november 2024
Elgar & Walton: Cello Concertos
Gautier Capuçon & London Symphony Orchestra o.l.v. Antonio Pappano
Rijk emotioneel spel van Gautier Capuçon en prachtige ondersteuning van het LSO in deze twee geweldige werken voor cello.
Een droomteam in wording, vermoed ik. Capuçon en Pappano werken hier misschien voor het eerst samen, maar het is zeker een ontmoeting van muzikale geesten en gevoeligheden. De koppeling van deze concerten is natuurlijk niets nieuws, maar het begrijpen van hun verschillen en hun emotionele verwantschap (die ontstonden in de nasleep van de Eerste en Tweede Wereldoorlog) is iets dat zowel solist als dirigent in overvloed laten zien.
De directheid van Gautier Capuçons Matteo Goffriller-cello uit 1701 in de declamatorische openingsflorissant van de Elgar is super-aangrijpend, de toon is donker mahoniehout, de assertiviteit van de manier waarop je aandacht vraagt. De orkestrale respons van Pappano's London Symphony Orchestra is precies het tegenovergestelde. Verzoenend, teder, tot rust komend op een strijkakkoord dat gedempt en verwachtingsvol is. Dat beroemde eerste onderwerp is behendig ingetogen en het is het vermogen van de Fransman om evenwicht te combineren met passie dat een kenmerk is van de hele uitvoering. Capuçons legato is genereus en zangerig, zijn gebruik van portamento natuurlijk en spontaan. Maar het is zijn zalig ware stemming die zoveel intensiteit aan het effect verleent.
Die zangkwaliteit en perfecte toonhoogte zijn zelfs bij snelheid vanzelfsprekend in het oogverblindende Scherzo, waar zijn passagewerk geen steek laat vallen en de articulatie je de adem beneemt. Vergelijk dat met een welkome inperking van het geluid in het langzame deel, waar introspectie en nostalgie zo ontroerend worden overgebracht, niet in de laatste plaats op de laatste pagina, waar het even lijkt alsof de componist sprakeloos is.
Pappano zinspeelt op zowel Pomp and Circumstance als de dikke ridder Falstaff in de pronkende finale, maar het is de geweldige epiloog van het stuk waarin uitvoeringen worden gedefinieerd. Capuçon doet ons niet tekort wat betreft de emotie, maar hij overdrijft het ook niet – wat, tenzij je Jacqueline du Pré bent, het effect ervan kan verminderen.
Het is geen verrassing dat Capuçon warmloopt voor de Walton. Er zit een Frans tintje – een pikantheid – in het exotische karakter ervan, een kwaliteit van ‘nachtmuziek’ die in de orkestratie wordt geaccentueerd door toevoegingen als vibrafoon, celesta en harp. Capuçon personifieert Waltons favoriete richting sognando (‘dromerig’) in de prachtige chromatiek van het openingsthema, maar hij herkent ook de twee grote cadensen later in het concert als representatie van de rusteloze en donkerdere onderstroom van het stuk. Pappano en hij genieten van Waltons pittige (ja, jazzy) kinetische energie. Ze zijn een heel team.
A dream team in the making, I suspect. Capuçon and Pappano may be collaborating here for the first time but it’s a meeting of musical minds and sensibilities for sure. The coupling of these concertos is nothing new, of course, but understanding their differences as well as their emotional kinship (arriving in the wake of the First and Second World Wars) is something that both soloist and conductor display in abundance.
The immediacy of Gautier Capuçon’s 1701 Matteo Goffriller cello in the declamatory opening flourish of the Elgar is super-arresting, the tone a dark mahogany, the assertiveness of manner demanding that attention is paid. The orchestral response from Pappano’s London Symphony Orchestra is the very opposite. Conciliatory, tender, coming to rest on a string chord that is hushed and expectant. That famous first subject is deftly understated and it is the Frenchman’s ability to marry poise to passion that is a hallmark of the whole performance. Capuçon’s legato is generous and songful, his use of portamento natural and spontaneous. But it is his blissfully true tuning that lends such intensity to the effect.
That singing quality and perfect pitching is self-evident even at speed in the dazzling Scherzo where his passagework doesn’t drop a stitch and the articulation quite takes the breath away. Contrast that with a welcome reining in of sound in the slow movement where introspection and nostalgia are so touchingly conveyed, not least in the final page where for a moment or two it seems like the composer might be lost for words.
Pappano alludes to both Pomp and Circumstance and the fat knight Falstaff in the swaggering finale but it is the great epilogue of the piece where performances are defined. Capuçon does not short-change us on the emotion but nor does he overplay it – which, unless you are Jacqueline du Pré, can diminish its effect.
It is no surprise that Capuçon warms to the Walton. There is a Frenchness – a piquancy – about its exotic nature, a quality of ‘night music’ accentuated in the orchestration by additions like vibraphone, celesta and harp. Capuçon personifies Walton’s favourite direction sognando (‘dreamily’) in the gorgeous chromaticism of the opening theme but equally he recognises the two big cadenzas later in the concerto as representing the restless and darker undercurrent of the piece. Pappano and he revel in Walton’s punchy (yes, jazzy) kinetic energy. They are quite a team.