november 2018
Hilary Hahn plays Bach: Violin Sonatas Nos. 1 & 2; Partita No. 1
Hilary Hahn
Hilary Hahn keert terug om Bach te soleren met de wijsheid van haar ervaring, maar ook met een verbazingwekkende vrijheid, virtuositeit en visie die u ervan overtuigt dat dit de perfecte manier is om deze sublieme muziek te spelen.
Ondanks alle opmerkelijke kwaliteiten die recente kandidaten op het gebied van Bachs sonates en partita's bieden, kan ik geen enkele artiest bedenken die ook maar enigszins te vergelijken is met Hilary Hahn. Dit is gewoonweg prachtig vioolspel, het soort dat je ervan overtuigt dat de muziek onmogelijk op een andere manier gespeeld kan worden terwijl je ernaar luistert. Je hoeft alleen maar de verheven vlucht van de opening Grave van de a-mineursonate te proeven, een spel dat oprechte expressie combineert met vakkundig beoordeelde pacing, om de mate van Hahns prestatie te bevestigen. De fuga's van zowel de a-mineursonate als de g-mineursonate wemelen van trucs als 'statement en echo', bonte aanval, zorgvuldig geplaatste diminuendo's en crescendo's, een verwarmende legato en akkoorden die sterk zijn zonder terug te vallen op textuurgrofheid. Vergelijk de eerste minuut of zo van de A mineur Fuga met de Fuga uit de C majeur Sonate die op Hahns eerste solo Bach album staat (Sony, 2/98 – waarop de andere helft van de solocyclus staat) en je beseft al snel hoe ver ze is gekomen sinds haar tienerjaren, het tempo is marginaal beweeglijker en de variatie aan nuances en tonen die ze biedt is veel breder dan voorheen.
En wat dacht je van het zacht pulserende Andante van de A mineur Sonate? Om dit spel wonderbaarlijk te noemen lijkt misschien een hyperbolische overkill, totdat je het zelf hoort. Sinds Heifetz, wiens aanpak net zo vocaal is, heb ik niet zo'n welsprekende verslaggeving van deze hemelse muziek gehoord, Hahn die de zacht pulserende begeleiding hoorbaar ondersteunend houdt aan de bovenste regel, haar geluid consistent warm, haar toon rijk maar nooit overheersend, de algemene stemming plechtig smekend. Halverwege (ongeveer 2'46") geeft ze een korte pauze om adem te halen, wat ons op zijn beurt weer ruimte geeft om na te denken. Ik zou dit nummer in het bijzonder (nummer 15) willen noemen als een geschikt samplepunt voor iedereen die Bachs solovioolmuziek normaal gesproken een beetje een sleur vindt om naar te luisteren, het geluid en de aanpak zijn zo ontzettend verleidelijk.
De opening van het Adagio van de sonate in g mineur is ongewoon breed, de daaropvolgende monoloog vol licht en schaduw, de eerste vier noten van de fuga die volgt, zijn gebouwd op een subtiel crescendo. Net als bij de fuga van de sonate in a mineur, maakt Hahn expressief kapitaal van Bachs gearpeggieerde schrijfstijl (die op 2'03" opgewonden de lucht in schiet) zonder ook maar een spoor van lelijkheid. De partita in b mineur is niet minder mooi, de Allemande verandert in zijn 'dubbel' op een evenwichtige kiel, Hahn gebruikt hier fijn gesponnen vibrato. Dit alles maakte dat ik wenste dat ze nu terug zou gaan en dat eerste (Sony) programma opnieuw zou opnemen, zodat we alle zes solowerken konden vastleggen in wat ongetwijfeld haar beste tijd is. Het daadwerkelijke opnameproces was interessant, omdat Hahn ongeveer zes jaar geleden begon te werken aan het nieuwe album. Ze legde toen wat ze had gedaan op de plank en ging vijf jaar later terug naar het project, dus wat we hier hebben is opgenomen tussen juni 2012 en juni 2017, het grootste deel van de laatste sessies. Dit alles is typerend voor Hahns bijna Gouldiaanse benadering van opnemen, en de resultaten zijn spectaculair.
