Awards Issue 2024

Brian Elias: Music for Strings

Diverse artiesten

Een reis door Brian Elias’ muziek voor strijkers, met overtuiging gespeeld door een line-up van briljante artiesten: ‘het beste album met hedendaagse kamermuziek dat ik dit jaar ben tegengekomen’, schrijft een onder de indruk zijnde Guy Rickards.

Ik ga hier een gokje wagen en zeggen dat dit het beste album is met hedendaagse kamermuziek dat ik dit jaar ben tegengekomen. Ik ga nog een stapje verder en stel voor dat Brian Elias' String Quartet (2012) een pareltje is dat in het repertoire van elk Brits kwartet zou moeten zitten. (Heath, Tippett, Villiers: let op!) Het kwartet is een tour de force van compositorische vindingrijkheid, het openingsdeel is een beknopte, slim geconstrueerde set van dubbele variaties op een chromatisch thema (met alle 12 noten van de toonladder) en een tweede onderwerp dat aanvankelijk door de altviool werd geïntoneerd. Elementen hiervan worden vervolgens verwerkt in de resterende drie delen; de derde span is een dwingend spectraal scherzo. Het Castalian Quartet speelt het voor alles wat het waard is in een uitvoering die niet minder is dan een openbaring.

Natalie Clein wordt de focus voor de volgende 20 minuten of zo in twee opmerkelijke solo cellowerken. De eerste is L’Innominata (‘The Nameless’, 2017), waarin ze op gevoelige wijze wordt gekoppeld aan Danny Driver, een meditatie over het goddelijke, waarvan het openingsmotief, zoals Peter Quantrill opmerkt in zijn informatieve boekje, lijkt op ‘een oproep tot gebed – of de aandacht van de luisteraar’, waarop de rest van dit fascinerende 10 minuten durende duo (met een zeer levendig middendeel) volgt. Het veel eerdere, onbegeleide Of Elutropia (1982) heeft een geheel andere sfeer en oorsprong, een virtuoze fantasie geïnspireerd door de bijna magische eigenschappen van de heliotroop (de edelsteen die ook bekendstaat als Indiase bloedsteen, niet de plant met paarse bloemen) zoals beschreven door de laat 16e-eeuwse natuurhistoricus John Maplet.

De uitvoeringen van Clein vormen de hoogtepunten van het album (de magie is vooral sterk in Of Elutropia), die het zeer vroege Duo voor viool en piano (1970) en Three Scherzi (2004-07) niet helemaal evenaren, hoewel Thomas Kemp en Sophia Rahman ze wel goed weergeven. Ritme is het dominante element in beide werken, bijna choreografisch in het Duo, en het is fascinerend om vluchtige resonanties van Shostakovich en Beethoven (onder anderen) te horen in het Scherzi. De afsluitende altvioolsolo, But when I sleep (1987), volgt dit voorbeeld. Geïnspireerd door een regel uit Shakespeares 43e sonnet (‘But when I sleep, in dreams they look on thee …’), wordt het prachtig gespeeld door Ann Beilby.

Tegelijkertijd is er een begeleidend album uitgebracht, ‘Music for Winds’ (SIGCD796), van nauwelijks mindere kwaliteit, dat wonderwel goed gespeeld is – niet in de laatste plaats het Oboe Quintet uit 2016 van Nicholas Daniel en het Sacconi Quartet – en ook aanbevelenswaardig.

I am going to go out on a limb here and say that this is the finest album of contemporary chamber music I have encountered this year. I will go further, and suggest that Brian Elias’s String Quartet (2012) is a gem that should be in the repertoire of every British quartet. (Heath, Tippett, Villiers: take notice!) The Quartet is a tour de force of compositional ingenuity, its opening movement a concise, cleverly constructed set of double variations on a chromatic theme (using all 12 notes of the scale) and a second subject initially intoned by the viola. Elements of these are then worked through in the remaining three movements; the third span is a compellingly spectral scherzo. The Castalian Quartet play it for all its worth in a performance that is little short of a revelation.

Natalie Clein becomes the focus for the next 20 or so minutes in two remarkable solo cello works. The first is L’Innominata (‘The Nameless’, 2017), in which she is partnered sensitively by Danny Driver, a meditation upon the divine, the opening motif of which, as Peter Quantrill points out in his informative booklet note, seems like ‘a call to prayer – or the listener’s attention’ from which the rest of this fascinating 10-minute duo (with a very lively middle section) follows. The much earlier, unaccompanied Of Elutropia (1982) has an entirely different atmosphere and origin, a virtuosic fantasia inspired by the almost magical properties of the heliotrope (the gemstone also known as Indian bloodstone, not the purple-flowered plant) as described by the late 16th-century natural historian John Maplet.

Clein’s performances are the album’s high points (the magic is particularly strong in Of Elutropia), which the very early Duo for violin and piano (1970) and Three Scherzi (2004 07) do not quite match, finely though Thomas Kemp and Sophia Rahman render them. Rhythm is the dominant element in both works, almost choreographically so in the Duo, and it is fascinating to hear fleeting resonances of Shostakovich and Beethoven (among others) in the Scherzi. The concluding viola solo, But when I sleep (1987), follows suit. Inspired by a line in Shakespeare’s 43rd Sonnet (‘But when I sleep, in dreams they look on thee …’), it is beautifully played by Ann Beilby.

A companion album, ‘Music for Winds’ (SIGCD796), of scarcely lesser quality, has been released simultaneously, marvellously well played – not least the 2016 Oboe Quintet by Nicholas Daniel and the Sacconi Quartet – and also recommendable.