november 2024

Dvořák: Complete Works for Violin and Piano

Jiří Vodička & David Mareček

Jiří Vodička en David Mareček brengen alle viool- en pianowerken van Dvořák samen, onderzoeken ze met stijl en onthullen overal prachtige muzikaliteit.

Men vergeet vaak hoeveel viool-pianoduomuziek er van Dvořák bestaat als je zowel de werken bekijkt die hij exclusief voor deze combinatie schreef als de werken die ofwel voor andere krachten begonnen of die hij met meerdere instrumentatie-opties publiceerde. De belangrijkste werken omvatten de Vioolsonate in F, geschreven in 1880 als reactie op Brahms' Sonate in G; de vijf Romantische stukken, Opus 75, die hij snel herwerkte uit zijn Strijktrio in C uit 1887; en de Sonatine in G die hij in 1893 schreef als een amateurvriendelijk cadeau aan zijn kinderen (en 'voor volwassen volwassenen die er op hun eigen manier plezier in kunnen hebben') ter ere van het bereiken van zijn 100e opus. Maar er is ook een hele reeks gelegenheidsstukken, van het virtuoze Capriccio – zijn eerste bekende werk voor de viool, postuum gepubliceerd – tot de donkere Ballade in d mineur, in opdracht van het Londense tijdschrift The Magazine of Music voor de kerstbijlage van 1884. In totaal is het bijna één en driekwart uur aan ongelooflijk stilistisch gevarieerde muziek – en voor zover ik kan nagaan, is dit ‘Complete Works’ van de Tsjechisch Philharmonisch concertmeester Jiří Vodička en David Mareček de eerste opname die absoluut alles op één plek samenbrengt, hoewel de grootste waarde van hun album niet de volledigheid is, maar het spel zelf.

Neem de manier waarop ze de Brahmsiaanse contouren van de Sonate in F vertolken met een behendig symbiotische mix van de nobele warmte en melancholische spanning van de oudere Duitser, en Dvořáks eigen heldere, pure, Tsjechische taal. De Poco sostenuto is bijzonder voortreffelijk geïnterpreteerd, de buitenste delen worden gespeeld met een zacht romantische, Brahms-bewuste glijvlucht en tonale diepte – met een flauwe Tsjechische klank in met name de pianokleuren – waarna het Tsjechische accent volledig tot bloei komt over de frasering en versieringen van het centrale sequentiële gesprek.

Hun Sonatine klinkt vaak nogal Mozartiaans in zijn koel gloeiende, vloeiende zuiverheid, maar ook met een Larghetto van een licht gedragen diepzinnigheid waarvan de punch je zo verrast. Was dit plotseling traanvlekkerige deel Dvořáks geschenk niet aan zijn levende kinderen, maar aan de drie die in de ruimte van slechts een paar maanden geleden in 1877 stierven, vlak voordat zijn carrière van start ging? Dat is wat de lezing van Vodička en Mareček mij heeft doen afvragen.

De ruimte laat te veel verdere details uit. Ik kan echter de weemoedig zangerige Romance, Opus 11, die in 1877 in première ging door een andere concertmeester, Josef Markus van het orkest van het Voorlopige Theater in Praag, niet onvermeld laten. Deze is grotendeels opgenomen in de door een orkest begeleide versie, en dat is begrijpelijk, want de door een piano begeleide versie die Simrock samen met het orkest publiceerde, was van Josef Zubatý, met goedkeuring van Dvořák. Dvořák schreef er later zelf ook een, maar schonk deze ongepubliceerd aan de vioolvirtuoos František Ondříček – en het is die versie, herontdekt en gepubliceerd in 2015, die Vodička en Mareček ons ​​geven in een lezing van een mate van kleurnuance en -ontwikkeling, stilistische breedte en metrische vrijheid die ik nog niet heb gehoord van een orkestrale versie. Deels zal dit te danken zijn aan de grotere flexibiliteit van de duo-krachten, maar niet helemaal.

Voeg de natuurlijke, onopvallende akoestiek van de Dvořák-zaal van het Rudolfinum in Praag en informatieve aantekeningen van Jan Kachlík toe, en ik kan me niet voorstellen dat iemand dit binnenkort nog kan overtreffen.

One tends to forget just how much violin-and-piano duo music there exists by Dvořák when you consider both the works that he wrote exclusively for this combination and those that either began life for other forces or that he published with multiple instrumentation options. The main works include the Violin Sonata in F, penned in 1880 in response to Brahms’s Sonata in G; the five Romantic Pieces, Op 75, he quickly reworked from his 1887 String Trio in C; and the Sonatina in G he wrote in 1893 as an amateur-friendly gift to his children (and ‘for mature grown-ups who can have fun with it in their own way’) in celebration of reaching his 100th opus. But there’s also a whole string of occasional pieces, from the virtuosic Capriccio – his first known work for the violin, published posthumously – to the dark Ballade in D minor commissioned by London journal The Magazine of Music for its 1884 Christmas supplement. In total, it adds up to almost one and three-quarter hours of incredibly stylistically varied music – and so far as I can tell, this ‘Complete Works’ from Czech Philharmonic concertmaster Jiří Vodička and David Mareček is the first recording to bring absolutely all of it together in one place, although their album’s greatest worth isn’t its comprehensiveness but the playing itself.

Take the way they voice the Brahmsian contours of the Sonata in F with a deftly symbiotic blend of the older German’s noble warmth and melancholic tension, and Dvořák’s own bright, pure, Czech tongue. Its Poco sostenuto is particularly superbly interpreted, its outer sections played with a softly Romantic, Brahms-aware glide and tonal depth – with the faintest Czech ring to the piano colours in particular – after which the Czech accent fully flowers out over the central sequential conversation’s phrasing and ornamentations.

Their Sonatina often sounds quite Mozartian in its coolly glowing, flowing purity, but also with a Larghetto of a lightly worn profundity whose punch thus catches you off-guard. Was this suddenly tear-flecked movement Dvořák’s gift not to his living children but to the three that died in the space of just a few months back in 1877, just before his career took off? That’s what Vodička and Mareček’s reading has had me wondering.

Space precludes too much further detail. However, I can’t not mention the wistfully lilting Romance, Op 11, premiered in 1877 by another concertmaster, Josef Markus of the orchestra of the Provisional Theatre in Prague. This has mostly been recorded in its orchestra-accompanied incarnation, and understandably, because the piano-accompanied version Simrock published alongside the orchestral was by Josef Zubatý, with Dvořák’s approval. Dvořák then later wrote one himself, but gifted it unpublished to the violin virtuoso František Ondříček – and it’s that version, rediscovered and published in 2015, that Vodička and Mareček give us in a reading of a degree of colour nuance and development, stylistic breadth and metrical freedom that I’m yet to hear from an orchestral one. Partly this will be down to the greater flexibility afforded by the duo forces, but not entirely.

Add the natural, unobtrusive acoustic of the Dvořák Hall of Prague’s Rudolfinum and informative notes from Jan Kachlík, and I can’t see anyone bettering this any time soon.