augustus 2024

Mozart: Symphonies 34, 35 and 36

Philharmonia Orchestra o.l.v. Michael Collins

Drie vrolijke symfonieën om een ​​cyclus in stijl te beginnen – Michael Collins, een geweldige Mozart-muzikant, en het Philharmonia Orchestra genieten duidelijk van de samenwerking.

Michael Collins en de Philharmonia trappen hier hun geprojecteerde Mozart-symfoniecyclus af in prachtige stijl: drie vrolijke, extraverte werken uit het begin van de jaren 1780, uitgevoerd met gemengde verfijning en elan, en gevangen in een helder, gloeiend BIS-geluid. In elk van deze symfonieën voegt Mozart traditionele C- en D-majeurceremonie toe aan zijn kenmerkende chromatische subtiliteit en gevoel voor clair-obscur. Collins en wat klinkt als een afgeslankte Philharmonia zetten hun kraam op en lanceren nr. 34 met een schaamteloze bravoure, martiale trompetten die door de textuur heen schallen. Toch zijn ze altijd alert op de schaduwen van de muziek, of het nu gaat om het hangende fagotcontrapunt van het tweede thema of de mysterieuze, vragende ontwikkeling. Collins moedigt lichte snaararticulatie aan, verdeelt zijn violen links en rechts en is altijd voorzichtig met het vormgeven van innerlijke details. Niets klinkt routineus.

De snelle bewegingen van de Haffner en Linz zijn net zo opwindend. Mozart stond erop dat het openings-Allegro van Haffner ‘met echt vuur’ zou gaan. Collins en zijn spelers geloven hem op zijn woord in een uitvoering van stekelige aanval en kolkende ritmische energie. Divisi violen leveren cruciale dividenden op in de complexe contrapuntische texturen, terwijl de momenten van lyrische reflectie opnieuw hun volle recht krijgen: de sierlijk in elkaar grijpende violen in het tweede thema, of de aangrijpende uitwisselingen tussen hobo en fagot over vioolimitaties en aanhoudende altviolen vóór de recapitulatie (vanaf 3'11") - een prachtige textuur, hier prachtig gerealiseerd.

De eerste beweging van de Linz, die ceremoniële grootsheid en atletische gratie in evenwicht brengt, gaat eveneens gepaard met een verkwikkende swing. Er is hier en in de sprankelende finale volop koperen uitbundigheid. Toch ben je je er ook ongewoon van bewust hoeveel de hobo's en vooral de fagotten bijdragen aan de pikantheid van de muziek, het meest duidelijk in de doordringende chromatische sequentie aan het einde van de expositie van de finale (vanaf 1'19").

Als poëtische exponent van Mozarts muziek voor klarinet, vormt Collins, niet verrassend, alle drie de langzame delen met een natuurlijk gevoel voor Mozartiaanse lijn. Zijn vloeiende tempo's klinken perfect. Schijnbaar 'neutrale' binnenste delen klinken altijd vitaal. Welsprekend zoals ze fraseren, spelen de strijkers in nr. 34's Andante di molto iets te robuust. Mozarts voorgeschreven sotto voce impliceert ongetwijfeld een intiemere klankwereld dan we hier krijgen. Maar het serenade brengende Andante van de Haffner - muziek voor een zomernacht in Salzburg - heeft een glimlachende, onbezorgde gemak, terwijl het 6/8 Andante van de Linz, gekleurd door fagotten en zachte trompetten en drums, zich ontvouwt als een sierlijk wiegende twee-in-een-maat siciliano. De muziek zingt en danst tegelijk. (Tot voor kort vertraagden en plechtigden dirigenten deze beweging doorgaans, volgens de Adagio-markering in corrupte 19e-eeuwse edities.)

