juni 2019

An English Coronation, 1902-1953

Gabrieli Consort & Players o.l.v. Paul McCreesh

Een fascinerend project, dat op briljante wijze laat zien waar de Engelse koortraditie het beste in is: opzwepende muziek uitgevoerd met een groot gevoel voor humor.

Op zijn onvermoeibare reis van ceremoniële en liturgische reconstructie is Paul McCreesh's 20e-eeuwse kroningsbloemlezing misschien wel zijn meest ambitieuze en ingewikkelde tot nu toe. Als de verschillende mis-, kronings- en vespersprojecten van de Gabrielis in de afgelopen 30 jaar het volledige scala aan heersende instrumentale en vocale genres van één enkele gelegenheid hebben laten zien (bijvoorbeeld de investituur van Doge Grimani in 1595), wordt de beste muziek van vier recente Engelse kroningen - 1902, 1911, 1937 en 1953 - hier geselecteerd in een processie van de verzameling protagonisten tot de terugtrekking in de straten. Tussendoor zijn we getuige van eden, zalving en communie, versierd door een opwindend gevarieerd dieet van professionele en amateurkoren en instrumentale groepen.

Op conceptueel niveau reconstrueert McCreesh niet zozeer als wel het vieren van het unieke culturele ritueel van pracht en praal dat door historicus Roy Strong werd beschreven als een ‘huwelijk van traditie en innovatie’. En hoe comfortabel de gouden-eeuw grootheden Tallis, Byrd en Gibbons hier verblijven in de schoot van hun respectvolle hedendaagse tegenhangers die de opdrachten leverden: Wood, Elgar, Howells, Walton en een schitterende nieuwe recessie door David Matthews. Omdat elke kroning nauwkeurig wordt gedocumenteerd, worden beslissingen gebouwd op stevige historische fundamenten zonder de zwarte gaten van eerdere Renaissance- en Barokuitstapjes die een noodzakelijkerwijs speculatieve verbeelding vereisen.

Goed gearticuleerde inzichten in de rijke theatrale dimensie van dit kwartet van kroningen werken het beste in de grote werken, die allemaal spectaculair klinken in de klinkende akoestiek, en waarvan de sfeer wordt versterkt door de ambient en anticiperende shuffle van een grote menigte tussen elk nummer. Op zichzelf genomen lijken de kleinere werken over het algemeen minder goed gedefinieerd en onderscheidend (Gibbons’ O clap your hands is een voorbeeld). Er is een vermoeden dat de primaire aandacht voor het grote doek de specifieke nuancering van individuele muzikale werken belemmert. Ik miste een liefdevolle verwaandheid in Wesley’s Thou wilt keep him en Zadok the Priest klinkt meer gedreven dan majestueus, en eerder te glad Georgisch.

Sommigen vinden de uitgebreide gesproken liturgie misschien overdreven, maar Simon Russell Beale’s meeslepende voordracht is zo dwingend dat de pure schoonheid van de woorden een muzikale afleiding van een andere soort biedt. Het meest indrukwekkend is misschien wel hoe extremen van onvermengde weelde zo ontroerend naast intieme smeekbeden staan, met name in de eenzame plechtigheid van een monarch die tegenover God staat. Een bijzonder statige Parry I was glad contrasteert krachtig met de opzettelijke innerlijkheid van Purcell’s Hear my prayer.

Duidelijke referentiepunten in de keuze van de interpretatieve stijl verlenen het project ook een opvallende samenhang. Er wordt geen enkele poging gedaan om in te gaan op de soorten zang die te horen zijn in de vroege muziek van die tijd – wat beschouwd zou kunnen worden als een zinloos stuk archeologie. Net als Robert Kings uitstekende cd van Stanford en Parry op ‘periode’-instrumenten (Vivat, 3/13), belicht de uitvoeringspraktijk van de vroege eeuw bijna alle ‘opdracht’-stukken: de orkestwerken, van Elgars Coronation March tot Waltons Crown Imperial, zijn aanstekelijk mager, transparant en ingetogen, met het soort beslissende parade-ground ‘clip’ dat doet denken aan de stemmen van British Pathé. Dit zijn de juwelen in de kroon. Je kunt je de virtuositeit voorstellen die elke bijdrager op elk moment nodig had om dit te realiseren, laat staan ​​een oogverblindende triomf. De documentatie is uitgebreid en bevredigend.

On his tireless voyage of ceremonial and liturgical reconstruction, Paul McCreesh’s 20th-century coronation anthology is arguably his most ambitious and intricate to date. If the various Mass, coronation and Vespers projects from the Gabrielis over the past 30 years have displayed the full gamut of prevailing instrumental and vocal genres from a single occasion (for instance, Doge Grimani’s investiture in 1595), the best music from four recent English coronations – 1902, 1911, 1937 and 1953 – is selected here in a procession from the assemblage of protagonists to the recession into the streets. In between, we witness oaths, anointing and communion, adorned by an exhilaratingly varied diet of professional and amateur choral and instrumental groups.

On a conceptual level, McCreesh is not so much reconstructing as celebrating the unique cultural ritual of pageantry described by the historian Roy Strong as a ‘marriage of tradition and innovation’. And how comfortably the golden-age greats of Tallis, Byrd and Gibbons reside here in the bosom of their respectful modern-day counterparts who provided the commissions: Wood, Elgar, Howells, Walton and a splendid new recessional by David Matthews. As each coronation is meticulously documented, decisions are built on firm historical foundations without the black holes of earlier Renaissance and Baroque forays which require a necessarily speculative imagination.

Well-articulated insights into the rich theatrical dimension of this quartet of coronations work best in the large works, all of which sound spectacular in the ringing acoustic, and whose atmosphere is enhanced by ambient and anticipatory shuffle of a large congregation between each number. Taken on their own terms, the smaller works generally seem less well defined and distinctive (Gibbons’s O clap your hands is a case in point). There’s a suspicion that primary attention to the vast canvas inhibits specific nuancing of individual musical works. I missed an affectionate conceit in Wesley’s Thou wilt keep him and Zadok the Priest sounds more driven than majestic, and rather too sleekly Georgian.

Some may find the extensive spoken liturgy excessive but such is Simon Russell Beale’s compelling delivery that the sheer beauty of the words offers a musical diversion of a different kind. Most impressive, perhaps, is how extremes of unalloyed opulence sit so movingly alongside intimate supplication, notably in the lonely solemnity of a monarch facing God. A particularly stately Parry I was glad contrasts powerfully with the deliberate interiority of Purcell’s Hear my prayer.

Clear reference points in the choice of interpretative style also impart a striking coherence to the project. No attempt is made to engage with the kinds of singing heard in early music of the day – which could be considered a pointless piece of archaeology. Not unlike Robert King’s excellent disc of Stanford and Parry on ‘period’ instruments (Vivat, 3/13), early-century performance practice illuminates almost all the ‘commissioned’ pieces: the orchestral works, from Elgar’s Coronation March to Walton’s Crown Imperial, are infectiously lean, transparent and restrained, with the kind of decisive parade-ground ‘clip’ redolent of British Pathé voices. These are the jewels in the crown. One can imagine the virtuosity required by every contributor, at every turn, to make this a reality, let alone a dazzling triumph. The documentation is comprehensive and satisfying.