september 2024
Meyerbeer: Le Prophète (Live)
London Symphony Orchestra o.l.v. Sir Mark Elder
Sir Mark Elder dirigeert een vooraanstaande cast en het LSO op locatie in Aix-en-Provence; deze uitstekende heropvoering van Meyerbeers opera wordt nu aangeboden aan het publiek thuis.
De Meyerbeer-revival van de 21e eeuw – veelbesproken, niet zo tastbaar – werpt tot nu toe meer vruchten af op plaat dan op het podium. En misschien is dit zelf wel onderdeel van het Meyerbeer-probleem.
De zeer indrukwekkende opname van Le prophète van LSO Live wordt ondersteund door de Bru Zane Foundation, die in 2022 de opname van Robert le Diable uitbracht (Gramophone Recording of the Month, A/22, en vorig jaar genomineerd voor een Award); beide albums bevatten ook John Osborn in een testende tenortitelrol. De combinatie van de dynamiek van het LSO en de investering van Bru Zane levert ons een briljante audiokwaliteit op – vooral opvallend omdat dit een live-opname is van het Aix Festival in 2023 – en een slim fysiek product met diepgaande essays en een volledig libretto in het Frans en Engels.
Mark Elder is precies de juiste dirigent om de knopen van een uitdijend drama uit 1849 over een valse messias, Jean (Jan van Leiden), te ontwarren. Hij zit klem tussen een sluwe doopsgezinde sekte, zijn geliefde Berthe en een tijgerin van een moeder, Fidès, een rol die geschreven is voor de grote Pauline Viardot. Elder geeft de zeer invloedrijke partituur zowel een nauwgezette bel canto-delicatesse als een rotsvaste grip op de vaste stukken, die variëren van een bruisend, praktisch Rossiniaans ballet (oorspronkelijk werd het op het podium op rolschaatsen gedaan - het is verbijsterend) tot de Berlioziaanse bravoure van Johns 'kroning' in Munster (met in de hoofdrol het uitstekende Lyon Opera Chorus en het kinderkoor Maîtrise des Bouches-du-Rhône) en de sluwe decadentie van het letterlijk opruiende bacchanaal. Het LSO speelt overal met flair.
Osborns Jean is moeilijk te bekritiseren, beheerst romantische hartstocht in een zoete voix mixte, roert in zijn gebed in Act 3 en keert zich vervolgens op passende wijze scherp tegen zijn wispelturige volgelingen. Elizabeth DeShongs Fidès is prachtig, gebracht met een rijpe, fruitige toon en goede behendigheid. Meer teder dan woest, misschien was La Viardot in het lage bereik gedurfder geweest, maar we zullen het nooit weten. Mané Galoyans Berthe completeert een prima trio, is soulvol, helder van toon en sympathiek. Een niet goed uitgewerkte schurk, Oberthal, wordt fatsoenlijk gezongen door Edwin Crossley-Mercer, net als de verschillende samenzweerderige fanatici.
En tot het probleem. De paradox van deze uitstekende opname is dat Meyerbeers partituren visuele effecten hebben die praktisch op de notenbalken zijn geschreven. Je kunt het spektakel niet loskoppelen van de muziek, en als je thuis luistert naar Le prophète is het niet inspirerend genoeg om je door drie en een kwart uur muziek te slepen. Op kleine schaal worstelt de componist met het innerlijke leven van de personages, en met het vormgeven van dwingende melodieuze of dramatische aria's en duetten.
Toch worstelen Le prophète en Meyerbeers andere epen op het podium vandaag de dag nog steeds om tot leven te komen in het theater – niet geholpen door hoe kostbaar Meyerbeers vereiste ingrediënten zijn in een tijdperk waarin live grand opera worstelt om de rekeningen te betalen. Het kan nog tientallen jaren duren voordat Meyerbeer – ooit operakoning – weer op zijn troon zit. Of, helaas, het gebeurt misschien nooit.
The 21st-century Meyerbeer revival – much talked about, not all that tangible – is so far bearing more fruit on record than it is on stage. And perhaps this itself may be part of the Meyerbeer problem.
LSO Live’s highly impressive recording of Le prophète is supported by the Bru Zane foundation, which released 2022’s recording of Robert le Diable (Gramophone Recording of the Month, A/22, and nominated last year for an Award); both albums also feature John Osborn in a testing tenor title-role. The combination of the LSO’s dynamism and Bru Zane’s investment gives us brilliant audio quality – especially noticeable since this is a live recording from the Aix Festival in 2023 – and a smart physical product with in-depth essays and a full libretto in French and English.
Mark Elder is just the right sort of conductor to pick apart the knots of a sprawling 1849 drama about a false messiah, Jean (John of Leiden), who is stuck between a wily Anabaptist cult, his beloved Berthe and a tigress of a mother, Fidès, a role written for the great Pauline Viardot. Elder imbues the highly influential score with both fastidious bel canto delicacy and a rock-solid grip of the set pieces, which veer from a bubbly, practically Rossinian ballet (originally on stage it was done on roller skates – the mind boggles) to the Berliozian swagger of John’s ‘coronation’ in Munster (starring the sterling Lyon Opera Chorus and children’s choir Maîtrise des Bouches-du-Rhône) and the slinky decadence of the literally incendiary bacchanale. The LSO play with panache throughout.
Osborn’s Jean is hard to fault, mastering romantic ardour in a sweet voix mixte, stirring in his Act 3 prayer and then suitably acrid as he turns on his fickle followers. Elizabeth DeShong’s Fidès is splendid, delivered with ripe, fruity tone and good agility. More tender than ferocious, perhaps La Viardot would have been gutsier in the lower range, but we will never find out. Completing a fine trio, Mané Galoyan’s Berthe is soulful, bright-toned and sympathetic. A not well-drawn villain, Oberthal, is decently sung by Edwin Crossley-Mercer, so too the various conspiratorial zealots.
And to the problem. The paradox of this excellent recording is that Meyerbeer’s scores have visual effects practically inked on the staves. You can’t separate the spectacle from the music, and when you listen at home Le prophète isn’t inspired enough to sweep you through three and a quarter hours of music. At the small scale, the composer struggles with the interior lives of the characters, and with shaping either compellingly melodic or dramatic arias and duets.
Yet on stage today, Le prophète and Meyerbeer’s other epics still struggle to spark into theatrical life – not helped by how costly Meyerbeer’s required ingredients are in an age when live grand opera is struggling to pay the bills. It may be decades yet before Meyerbeer – sometime operatic king – sits again on his throne. Or, hélas, it may never happen.