oktober 2024

Taneyev: Violin Sonata in A Minor & Piano Quintet in G Minor, Op. 30

Spectrum Concerts Berlin

‘Een fantastische uitvoering van Taneyevs enorme en vlezige Pianokwintet’, schrijft AFC, en een die kan wedijveren met de bekroonde opname uit 2005 van Mikhail Pletnev en collega’s.

Dit is een geweldige uitvoering van Taneyevs enorme en vlezige Pianokwintet. Net als Mikhail Pletnev en zijn sterrenkwartet van strijkers op hun met de Gramophone Award bekroonde opname (DG, 9/05), lijken de leden van Spectrum Concerts Berlin dol op dit werk.

Je kunt hun genegenheid horen in een diep expressieve lezing van de langzame introductie. Merk op hoe ze genieten van de tintelende momenten van harmonische wrijving op 1'17" en elders, of de verleidelijke portamento's van de cello op 2'26". In het gepassioneerde Allegro patetico dat volgt, geven de muzikanten elke frase gevoel en karakter – zelfs als de stemming om de paar maten lijkt te veranderen, zoals op 6'57". Rubato wordt overal rijkelijk toegepast, maar belemmert nooit de voortstuwende traject van de muziek. Het is ook allemaal erg opwindend, met een coda die de rilling van een liveconcert heeft.

Het heerlijk gekke Scherzo wordt gespeeld met panache en een gevoel van plezier, terwijl het tedere centrale Trio-gedeelte een welkom contrast biedt, en vervolgens balanceert het passacaglia-achtige langzame deel tussen treksterkte en delicatesse – luister bijvoorbeeld naar het prachtige filigraan van pianist Eldar Nebolsin op 7'35". Ik wou dat het tempo van het ensemble voor het Moderato molto maestoso in de finale (beginnend op 5'15") niet zo langzaam was. Taneyevs metronoom is hier vrij snel (waarschijnlijk te snel) en Pletnev en co zijn ook vrij afgemeten, maar niet zo veel. Deze breedte stelt de Berlijners in staat om de prachtige passage van 6'34" ten volle te benutten, maar op andere momenten grenst het aan stijfheid. Dit is echter een klein puntje en er is geen enkel moment in het hele werk waarop ik het gevoel heb dat de spelers zich er niet volledig voor inzetten. Met glorieus strijkersspel – op toonhoogte, gepolijst, goed op elkaar afgestemd en goed in balans – is dit een uitvoering die kan wedijveren met Pletnevs Award-winnaar.

Het Kwintet wordt gecombineerd met een gelijktijdige maar postuum gepubliceerde Vioolsonate waarin Taneyev in neoklassieke modus speelt. Er zitten stukjes Brahms in, ja, en ook wat Fauré, denk ik, maar ik zou durven wedden dat Beethoven zijn voorbeeld was. Waar het Kwintet een explosie van kleur en rijke textuur is, is de Sonate sober en formeel beknopt. Het is vaak ook charmant. Ik vind het geweldig hoe het Minuetto het ene moment rustiek is en het volgende moment etherisch, en ook hoe de vrolijke finale wemelt van melancholisch verlangen. De uitvoering van Nebolsin en violist Boris Brovtsyn is magischer dan een eerdere Naxos-uitgave met Mark Peshkov en Olga Solovieva, en Brovtsyn is zoeter van toon dan Vladimir Ovcharek van het Taneyev Quartet (op Northern Flowers). Een schijf om de harten van een Taneyev-fan te verwarmen.

This is a superb performance of Taneyev’s massive and meaty Piano Quintet. Like Mikhail Pletnev and his starry quartet of string players on their Gramophone Award-winning recording (DG, 9/05), the members of Spectrum Concerts Berlin appear to love this work dearly.

You can hear their affection in a deeply expressive reading of the slow introduction. Note how they relish the tingling moments of harmonic friction at 1'17" and elsewhere, or the cello’s alluring portamentos at 2'26". In the passionate Allegro patetico that follows, the musicians imbue every phrase with feeling and character – even when the mood seems to shift every few bars, as at 6'57". Rubato is liberally applied throughout but never impedes the music’s propulsive trajectory. It’s all very exciting, too, with a coda that has the frisson of a live concert.

The deliciously zany Scherzo is played with panache and a sense of fun while the tender central Trio section provides welcome contrast, and then the passacaglia-like slow movement balances tensile strength and delicacy – listen, for instance, to pianist Eldar Nebolsin’s exquisite filigree at 7'35". I do wish the ensemble’s tempo for the Moderato molto maestoso in the finale (starting at 5'15") weren’t quite so slow. Taneyev’s metronome mark is quite fast here (too fast, probably) and Pletnev and co are also quite measured, but not as much. This breadth does allow the Berliners to milk the gorgeous passage at 6'34" for all its worth, but at other times it borders on stodginess. This is a minor point, however, and there’s not one moment in the entire work where I feel the players aren’t wholly committed. With glorious string-playing – in tune, polished, well matched and well balanced – this is a performance that rivals Pletnev’s Award-winner.

The Quintet is coupled with a contemporaneous but posthumously published Violin Sonata that finds Taneyev in neoclassical mode. There are bits of Brahms in it, yes, as well as some Fauré, I think, but I’d wager that Beethoven was his model. Where the Quintet is a riot of colour and richly textured, the Sonata is spare and formally concise. It’s often charming, too. I love how the Minuetto is rustic one moment and ethereal the next, and also how the jaunty finale abounds with melancholy longing. Nebolsin and violinist Boris Brovtsyn’s performance is more magical than an earlier Naxos release with Mark Peshkov and Olga Solovieva, and Brovtsyn is sweeter-toned than Vladimir Ovcharek of the Taneyev Quartet (on Northern Flowers). A disc to warm the cockles of a Taneyev fan’s heart.