Ondanks een klein voorbehoud over het Andante kan ik me geen aangenamere uitvoering van nr. 34 voorstellen, op historische of moderne instrumenten. In de twee genoemde symfonieën zijn Charles Mackerras en het Scottish Chamber Orchestra (Linn, 4/10) al lang een maatstaf, en terecht. Behalve de menuetten, waar Mackerras bruusker en vlotter is (zijn Linz-menuet wordt een proto-wals), zijn de tempo's van hem en Collins vrijwel identiek. Met behulp van natuurlijke hoorns en trompetten en (naar mijn oren) een kleiner strijkerscorpus, cultiveert Mackerras een scherpere, 'periode'-sonoriteit dan Collins, wiens liederlijke frasering een consistent genot is op deze nieuwe cd. Ik zou geen van beide versies willen missen. Na de finale van nr. 34 bieden Collins en de Philharmonia het Menuet K409 aan, waarvan soms, zonder bewijs, wordt aangenomen dat het is ingevoegd toen Mozart de symfonie in Wenen nieuw leven inblies. Alleen al de partituur, met toegevoegde fluiten, maakt de associatie onwaarschijnlijk. Maar met een uitvoering die zo elegant is afgestemd als deze, wie maalt erom?

Michael Collins and the Philharmonia here kick off their projected Mozart symphony cycle in splendid style: three joyful, extrovert works from the early 1780s, performed with mingled refinement and élan, and caught in clear, glowing BIS sound. In each of these symphonies Mozart infuses traditional C and D major ceremony with his trademark chromatic subtlety and feeling for chiaroscuro. Setting out their stall, Collins and what sounds like a slimmed-down Philharmonia launch No 34 with a brazen swagger, martial trumpets pealing through the texture. Yet they are always alive to the music’s shadows, whether in the drooping bassoon counterpoint to the second theme or the mysterious, questioning development. Collins encourages light string articulation, divides his violins left and right, and is always careful over the shaping of inner detail. Nothing sounds routine.

The fast movements of the Haffner and Linz are just as exhilarating. Mozart insisted that the Haffner’s opening Allegro should go ‘with real fire’. Collins and his players take him at his word in a performance of bristling attack and coursing rhythmic energy. Divisi violins pay crucial dividends in the complex contrapuntal textures, while, again, the moments of lyrical reflection are given their full due: the gracefully interlocking violins in the second theme, or the poignant exchanges between oboe and bassoon over violin imitations and sustained violas before the recapitulation (from 3'11") – an exquisite texture, beautifully realised here.

Balancing ceremonial grandeur and athletic grace, the first movement of the Linz likewise goes with an invigorating swing. There is brassy exuberance aplenty, here and in the scintillating finale. Yet you’re also uncommonly aware how much the oboes and, especially, bassoons contribute to the music’s piquancy, most obviously in the piercing chromatic sequence near the end of the finale’s exposition (from 1'19").

As a poetic exponent of Mozart’s music for clarinet, Collins, unsurprisingly, shapes all three slow movements with a natural feeling for Mozartian line. His flowing tempos sound spot on. Apparently ‘neutral’ inner parts always sound vital. Eloquently as they phrase, the strings play rather too robustly in No 34’s Andante di molto. Mozart’s prescribed sotto voce surely implies a more intimate sound world than we get here. But the serenading Andante of the Haffner – music for a Salzburg summer’s night – has a smiling, untroubled ease, while the 6/8 Andante of the Linz, coloured by bassoons and soft trumpets and drums, unfolds as a gracefully swaying two-in-a-bar siciliano. The music both sings and dances. (Until quite recently, conductors typically slowed and solemnised this movement, following the Adagio marking in corrupt 19th-century editions.)

Despite a minor reservation about the Andante I can’t think of a more enjoyable performance of No 34, on period or modern instruments. In the two named symphonies Charles Mackerras and the Scottish Chamber Orchestra (Linn, 4/10) have long been a benchmark, with good reason. Except for the minuets, where Mackerras is brusquer and brisker (his Linz Minuet becomes a proto-waltz), his and Collins’s tempos are virtually identical. Using natural horns and trumpets, and (to my ears) a smaller body of strings, Mackerras cultivates a more acerbic, ‘period’ sonority than Collins, whose songful phrasing is a consistent delight on this new disc. I wouldn’t want to be without either version. After the finale of No 34, Collins and the Philharmonia offer the Minuet K409, sometimes assumed, without evidence, to have been inserted when Mozart revived the symphony in Vienna. Its scoring alone, with added flutes, makes the association unlikely. But with a performance as elegantly tailored as this, who cares?