Awards Issue 2024
Angele Dei
Latvian Radio Choir o.l.v. Kaspars Putniņš & Sigvards Kļava
Een ‘tijdstempel’ van nieuwe Letse koormuziek in 2023, zoals Andrew Mellor het noemt, belonend rijk in zijn diversiteit en prachtig uitgevoerd door het Letse Radiokoor.
Met zes componisten en het Lets Radiokoor biedt Skani ons een 'tijdstempel' van de staat van de nieuwe Letse koormuziek in 2023. Het wonder - naast de combinatie van technische expertise en menselijke ziel van het koor - is dat we opnieuw van componisten horen met contrasterende ervaringen, perspectieven en technische gewoontes die er desondanks zo vaak in slagen om volledig Lets te klinken.
Er spelen daar een paar dingen mee - een daarvan is het invloedrijke geluid van het Lets Radiokoor, dat zijn vleugje orthodoxe diepgang en mystiek brengt naar het beste van de strakke professionele kamerkoorscene van de Oostzee. Lets respect voor zijn eigen erfgoed als zingende natie en een diep religieuze is er ook: zeven van de acht nummers hier gebruiken heilige Latijnse teksten. Maar er is weinig gevoel voor traditie die iets anders doet dan de compositorische verbeelding vooruit stuwen – zelfs wanneer, zoals in de titel en het openingsnummer, Vasks’ Angele Dei, de textuur homofoon is, de regels lang en lyrisch, en de zoektocht, blijkbaar, naar schoonheid (er zijn elders genoeg uitgebreide technieken). Voor Vasks is de ontdekking van die schoonheid nooit gratuit. Dit stuk en Actus caritatis onderstrepen het kenmerkende geluid van het koor en herinneren je eraan hoe rechttoe rechtaan ontroerend Vasks weet te zijn, zelfs op zijn eenvoudigste.
Hoe kleiner het land, hoe gemakkelijker het is om een nationale esthetiek te cultiveren met overvloedige variatie. Krists Auznieks’ Sensus zet 24 stemmen in dienst van een fragment uit de brief van Paulus aan de Romeinen met een soort spectraal spiritualisme. Net als veel van zijn landgenoten kan Auznieks een wolk van stemmen in de lucht laten zweven, maar dit is fundamenteel een stuk waarvan de onthullingen harmonisch zijn. Twee stukken van Andris Dzenītis zijn misschien wel het meest onmiskenbaar Lets van allemaal. Om, Lux aeterna weeft toonbuigende stemmen van onder naar boven tot een buitengewone, dichte, vibrerende massa van geluid die verdwijnt. Prayer is een homofone hymne: zwaar van onderen (opnieuw), hymnisch, smeulend door zijn gezangachtige bezweringen.
Ruta Paidere's zetting van het Magnificat gebruikt elementen van boeddhistische en joodse gezangen en samples van Palestrina's eigen zetting, wat het gevoel van een collage kan oproepen. Een partner is Santa Ratniece's Nighttime Light, dat de Nunc dimittis zet, het technisch meest radicale stuk op het album, maar een die nog steeds die vruchtbare Letse ader van pijnlijke lyriek uitbuit en zich nestelt in een dik harmonisch chassis om de laatste melismatische 'lumen Domine' te ondersteunen. Mārtiņš Viļums' The Fate of King Lear's Children (niet naar Shakespeare, maar door teksten uit verschillende sagen en legendes te verzamelen) heeft een theatraliteit die niet aanwezig is in andere werken hier, stemmen die schijnbaar uiteen zijn gevallen terwijl ze de contrasterende polyfone agenda's van de kenmerkende 'microsonorisme' van de componist nastreven, maar zonder enig gevoel van slechte discipline in het schrijven of de uitvoering. Het bewijst alleen maar hoe elke individuele zanger zijn plaats verdient in dit opmerkelijke en zeer onderscheidende ensemble.
With six composers and the Latvian Radio Choir, Skani offers us a ‘time stamp’ of the state of new Latvian choral music in 2023. The miracle – beyond the choir’s combination of technical expertise and human soul – is that we hear once again from composers with contrasting experiences, outlooks and technical habits who nonetheless so often manage to sound wholly Latvian.
There are a few things in play there – one of them the influential sound of the Latvian Radio Choir, bringing its hint of Orthodox depth and mysticism to the best of the Baltic Sea’s clean-lined professional chamber choir scene. Latvia’s regard for its own heritage as a singing nation and a deeply religious one is there, too: seven of the eight tracks here use sacred Latin texts. But there is little sense of tradition doing anything other than springing the compositional imagination forwards – even when, as in the title and opening track, Vasks’s Angele Dei, the texture is homophonic, the lines long and lyrical, and the quest, apparently, one for beauty (there are plenty of extended techniques elsewhere). For Vasks, the discovery of that beauty is never gratuitous. This piece and Actus caritatis underline the distinctive sound of the choir as much as reminding you how straightforwardly moving Vasks manages to be, even at his simplest.
The smaller the country, the easier it is to cultivate a national aesthetic incorporating plenteous variation. Krists Auznieks’s Sensus puts 24 voice parts in service of a fragment of St Paul’s Letter to the Romans with a sort of spectral spiritualism. Like many of his compatriots, Auznieks can suspend a cloud of voices in the air but this is fundamentally a piece whose revelations are harmonic. Two pieces by Andris Dzenītis are perhaps the most unmistakably Latvian of all. Om, Lux aeterna weaves pitch-bending voices from the bottom up into an extraordinary, dense, vibratory mass of sound that dissipates. Prayer is a homophonic hymn: bottom-heavy (again), anthemic, smouldering through its chant-like incantations.
Ruta Paidere’s setting of the Magnificat uses elements of Buddhist and Jewish chant and samples of Palestrina’s own setting, which can bring the feeling of a collage. Partnering it here is Santa Ratniece’s Nighttime Light, which sets the Nunc dimittis, the most technically radical piece on the album but one that still mines that fertile Latvian seam of pained lyricism and settles into a thick-set harmonic chassis to support the final melismatic ‘lumen Domine’. Mārtiņš Viļums’s The Fate of King Lear’s Children (not after Shakespeare but assembling texts from various sagas and legends) has a theatricality not present in other works here, voices apparently dismembered as they pursue the contrasting polyphonic agendas of the composer’s signature ‘microsonorism’ but with no sense of ill-discipline in the writing or the execution. It only proves how every single singer deserves their place in this remarkable and highly distinctive ensemble.