juni 2019

Saint-Saëns: Piano Concertos Nos. 3-5

Alexandre Kantorow & Tapiola Sinfonietta o.l.v. Jean-Jacques Kantorow

Er is zware concurrentie in de catalogus voor deze werken, maar de fantastische uitvoeringen van deze virtuoos rechtvaardigen meer dan voldoende de noodzaak voor een nieuwe toevoeging.

Het is niet moeilijk om nog een pianoconcertopname van Saint-Saëns te recenseren als die zo goed is als deze, en een die er bovendien in is geslaagd om deze drie op één cd te plaatsen die maar liefst 80'37" duurt, een primeur voor deze specifieke werken, voor zover ik weet.

De solist is de jonge (geb 1997) zoon van de befaamde violist-dirigent en geloof me, hij is de echte – een vuurspuwende virtuoos met een poëtische charme en aangeboren stilistische beheersing, zoals iedereen zal bevestigen die zijn Liszt-concerten (A/15) heeft gehoord en, op zijn ‘À la Russe’-cd (7/17), een Islamey die tot de beste ooit opgenomen behoort.

Men hoeft nauwelijks te worden verteld, luisterend naar de opening van Op. 29, dat deze is geïnspireerd door een Alpenstroom, zo prachtig is het opgeroepen door Kantorow père et fils en de Tapiola-spelers, een passage die ook meteen de ideale balans tussen piano en orkest schept – een extra pluspunt voor deze opname (een pluim voor producer Jens Braun en geluidstechnicus Martin Nagorni). Hoewel het Derde Concerto ‘buitengewoon ongelijk’ is (volgens Alfred Cortot), bedekt dit team de scheuren en de uitbundige opgewektheid van de finale, net zo verkwikkend als een plons koud bergwater, is moeilijk te weerstaan.

No. 4 is misschien wel het beste van de vijf concerten en begint aan een onzekere reis, improviserend, discursief, alsof het bepaalde thema's en ideeën uitprobeert en vervolgens weggooit om ze in de tweede helft allemaal samen te voegen. Het begint, net als de beroemde Orgel-symfonie (nr. 3), geschreven een decennium later, in c mineur en eindigt in een triomfantelijk c majeur. Ik was vergeten hoe veeleisend sommige pianostukken zijn (bijvoorbeeld verschillende passages van snelle sexten of tertsen die tegelijkertijd in beide handen worden gespeeld), maar ik heb het zelden met zo'n dwingend gemak en aanstekelijk genot horen brengen.

Voor verder bewijs van Kantorows vaardigheid, luister naar de eerste paar minuten van het Vijfde Concerto en je hoort soufflé-lichte leggierissimo toonladderpassages in contrast met fortissimo octaven van doordringende diepte en gewicht. Ja, ze staan ​​in de partituur, maar je zult ze zelden zo goed afgebakend horen als hier. Het exotische tweede deel, met zijn verwijzingen naar verschillende muzikale genres – een Nubisch liefdeslied, een gamelan, een Spaanse gitaar – is wederom een ​​van de beste op de plaat en in feite is mijn enige kritiekpunt op de hele opname het ongemarkeerde accelerando door de coda, wat de peroratie ongepast licht maakt, een zorg die het niet diskwalificeert om naast Hough (Hyperion, 11/01) en Darré (in alle drie), Cortot (in nr. 4) en Chamayou (in nr. 5 – Erato, 10/18) te staan.

It is no hardship to review yet another Saint-Saëns piano concerto recording when it is as good as this, and one which, moreover, has managed to accommodate these three on a single disc lasting a generous 80'37", a first for these particular works, so far as I know.

The soloist is the young (b1997) son of the distinguished violinist-conductor and, believe me, he is the real deal – a fire-breathing virtuoso with a poetic charm and innate stylistic mastery, as anyone will confirm who has heard his Liszt concertos (A/15) and, on his ‘À la Russe’ disc (7/17), an Islamey which is among the finest ever recorded.

One hardly needs to be told, listening to the opening of Op 29, that it was inspired by an Alpine torrent, so beautifully conjured is it by Kantorow père et fils and the Tapiola players, a passage which also immediately establishes the ideal balance between piano and orchestra – a further plus for this recording (tip of the hat to producer Jens Braun and sound engineer Martin Nagorni). ‘Prodigiously uneven’ though the Third Concerto may be (in the opinion of Alfred Cortot), this team papers over the cracks and the exuberant high spirits of the finale, as bracing as a splash of cold mountain water, are hard to resist.

Arguably the greatest of the five concertos, No 4 sets out on an uncertain journey, improvisatory, discursive, as if trying out and then discarding certain themes and ideas before pulling them all together in the second half. It begins, like the famous Organ Symphony (No 3), written a decade later, in C minor and ends in a triumphant C major. I had forgotten just how demanding is some of the piano-writing (for example, several passages of rapid sixths or thirds played simultaneously in both hands) but I have rarely heard it delivered with such commanding ease and infectious delight.

For further evidence of Kantorow’s skill, listen to the first few minutes of the Fifth Concerto and you’ll hear soufflé-light leggierissimo scale passages contrasted with fortissimo octaves of penetrating depth and weight. Yes, they are in the score but you will rarely hear them delineated as well as this. The exotic second movement, with its references to various musical genres – a Nubian love song, a gamelan, a Spanish guitar – is, again, among the best on disc and in fact my only quibble about the whole recording is the unmarked accelerando through the coda which renders the peroration inappropriately lightweight, a concern which does not disqualify it from sitting beside Hough (Hyperion, 11/01) and Darré (in all three), Cortot (in No 4) and Chamayou (in No 5 – Erato, 10/18).