuigende wijze bepleit door het Noorse Solistenkoor.

Terwijl de Noorse muziekscene in een naoorlogse crisis verkeerde en probeerde zichzelf te ontdoen van te veel associaties met het nazisme door in elke mogelijke nieuwe richting te kijken, van Darmstadt tot New York, kwam Alfred Janson. Met een achtergrond in jazz gooide Janson de kat onder de duiven met zijn Valse triste (1970): ver verwijderd van alles wat nationaal romantisch was, speelde een jazzkwartet mee met een band van een op televisie uitgezonden debat over cultuur.

De bijsluiter bij deze opname spreekt over Jansons muziek die ‘in de geest van de tijd’ is, maar alle koor-instrumentale werken hier voelen tijdloos, verfrissend en oprecht aan, terwijl veel ervan opvallend gedurfd zijn. Hun rigoureuze eenvoud is vaak verbonden met die dingen. Janson gebruikt altijd een unisono, tenzij er een goede reden is om dat niet te doen. Hij leent beats en grooves uit volkstaaltradities zonder het minste gevoel van ongemakkelijkheid of vernedering. Zijn grotere structuren stralen dat zeldzame gevoel uit dat de componist niets meer is dan een doorgeefluik: zowel Sarabande (1995) als Nocturne (1967) – beide meesterwerken – weven hun koers met een schijnbare onvermijdelijkheid. Het eerste is het langste stuk op de cd (12 minuten), maar gebruikt de kortste tekst (17 woorden) en er is gewoon geen andere manier waarop het zou hebben gewerkt; als je luistert, weet je waarom.

Elk woord op elk nummer is kristalhelder, of het nu in het Noors, Zweeds of Engels wordt gezongen. Er is geen beter voorbeeld dan Sonnet No. 76, geschreven voor het Noorse Solistenkoor. Dit is een les in hoe je een complexe muzikale setting van een tekst schrijft, terwijl je die tekst niet alleen onbelemmerd laat, maar laat bloeien, domineren en de indruk wekt dat de muziek er nauwelijks is. Dat vermogen doet Howard Skempton in gedachten komen als vergelijkingsmateriaal; Pelle Gudmundsen-Holmgreen is aanwezig in de grappige humor van settings als This is a great time to live en in het vermogen om bescheiden ingrediënten te laden met boventonen van diepgang en complexiteit.

Het Noorse Soloists’ Choir heeft ons eerder Sonnet No. 76 gegeven: het stond op hun prachtige Shakespeare-album uit 2006 en gaf het zelfs de titel: ‘Telling what is told’ (Simax, 2/07). De uitvoering hier laat de extra finesse zien die Grete Pedersen in haar ensemble in het afgelopen decennium heeft ontwikkeld. Construction (naar het kenmerkende werk van de componist, Construction and Hymn for Orchestra, 1963) vertelt je waarom het koor zo heet. Zoals gewoonlijk is de mix voortreffelijk, de intonatie perfect en de articulatie superlatief. De enige grotere lof is voor Janson zelf. Wat een verrassing en genoegen om een ​​82-jarige tegen te komen met zo'n belangrijke, verfrissende en eerlijke stem.

While the Norwegian music scene lingered in post-war crisis, attempting to absolve itself from too many wartime associations with Nazism by looking in every possible new direction from Darmstadt to New York, along came Alfred Janson. With a background in jazz, Janson set the cat among the pigeons with his Valse triste (1970): a long way from anything Nationally Romantic, it had a jazz quartet play along to a tape of a televised debate about culture.

The booklet note to this recording talks of Janson’s music being ‘in the spirit of the age’ but all the choral-instrumental works here feel timeless, refreshing and sincere, while many of them are notably bold. Their rigorous simplicity is often tied up in those things. Janson always uses a unison unless there is good reason not to. He borrows beats and grooves from vernacular traditions without the slightest sense of awkwardness or debasement. His larger structures radiate that rare feeling of the composer acting as nothing more than conduit: both Sarabande (1995) and Nocturne (1967) – each a masterpiece – weave their course with apparent inevitability. The former is the longest piece on the disc (12 minutes) but uses the shortest text (17 words) and there is simply no other way it would have worked; if you listen, you know why.

Every word on every track is crystal clear, whether sung in Norwegian, Swedish or English. There is no better example than Sonnet No 76, written for the Norwegian Soloists’ Choir. This is a lesson in how to write a complex musical setting of a text while allowing that text not just to remain unfettered but to flourish, dominate and give the impression of the music hardly being there at all. That ability brings Howard Skempton to mind as a point of comparison; Pelle Gudmundsen-Holmgreen is there in the droll humour of settings such as This is a great time to live and in the ability to charge unassuming ingredients with overtones of profundity and complexity.

The Norwegian Soloists’ Choir have given us Sonnet No 76 before: it featured on their wonderful 2006 Shakespeare album and even gave it its title: ‘Telling what is told’ (Simax, 2/07). The performance here demonstrates the extra levels of finesse Grete Pedersen has cultivated in her ensemble in the past decade. Construction (after the composer’s signature work, Construction and Hymn for Orchestra, 1963) tells you why the choir is named as it is. As usual, blend is exquisite, intonation perfect and articulation superlative. The only higher praise is for Janson himself. What a surprise and delight to come across an 82-year-old with such an important, refreshing and honest voice.