februari 2019

Bach: Sonatas & Partitas

Giuliano Carmignola

Wat een buitengewone meester is violist Giuliano Carmignola toch op zijn instrument: de verscheidenheid aan kleuren, verbeeldingskracht en emoties maken dit een Bach-solo om van te genieten.

Als ik een ondertitel aan dit memorabele album zou moeten toevoegen, zou dat ‘de kunst van de strijkstok’ zijn. De reden hiervoor is dat hoewel DG’s opname uitgebreid verslag doet van de tonale schoonheid van de Guarneri-viool uit 1733, het Giuliano Carmignola’s behendige gebruik van Emilio Slaviero’s strijkstok uit 2007 (naar een 18e-eeuws model van Tourte) echt mijn aandacht trok. Daarmee bedoel ik druk, soorten arpeggio en articulatie, en vooral dynamiek, waarbij hij zijn toon soms reduceert tot het meest oppervlakkige gefluister.

Het allereerste nummer op cd 1 bewijst meteen het punt, het Adagio uit de sonate in g mineur, een zacht akkoord dat aanvankelijk stijgt voordat het daalt op een elegante triller, en doorloopt tot een uitvoering die extreem flexibel is. Ga dan naar Alina Ibragimova (een speler die opnieuw het belang van de strijkstok benadrukt) in dezelfde passage en puurheid, gekoppeld aan een marginaal minder flexibele manier van fraseren, herinnert ons aan waar we naar luisteren, namelijk een ‘periode-savvy’ benadering van Bach. Bij Carmignola verdwijnt de periode-moderne kloof; hij gebruikt de meest subtiele versieringen (vaak gebruikt in partita-herhalingen), onopvallende krullen die de regel zonder belemmering versieren. Hij zal ook het tempo veranderen voor een punt dat speciale aandacht vereist, bijvoorbeeld door te vertragen van 1'37" naar de G mineur Fuga voordat hij de lichtste en levendigste arpeggio's inzet. En waar figuraties worden herhaald, hetzij stijgend of dalend (specifiek in de sonatefuga's), voel je hoe de retoriek werkt.

Carmignola's fantasierijke articulatie wordt treffend geïllustreerd in bewegingen uit de Tweede en Derde Sonates, de fuga van de eerste waar doelbewuste aanval en een goed geoliede legato tegelijkertijd werken, het Largo van de laatste, zo volkomen stil en waar akkoorden nauwelijks worden geborsteld. De Chaconne uit de D mineur Partita komt naar voren als een waardige processie, het tempo wordt stabiel gehouden; het gebruik van tonale kleur is acuut genoeg om een ​​gebrek aan expressief vibrato te compenseren. Opnieuw zijn variaties in articulatie en dynamiek belangrijk, en hoe verfrissend om de afsluitende maten met terughoudendheid te horen spelen in plaats van een 'grote finale' na te bootsen. Carmignola's meesterschap van tonale kleuring brengt een uitbarsting van zonlicht naar de opening van de E majeur Partita's Loure en de dansbewegingen worden met panache uitgevoerd, zoals we gewend zijn van Carmignola's uitvoeringen met orkest. Het opgenomen geluid is prachtig, afgezien van het zeer incidentele gekreun of 'klop' van de microfoon - erg ver weg, maar als ik het niet noem, zal iemand anders het doen.

Dit is voor mij absoluut een eerste keuze onder de opnames van deze werken met instrumenten uit die tijd, ondanks de sterke concurrentie van met name Rachel Podger. DG handhaaft hier de gouden standaard die het al heeft gevestigd met Nathan Milstein, Henryk Szeryng en meer recent Hilary Hahn, heel anders natuurlijk: ze vertegenwoordigen, op hun eigen manier, de veelgeroemde 'oude garde'. We mogen ook de uitstekende Ibragimova en Ning Feng niet vergeten; maar hoe inspirerend is het om eindelijk toegang te hebben tot een opname uit die tijd van Bachs solovioolwerken die op hetzelfde verheven interpretatieve niveau staat als de meesters van weleer.

Were I to append a subtitle to this memorable album it would be ‘the art of the bow’, the reason being that although DG’s recording comprehensively reports the tonal beauty of the 1733 Guarneri violin, it’s Giuliano Carmignola’s agile use of Emilio Slaviero’s 2007 bow (after an 18th-century model by Tourte) that really grabbed my attention. By that I mean pressure, types of arpeggio and articulation, and most especially dynamics, sometimes reducing his tone to the merest whisper.

The very first track on disc 1 immediately proves the point, the Adagio from the G minor Sonata, a gentle chord, initially rising before falling on an elegant trill, and proceeding through a performance that is flexible in the extreme. Turn then to Alina Ibragimova (a player who again stresses the importance of the bow) in the same passage and purity allied to a marginally less flexible manner of phrasing reminds us of what we’re listening to, namely a ‘period savvy’ approach to Bach. With Carmignola the period-modern divide vanishes; he employs the subtlest of ornaments (often used in partita repeats), inconspicuous curlicues that adorn the line without impediment. He’ll also alter the tempo for a point that demands special attention, for instance slowing from 1'37" into the G minor Fugue before cueing the lightest and liveliest of arpeggios. And where figurations are repeated, either ascending or descending (specifically in the sonata fugues), you sense how the rhetoric is working.

Carmignola’s imaginative articulation is tellingly illustrated in movements from the Second and Third Sonatas, the fugue of the former where purposeful attack and a well-oiled legato operate simultaneously, the Largo of the latter, so utterly quiet and where chords are barely brushed. The Chaconne from the D minor Partita emerges as a dignified processional, the tempo kept steady; the use of tonal colour is acute enough to compensate for an absence of expressive vibrato. Again varieties of articulation and dynamic are significant, and how refreshing to hear the closing bars played with restraint rather than aping a ‘grand finale’. Carmignola’s mastery of tonal colouring brings a burst of sunlight to the opening of the E major Partita’s Loure and the dance movements are dispatched with panache, the sort we’re used to from Carmignola’s performances with orchestra. The recorded sound is beautiful aside from the very occasional off mic groan or ‘knock’ – very distant, but if I don’t mention it someone else will.

This for me is a definite first choice among period-instrument recordings of these works, in spite of strong competition from, in particular, Rachel Podger. DG here maintains the gold standard that it has already established with Nathan Milstein, Henryk Szeryng and more recently Hilary Hahn, very different of course: they represent, in their different ways, the much-vaunted ‘old guard’. One also mustn’t forget the excellent Ibragimova and Ning Feng; but how inspiring to at last have access to a period recording of Bach’s solo violin works that is on the same exalted interpretative level as the masters of yore.