maart 2019
Jorge Bolet: The Berlin Radio Recordings, Vol. III (Beethoven, Chopin, Debussy, Schumann, Franck, Grieg, Godowsky, Liszt & Dello Joio)
Jorge Bolet
Het derde en laatste deel in de serie van Audite over Jorge Bolet’s Berlin Radio Recordings is opnieuw een winnaar.
Volgens het boekje van Audite is dit het laatste deel van Bolets (West-)Berlijnse opnamen die tussen 1961 en 1974 zijn gemaakt. De twee eerdere delen bevatten RIAS-opnamen (12/17, 4/18). Deze derde collectie bevat opnamen die zijn gemaakt door Sender Freies Berlin (Radio Free Berlin), de publieke radio- en televisiedienst voor West-Berlijn van 1954 tot 1990. De geluidskwaliteit is overal verbazingwekkend goed.
De legioenen fans van Bolets zullen geen woorden van aanmoediging van mij nodig hebben om te investeren, want er zijn verschillende waardevolle toevoegingen aan de discografie van deze geweldige pianist. Niet in de laatste plaats is er een fantastische live-uitvoering van het Keizersconcert, met een bijzonder uitbundige en openhartige finale, vastgelegd (uniek in deze set) in 1974 door ORTF in Parijs. Daaraan voorafgaand zijn de complete Chopin Op 25 Études uit 1968, vol verrukkelijke dingen, gedurfd, zelfverzekerd en geparadeerd in Bolets prachtige scala aan toetsen en kleuren, waaronder de cello-achtige plangency van nr. 7 en het vuur en zwavel van nr. 11 (een adembenemende 'Winter Wind'). Als nr. 9 meer kangoeroe is dan 'Butterfly', zal het zeker een glimlach op je gezicht toveren. Er zijn ook drie van Chopins Polonaises (nr. 3, 4 en 6) die nieuw zijn in de discografie.
Debussy is een componist die je normaal gesproken niet met Bolet associeert. Misschien zal het horen van hem in Images Boek 2 en Masques (beide uit 1961) de perceptie veranderen. Aan de andere kant, als een van de grote toonkleurders van de piano, zouden we misschien niet verbaasd moeten zijn. Als er een verrassing is, is het dat hij aangetrokken werd door Norman Dello Joio's Pianosonate nr. 2 uit 1943, die, naast andere nieuwigheden, een laatste deel heeft in de ongebruikelijke toonsoort C flat major. Bolet zwelgt in zijn harde, expressionistische uitbarsting van ritmische en technische uitdagingen. Schumann is meer bekend terrein voor Bolet, hoewel niet zijn Pianosonate nr. 3, de minst gespeelde van de drie (het zogenaamde Concerto Without Orchestra). Aangezien Bolet op zijn best was voor een publiek, zoals bij de meeste opnames in deze set, is er geen sprake van een studio-uitvoering, zoals tegen het einde van zijn carrière. Hij maakt een substantiële (en naar mijn mening nuttige) inkorting in de finale.
Op schijf 2 staat de Grieg Ballade, een stuk dat een bijzondere associatie met Bolet heeft voor deze schrijver: op een gedenkwaardige avond eind jaren zeventig, na het avondeten in mijn appartement met Bolet en een paar gemeenschappelijke vrienden, slaagden we erin hem naar de piano te lokken waarop toevallig de partituur van de Ballade stond. (Nadat we dat hadden gehoord, werden we getrakteerd op een late night recital uit de oude catalogus van Bolet, met onder andere Cubaanse dansen en zijn eigen einde van de Don Juan-fantasie.) Het is een stuk waar Bolet duidelijk van genoot. Dit verslag werd opgenomen in oktober 1961 (dezelfde dag als de stukken van Debussy, en de vroegste sessie hier) en verschijnt, net als een andere favoriet van Bolet, Francks Prélude, Aria et Final (het werk dat erop volgt op cd 2), op Vol 2 van Marstons retrospectief van de pianist (7/15) live gehoord in Amsterdam in 1987.
