Awards Issue 2019

Pfitzner & Braunfels: Piano Concertos

Markus Becker & Berlin Radio Symphony Orchestra o.l.v. Constantin Trinks

Een fascinerende nieuwe toevoeging aan Hyperions consistent lonende serie.

Een belangrijk aspect van Pfitzners eindeloos fascinerende Pianoconcert dat meteen opvalt, is de harmonische rijkdom, vooral met betrekking tot modulatie: straal 11'34" omhoog in het eerste deel en volg de muziek minstens een paar minuten lang, waarbij je tijdens de reis opmerkt hoe ver Pfitzner je meeneemt. In een interessante notitie in het boekje voor deze release suggereert Nigel Simeone parallellen met Brahms en Reger, voornamelijk met betrekking tot toon en toonladder, maar ook, in het geval van Brahms, de toevoeging van een toegevoegd scherzo-deel. Het echte contrast zoals ik het zie, is dat Pfitzners kletsende Heiterer Satz meer een echt scherzo is dan Brahms' eigenzinnige Allegro appassionato, met Markus Becker die veel sneller met zijn vingers is dan Tzimon Barto op wat ongetwijfeld de beste rivaliserende versie is, live opgenomen in Dresden met Pfitzner-fanaat Christian Thielemann als dirigent. Waar dit deel mij het meest aan doet denken, zowel in stemming en de plaatsing ervan binnen het algehele schema van dingen, is het tweede deel van Busoni's Concerto (1901-04; Pfitzner's Concerto dateert uit 1922).

Het prachtige derde deel suggereert verdere parallellen, het meest duidelijk met de sublieme schoonheid van Pfitzners operameesterwerk Palestrina, maar keert terug naar Brahms' Tweede Pianoconcert, het langzame deel van laatstgenoemde, met name het pianoschrift van 3'27" (de eerste intrede van de solist). Hier is Becker de ingetogen classicus tegenover Barto de romanticus, terwijl hij in de openingspagina's van de finale de speelsere van de twee is, waardoor de muziek een verrukkelijke lilt krijgt (net zoals hij deed aan Regers finale - AVI Music, 5/19). Voorafgaand aan het einde van het concert is er een virtuoze cadens waarin beide pianisten knap presteren.

Als ik moet kiezen, zou ik kiezen voor Becker en Trinks, voornamelijk vanwege de manier waarop ze de som van de substantiële delen van het concert in evenwicht brengen, en hun over het algemeen superieure opname. Vergeet ook niet Walter Giesekings groots opgezette uitvoering in oorlogstijd - Gieseking was een bekend voorvechter van de stuk.

Wat betreft koppelingen kiest Thielemann Busoni's Symphonic Nocturne en Regers gedenkwaardige Romantic Suite voor een release op twee cd's die, zoals Guy Rickards in zijn positieve recensie opmerkte, gemakkelijk op één cd had kunnen passen. Hyperion trakteert ons op wat ik vermoed de eerste commerciële opname is van Walter Braunfels' vijfdelige Tag- und Nachtstücke 'voor orkest met piano obligato', muziek die dateert uit de vroege jaren 1930 maar pas in de zomer van 2017 werd uitgevoerd (onder leiding van Peter Ruzicka). Zoals de meeste muziek van Braunfels die ik heb gehoord, suggereert het een combinatie van diepgang en spel, is het thematisch aangenaam, consequent inventief en zeer vakkundig gescoord. Er zijn momenten waarop de componist hint naar progressieve climes waar Pfitzner zich hardnekkig tegen verzette (Mahler is een verre aanwezigheid), wat Hyperions beslissing om het naast het concert te plaatsen bijzonder waardevol maakt. Een uiterst fijne release.

One key aspect of Pfitzner’s endlessly fascinating Piano Concerto that immediately strikes home is its harmonic richness, especially with respect to modulation: beam up 11'34" into the first movement and follow the music through for at least a couple of minutes, noting during the journey just how far Pfitzner is taking you. In an interesting booklet note for this release, Nigel Simeone suggests parallels with Brahms and Reger, principally relating to tone and scale but also, in the case of the Brahms, the inclusion of an added scherzo movement. The real contrast as I see it is that Pfitzner’s chattering Heiterer Satz is more a genuine scherzo than Brahms’s headstrong Allegro appassionato, with Markus Becker rather more fleet of finger than Tzimon Barto on what’s surely the best rival version, recorded live in Dresden with Pfitzner devotee Christian Thielemann conducting. What this movement most puts me in mind of, both in mood and its placement within the overall scheme of things, is the second movement of Busoni’s Concerto (1901 04; Pfitzner’s Concerto dates from 1922).

The lovely third movement suggests further parallels, most obviously with the sublime beauty of Pfitzner’s operatic masterpiece Palestrina but turning again to Brahms’s Second Piano Concerto, the latter’s slow movement, especially the piano-writing from 3'27" (the soloist’s first entry). Here Becker is the restrained classicist against Barto the romantic, whereas in the finale’s opening pages he’s the more playful of the two, lending the music a delectable lilt (just as he did to Reger’s finale – AVI Music, 5/19). Prior to the concerto’s close there’s a virtuoso cadenza where both pianists deliver handsomely.

If pressed to choose I’d opt for Becker and Trinks, principally because of the way they balance the sum of the concerto’s substantial parts, and their generally superior recording. Also, don’t forget Walter Gieseking’s grandly stated wartime performance – Gieseking was a noted champion of the piece.

As to couplings, Thielemann chooses Busoni’s Symphonic Nocturne and Reger’s memorable Romantic Suite for a two CD release that, as Guy Rickards pointed out in his favourable review, could easily have been accommodated on a single disc. Hyperion interestingly treats us to what I presume is the first commercial recording of Walter Braunfels’s five-movement Tag- und Nachtstücke ‘for orchestra with piano obbligato’, music that dates from the early 1930s but wasn’t actually performed until summer 2017 (under Peter Ruzicka). Like most of Braunfels’s music that I’ve heard, it suggests a combination of profundity and play, being thematically pleasing, consistently inventive and very skilfully scored. There are times when the composer hints at progressive climes that Pfitzner doggedly resisted (Mahler is a distant presence), which makes Hyperion’s decision to place it alongside the concerto particularly valuable. An extremely fine release.