juli 2019

Sibelius: Lemminkäinen Suite, Spring Song & Suite from "Belshazzar's Feast"

BBC Symphony Orchestra o.l.v. Sakari Oramo

Sakari Oramo beheerst de majestueuze omvang en de innerlijke details van Sibelius’ muziek op wonderbaarlijke wijze, deze Lemminkäinen roept op suggestieve wijze mysterieuze legendes op.

Sakari Oramo heeft sinds zijn tijd in Birmingham maar weinig Sibelius opgenomen, maar denk niet dat het repertoire op deze cd minder is dan een machtige verklaring. We hebben Sibelius in drie verschillende maar vitale modi – zelfs linguïstische hoekstenen – waarop de chef-dirigent van het BBC Symphony diepe inzichten aandraagt.

Het eerste deel van de Lemminkäinen Suite is een opmerkelijke structuur die mij consequent doet denken aan het nieuwe dak dat het stationsgebied van King's Cross in Londen bedekt: vanuit één enkele bron ontspruit een enorme structuur naar buiten tot aan zijn dubbele top. Succesvolle uitvoeringen, op hun meest basale, verlevendigen de overvloedige details van dit fijne wandtapijt zonder dat ze de lijn overschrijden of de gelaagdheid verstoren. Oramo's bouwt naar Lemminkäinens climaxontmoeting met Kyllikki toe met uitstekende spanning en momentum, wat op zijn beurt wijst op de uitgeputte rust die volgt, zelfs als sommige van de vroege stadia van de opbouw gevaarlijk op het bit zijn.

‘The Swan of Tuonela’ staat op de derde plaats – vaak een argument voor meer symfonische dan narratieve waardering – en de diepgang van de uitvoering in dit deel is veelzeggend. Oramo onderzoekt de opvallende orkestratie aan het einde van dat deel, terwijl de afsluitende maten van ‘Lemminkäinen in Tuonela’ op dezelfde manier een magische uitstraling hebben (Susan Monks’ cellospel hier is bijzonder). ‘Lemminkäinen’s Return’ – de volledige cirkelvormige terugkeer van het werk naar E flat major – heeft een Karelische bounce die maar weinigen hebben geëvenaard en het orkest is, wederom,

sonoor maar strak als een noot. Nu ik net mijn favoriete opname van de suite heb gekozen voor BBC Radio 3’s Building a Library (Paavo Järvi), bestaat er geen twijfel over dat dit een serieuze kanshebber zou zijn geweest en op zijn minst een ‘ook aanbevolen’.

Controle van details is zo belangrijk bij Sibelius omdat het zuurstof geeft aan die dingen die tussen de lagen vandaan komen – zowel abstract als thematisch echt. Het is opwindend om het zeldzame Spring Song te horen spelen met de volledige erkenning dat dit meer is dan een seizoensliedje; eerder een stuk geworteld in folklore en mysterie dat gevoelens van sensualiteit en ontwaking in zijn Lutherse chassis draagt. Oramo's nadruk op kruisritmes pleit zelfs voor de zaak van de 'Oriental Dance' uit Belshazzar's Feast als iets meer dan een stuk modebewuste kitsch. In de extreme ruimte, geduld en gedistilleerde evocatie (om nog maar te zwijgen van uitstekend solowerk) van de rest van de suite komen we opnieuw dicht bij het hart van Sibelius op een onwaarschijnlijke plek.

Sakari Oramo has recorded precious little Sibelius since his time in Birmingham but don’t think the repertoire on this disc constitutes anything less than a mighty statement. We have Sibelius in three different but vital modes – linguistic cornerstones, even – on which the BBC Symphony’s chief conductor brings deep insights to bear.

The first movement of the Lemminkäinen Suite is a remarkable structure that consistently puts me in mind of the new roof covering the concourse area at King’s Cross station in London: from a single source, a huge structure sprouts outwards to its double apex. Successful performances, at their most basic, enliven this fine tapestry’s copious details without letting them trespass on the line or disturb the layering. Oramo’s builds towards Lemminkäinen’s climactic encounter with Kyllikki with excellent strain and momentum, which in turn points up the exhausted repose that follows, even if some of the early stages of the build-up champ dangerously at the bit.

‘The Swan of Tuonela’ is placed third – often an argument for more symphonic than narrative appreciation – and the depth of the performance in this movement is telling. Oramo probes the striking orchestration at the end of that movement while, similarly, the closing bars of ‘Lemminkäinen in Tuonela’ have a magical aura (Susan Monks’s cello-playing here is special). ‘Lemminkäinen’s Return’ – the work’s full-circle dash back to E flat major – has a Karelian bounce that few have matched and the orchestra, yet again,

is sonorous but tight as a nut. Having just chosen my preferred recording of the suite for BBC Radio 3’s Building a Library (Paavo Järvi), there is no doubting this would have been a serious contender and at the very least an ‘also recommended’.

Control of detail is so important in Sibelius because it gives oxygen to those things that emerge from between the layers – both abstract and thematically real. It is thrilling to hear the rarity Spring Song played with full acknowledgement that this is rather more than a seasonal ditty; rather, a piece rooted in folklore and mystery that carries feelings of sensuality and awakening inside its Lutheran chassis. Oramo’s emphasis on cross-rhythms even argues the case for the ‘Oriental Dance’ from Belshazzar’s Feast as something rather more than a piece of fashion-conscious kitsch. In the extreme space, patience and distilled evocation (not to mention excellent solo work) of the rest of the suite we once again come close to the heart of Sibelius in an unlikely place.