Cd 3 begint met een verslag uit 1971 van het Andante spianato en Grand Polonaise dat ik helemaal niet leuk vond. Het klinkt ronduit slechtgehumeurd, het Andante gespeeld alsof het Rachmaninov was en de fioritura passages in de Polonaise strak en gehaast. Na de drie Polonaises (Bolet op zijn meest magistrale) volgen twee specialiteiten: Schumann-Liszt Frühlingsnacht (niet te missen) en de J Strauss II-Godowsky Symfonische Metamorfose op Die Fledermaus (sui generis). Al met al een pianofiel genot.
According to Audite’s booklet, this is the final volume of Bolet’s (West) Berlin recordings made between 1961 and 1974. The two earlier volumes featured RIAS recordings (12/17, 4/18). This third collection has those made by Sender Freies Berlin (Radio Free Berlin), the public radio and television service for West Berlin from 1954 until 1990. The sound quality throughout is amazingly good.
Bolet’s legions of fans will need no words of encouragement from me to invest, for there are several valuable additions to this great pianist’s discography. Not least among them is a superb live performance of the Emperor Concerto, boasting an especially exuberant and forthright finale, captured (uniquely in this set) in 1974 by ORTF in Paris. Preceding that are the complete Chopin Op 25 Études from 1968, full of delectable things, bold, confident and paraded in Bolet’s wonderful range of touch and colours, among them the cello like plangency of No 7 and the fire and brimstone of No 11 (a breathtaking ‘Winter Wind’). If No 9 is more kangaroo than ‘Butterfly’, it will surely put a smile on your face. There are also three of Chopin’s Polonaises (Nos 3, 4 and 6) that are new to the discography.
Debussy is a composer who one does not normally associate with Bolet. Perhaps hearing him in Images Book 2 and Masques (both from 1961) will change perceptions. On the other hand, as one of the piano’s great tone colourists, maybe we shouldn’t be surprised. If there is a surprise to be had it is that he was drawn to Norman Dello Joio’s Piano Sonata No 2 of 1943 which, among other novelties, has a last movement in the unusual key of C flat major. Bolet revels in its harsh, expressionist effusion of rhythmic and technical challenges. Schumann is more familiar Bolet territory, though not his Piano Sonata No 3, the least played of the three (the so-called Concerto Without Orchestra). Given that Bolet was at his best in front of an audience, as with most of the recordings in this set, there is no sense of a studio performance, such as there was towards the end of his career. He makes a substantial (and in my view beneficial) cut in the finale.
Disc 2 has the Grieg Ballade, a piece with a particular Bolet association for this writer: on one memorable evening in the late 1970s after supper in my apartment with Bolet and some mutual friends, we managed to lure him to the piano on which happened to be the score of the Ballade. (After hearing that, we were treated to a late night recital from the Bolet back catalogue including Cuban dances and his own ending of the Don Juan Fantasy.) It is a piece Bolet obviously enjoyed. This account was recorded in October 1961 (the same day as the Debussy pieces, and the earliest session here) and appears, as does another Bolet favourite, Franck’s Prélude, Aria et Final (the work that follows it on disc 2), on Vol 2 of Marston’s retrospective of the pianist (7/15) heard live in Amsterdam in 1987.
Disc 3 begins with an account from 1971 of the Andante spianato and Grand Polonaise which I did not enjoy at all. It sounds thoroughly bad-tempered, the Andante played as if it were Rachmaninov and the fioritura passages in the Polonaise tight and scrambled. After the three Polonaises (Bolet at his most magisterial) come two specialities: Schumann-Liszt Frühlingsnacht (unmissable) and the J Strauss II-Godowsky Symphonic Metamorphosis on Die Fledermaus (sui generis). All in all, a pianophile delight.