januari 2019

Lyatoshynsky: Symphony No. 3 & Grazhyna

Bournemouth Symphony Orchestra o.l.v. Kirill Karabits

Kirill Karabits vindt dat deze muziek veel bekender zou moeten zijn. Een indrukwekkend album om 10 jaar Bournemouth Symphony te vieren.

Boris Lyatoshynsky (1895-1968) was een iets oudere Oekraïense tijdgenoot van Shostakovich, een leerling van Glière. Zijn werk werd aanvankelijk sterk beïnvloed door de Russische late romantiek, maar hij ging steeds meer Oekraïense volksliederen gebruiken in zijn muziek. Hoewel zijn werk niet bepaald onbekend is (er zijn bijvoorbeeld nog drie andere opnamen van deze symfonie, voor zover ik weet, twee Oekraïense en één Russische, onder Mravinsky), heeft het ook niet het succes van Shostakovich bij het westerse publiek gehad. Deze uitstekende opname kan daar misschien verandering in brengen.

De Derde symfonie, geschreven in 1951, heeft als ondertitel Peace Shall Defeat War en is opgedragen aan de 25e verjaardag van de Oktoberrevolutie. De muziek is bijgevolg vaak oorlogszuchtig van karakter, maar Lyatoshynsky heeft een zeer persoonlijke lyrische inslag die behoorlijk verschilt van die van zijn beroemdere tijdgenoot: terwijl men parallellen kan trekken met Shostakovich in het strijdlustige eerste deel, is de glinsterende opening van het tweede deel iets heel anders en origineels. Karabits en zijn Bournemouth-spelers brengen echt het detail van Lyatoshynsky's fantasierijke orkestratie naar voren, en wat in andere handen een enigszins uitgestrekt werk zou lijken, krijgt hier een zorgvuldig vormgegeven uitvoering van grote intensiteit; de laatste minuten, waarin het Oekraïense volkslied dat voor het eerst in het openingsdeel te horen was, weergalmend wordt teruggebracht te midden van koper en bellen, vertegenwoordigen een oprecht oprechte overwinning. Andrew Burn legt in zijn uitstekende boekje uit dat dit de originele versie is van de finale, het werk is jarenlang uitgevoerd met een herziene versie die beter aansloot bij de Sovjetautoriteiten.

Grazhyna is een symfonisch gedicht, geschreven vier jaar na de Derde symfonie ter gelegenheid van de honderdste sterfdag van Adam Mickiewicz, en het neemt het verhalende gedicht ‘Grazhyna’ van de schrijver als basis. De muziek is veel romantischer van toon dan de symfonie, maar dat is te verwachten gezien de aard van Mickiewicz’ verhaal over gedoemde liefde – het is inderdaad erg beeldende muziek. De spelers van het Bournemouth Symphony Orchestra reageren er met kracht en toewijding op, en hun uitvoeringen profiteren van uitstekende techniek. Meer Lyatoshynsky, alstublieft!

Boris Lyatoshynsky (1895-1968) was a slightly older Ukrainian contemporary of Shostakovich, a pupil of Glière. His work was initially very much influenced by Russian late Romanticism but he came increasingly to employ Ukrainian folk song in his music. While his output is not exactly unknown (there are, for example, three other recordings of this symphony to my knowledge, two Ukrainian and one Russian, under Mravinsky), it has also not had the success of Shostakovich with Western audiences. This excellent recording may do something to change that.

The Third Symphony, written in 1951, bears a subtitle, Peace Shall Defeat War, and is dedicated to the 25th anniversary of the October Revolution. The music is in consequence frequently bellicose in character but Lyatoshynsky has a very personal lyrical vein which is quite different from that of his more famous contemporary: while one can make parallels with Shostakovich in the combative first movement, the glistening opening of the second is something quite different and original. Karabits and his Bournemouth players really bring out the detail of Lyatoshynsky’s imaginative orchestration, and what might seem in other hands a somewhat sprawling work is here given a carefully shaped rendition of great intensity; the final minutes, in which the Ukrainian folk song first heard in the opening movement is brought resoundingly back amid brass and bells, represent a genuinely heartfelt victory. Andrew Burn, in his excellent booklet notes, explains that this is the original version of the finale, the work having for many years been performed with a revised version more congenial to the Soviet authorities.

Grazhyna is a tone poem, written four years after the Third Symphony for the centenary of the death of Adam Mickiewicz, and it takes the writer’s narrative poem ‘Grazhyna’ as its basis. The music is much more romantic in tone than the symphony but that is to be expected given the nature of Mickiewicz’s tale of doomed love – it is very pictorial music indeed. The players of the Bournemouth Symphony Orchestra react to it with vigour and dedication, and their performances benefit from outstanding engineering. More Lyatoshynsky, please!