Wat betreft digitale vergelijkingen (en excuses bij voorbaat voor de schijnbaar onvermijdelijke genderbias) zullen er mensen zijn die de ascetische toon en meer aantoonbare flexibiliteit van bijvoorbeeld Alina Ibragimova (Hyperion, 11/09) prefereren; of Julia Fischer (Pentatone, 6/05), een fantasierijke speler die ergens tussen Hahn en Ibragimova in koerst; of Rachel Podger (Channel Classics, 7/99, 12/99) wiens koele, heldere omgang met de muziek ook goed werkt. Verzamelaars die deze periode-savvy benadering prefereren, worden daarom zeer goed bediend. Zoals altijd zal het 'probleem' van periode-uitvoering versus post-romantische interpretatie een kritische kloof openen. Dat doet het altijd. Maar ik kan me niet voordoen als een bedrieger alleen omdat mijn smaak, en de smaak van verschillende anderen, nu eenmaal in strijd is met de huidige trends in Bach-onderzoek. Zoals Nicholas Kenyon betekenisvol vroeg in ons oktobernummer, hoe klonk Bach in zijn tijd? Sterker nog, in deze specifieke context, zou het horen van Hilary Hahns uitvoerende gaven hem hebben verblind met nieuw ontdekt expressief potentieel voor een instrument waar hij van hield en dat hij zelf bespeelde? Hoe zou zijn vioolmuziek daarna hebben geklonken? We kunnen eindeloos speculeren, maar ik vermoed eerder dat hij zou hebben genoten van wat hij hoorde en dienovereenkomstig zou hebben gehandeld. Misschien is het een generatiekwestie; maar, persoonlijk gesproken, raakt Hahn mijn hart op een manier die de hierboven geciteerde spelers niet doen, dus terwijl ik deze ‘rave’ recensie schrijf (wat het ongetwijfeld is) kan ik mezelf in ieder geval met een gerust geweten vrijpleiten. U zou nu moeten weten of deze cd iets voor u is. Ik vond hem geweldig.
For all the appreciable virtues offered by recent contenders in the Bach Sonatas and Partitas field, I cannot think of a single performer who begins to compare with Hilary Hahn. This is quite simply magnificent violin-playing, the sort that while you’re listening to it convinces you that the music couldn’t possibly be played any other way. One only need sample the elevated flight of the A minor Sonata’s opening Grave, playing that combines candid expression with expertly judged pacing, to confirm the extent of Hahn’s achievement. The fugues of both the A minor and G minor Sonatas abound in such ploys as ‘statement and echo’, variegated attack, carefully placed diminuendos and crescendos, a warming legato and chords that are strong without resorting to textural coarseness. Compare the first minute or so of the A minor Fugue with the Fugue from the C major Sonata included on Hahn’s first solo Bach album (Sony, 2/98 – which features the other half of the solo cycle) and you soon realise just how far she’s come since her teenage years, the tempo marginally more mobile and the variety of nuance and tone on offer so much wider than it had been.
And what about the A minor Sonata’s gently pulsing Andante? To call this playing miraculous might seem like hyperbolic overkill, until you actually hear it for yourself. Not since Heifetz, whose approach is similarly vocal, have I heard such eloquent reportage of this heavenly music, Hahn keeping the gently palpitating accompaniment audibly supportive of the top line, her sound consistently warm, her tone rich but never overbearing, the general mood solemnly imploring. Come the midway point (at around 2'46") and she cues a brief pause for breath, which in turn allows us room for thought. Indeed, I would cite this track in particular (track 15) as an appropriate sampling point for anyone who normally finds Bach’s solo violin music a bit of a slog to listen to, the sound and approach are so utterly seductive.
The opening of the G minor Sonata’s Adagio is uncommonly broad, the ensuing monologue full of light and shade, the first four notes of the fugue that follows built on a subtle crescendo. As with the A minor Sonata’s Fugue, Hahn makes expressive capital out of Bach’s arpeggiated writing (which at 2'03" excitedly takes flight) with never a hint of ugliness. The B minor Partita is no less beautiful, the Allemande morphing into its ‘double’ on an even keel, Hahn here employing finely spun vibrato. All this made me wish that she’d now go back and re record that first (Sony) programme so that we could have all six solo works captured in what is surely her prime. The actual recording process was interesting in that Hahn started working on the new album some six years ago. She then shelved what she had done and went back to the project five years later, so what we have here was recorded between June 2012 and June 2017, the majority from the latest sessions. All this is typical of Hahn’s almost Gouldian approach to recording, and the results are spectacular.
As to digital comparisons (and apologies in advance for the seemingly unavoidable gender bias) there will be those who favour the ascetic tone and more demonstrable flexibility of, say, Alina Ibragimova (Hyperion, 11/09); or Julia Fischer (Pentatone, 6/05), an imaginative player who steers a course somewhere between Hahn and Ibragimova; or Rachel Podger (Channel Classics, 7/99, 12/99) whose cool, limpid handling of the music also works well. Collectors who prefer this period-savvy approach are therefore very well served. As ever, the ‘problem’ of period performance versus post-Romantic interpretation will open a critical chasm. It always does. But I cannot pose as a fraud just because my tastes, and the tastes of various others, happen to run counter to current trends in Bach scholarship. As Nicholas Kenyon meaningfully asked in our October issue, what did Bach sound like in his day? More to the point, in this particular context, would hearing Hilary Hahn’s performing gifts have dazzled him with new-found expressive potential for an instrument that he loved and played himself? What would his violin music have sounded like thereafter? We could speculate endlessly but I rather suspect that he would have loved what he heard and acted accordingly. Maybe it’s a generational thing; but, speaking personally, Hahn touches my heart in a way that the players quoted above don’t, so while scribbling this ‘rave’ review (which it undoubtedly is) I can at least acquit myself with a good conscience. You should by now know whether or not this CD is for you. I adored it.