november 2018

Ravel & Duparc: Aimer et mourir – Danses et mélodies

Magdalena Kožená & DSO Berlin o.l.v. Robin Ticciati

Een heerlijk bedwelmend programma met Franse muziek dat Ticciati’s groeiende relatie met zijn Berlijnse orkest laat zien. Prachtig gezang van Kožená.

Robin Ticciati's prachtige maar ongelijke debuutplaat met het Deutsches Symphonie-Orchester uit Berlijn, waarin Debussy en Fauré samenkwamen, werd uitgebracht in oktober 2017 (A/17) ter gelegenheid van zijn benoeming tot muziekdirecteur van het orkest. Een jaar later hebben we nu de opvolger, die Duparc naast Ravel plaatst en in elk opzicht een belangrijke prestatie is. Deels, zo vermoedt men, is dit een weerspiegeling van Ticciati's verdiepende relatie met het orkest zelf, hoewel er ook aan moet worden toegevoegd dat zijn af en toe overwogen manier van omgaan met het Franse repertoire uit de late 19e/vroege 20e eeuw, waardoor zijn La mer een fractie te doelbewust leek, dit tweede componistenpaar tot in de puntjes past.

De titel, 'Aimer et mourir', is niet helemaal accuraat. Niemand sterft hier, tenzij men aanneemt dat de afwezige soldaat van ‘Au pays où se fait la guerre’ is gesneuveld, wat noch de tekst noch de muziek ondersteunt. De overheersende stemming van de eerste twee derde van de cd – de Daphnis Suite, de Duparc-melodieën gezongen door Magdalena Kožená – is er een van bedwelmende sensualiteit, geworteld in een zorgvuldige beoordeling van sonoriteit en textuur en in een voorliefde voor, en een vermogen om, langzamere dan gebruikelijke snelheden vol te houden.

De balans aan het begin van Daphnis is verzwaard van de houtblazers naar de lagere snaren, die slaperig ontwaken in de diepten voordat ze majestueus omhoog stijgen. De fluitsolo van de Pantomime ontvouwt zich met lome lusteloosheid over wat voelt als bijna-stilstand in de strijkers, en de Danse générale is des te spannender omdat hij gestaag wordt uitgevoerd, terwijl hij momentum opbouwt terwijl hij gaat, in plaats van gehaast of gehaast.

Soortgelijke kwaliteiten zijn duidelijk zichtbaar in Ticciati's Duparc. Hij en Kožená hebben ruim vier minuten nodig voor 'Chanson triste', terwijl de meeste uitvoeringen tussen de twee en drie minuten duren, en de donkere strijkers en langzaam evoluerende hout- en koperkleuren vertellen ons alles wat we moeten weten over emotioneel verlangen. 'L'invitation au voyage' klinkt erg impressionistisch en suggestief. 'Au pays où se fait la guerre' trilt van angst en verlangen, en 'Phidylé' eindigt met een enorme golf van passie in zijn verwachting van voltooid verlangen. Kožená, die de hele tijd een glorieuze stem heeft, laat Duparcs zanglijnen het werk doen in plaats van te neigen naar declamatie. Het is allemaal ronduit betoverend.

Hiernaast zijn de kalmte en de slijtage aan het begin van Valses nobles et sentimentales een beetje als een koude douche na een sauna. Dit is weer een uitstekende uitvoering, prachtig beoordeeld in zijn koele nostalgie en licht broze elegantie, gespeeld met prachtige finesse en onberispelijke aandacht voor detail. Ticciati rondt het geheel af met Aux étoiles, een van Duparcs handvol zelden gehoorde orkestwerken, een Tristaneske evocatie van de nachtelijke hemel, betoverend uitgevoerd. Het is een prachtige plaat: luister er vooral naar.

Robin Ticciati’s beautiful but uneven first disc with Berlin’s Deutsches Symphonie-Orchester, pairing Debussy with Fauré, was released in October 2017 (A/17) to coincide with his appointment as the orchestra’s music director. A year on we now have its successor, which places Duparc alongside Ravel and is in every respect a significant achievement. In part, one suspects, this is a reflection of Ticciati’s deepening relationship with the orchestra itself, though it must also be added that his occasionally considered way with the late 19th/early 20th-century French repertory, which made his La mer seem fractionally too deliberate, suits this second pair of composers down to the ground.

The title, ‘Aimer et mourir’, isn’t entirely accurate. No one dies here, unless one assumes that the absent soldier of ‘Au pays où se fait la guerre’ has been killed in action, which neither the text nor the music supports. The prevailing mood of the first two thirds of the disc – the Daphnis Suite, the Duparc mélodies sung by Magdalena Kožená – is one of heady sensuality, rooted in careful appraisal of sonority and texture and in a fondness for, and an ability to sustain, slower than usual speeds.

The balance at the start of Daphnis is weighted away from the woodwind towards the lower strings, which awaken somnolently in the depths before rising majestically upwards. The Pantomime’s flute solo unfolds with languid torpor over what feels like near-stasis in the strings, and the Danse générale is all the more exciting for being taken steadily, accumulating momentum as it goes, rather than rushed or scrambled.

Similar qualities are apparent in Ticciati’s Duparc. He and Kožená take well over four minutes for ‘Chanson triste’, when most performances last between two and three, and the dark strings and slowly evolving woodwind and brass colours tell us everything we need to know about emotional yearning. ‘L’invitation au voyage’ sounds very Impressionist and suggestive. ‘Au pays où se fait la guerre’ throbs with fear and longing, and ‘Phidylé’ ends with a huge surge of passion in its anticipation of consummated desire. Kožená, in glorious voice throughout, lets Duparc’s vocal lines do the work rather than edging towards declamation. It’s all utterly beguiling.

Following on from all this, however, the poise and abrasion at the start of Valses nobles et sentimentales are a bit like a cold shower after a sauna. This is another excellent performance, beautifully judged in its cool nostalgia and slightly brittle elegance, played with wonderful finesse and immaculate attention to detail. Ticciati rounds the proceedings off, meanwhile, with Aux étoiles, one of Duparc’s handful of rarely heard orchestral works, a Tristanesque evocation of the night sky, ravishingly done. It’s a gorgeous disc: do listen to it.