juli 2024

Earth, Sea, Air & British Music for Cello and Orchestra

Laura van der Heijden & BBC Scottish Symphony Orchestra o.l.v. Ryan Wigglesworth

Laura van der Heijden brengt lyriek en verfijning in drie prachtige concerten.

Als je de carrière van de jonge Britse celliste Laura van der Heijden tot nu toe zou moeten samenvatten, dan zou het, afgezien van het consistente verhaal van intelligent muzikaal en technisch superieur spel en de samenwerkingen van topklasse, het feit zijn dat haar mantra altijd lijkt te zijn geweest: 'Wacht, doe het dan goed'. En hier is nu het bekronende voorbeeld van die aanpak: eindelijk haar eerste concertopname, een volle 12 jaar nadat ze op 15-jarige leeftijd de BBC Young Musician won, zes jaar na haar debuutrecital op Champs Hill (2/18) en twee solorecitals in haar duidelijk-nu-thuis-relatie met Chandos. Het zou dus niemand moeten verbazen dat dit programma van Britse muziek voor cello en orkest inderdaad erg stijlvol is.

Frank Bridges Oration of Concerto elegiaco (1930) werd gezamenlijk bedacht als een protest tegen de onmenselijkheid van de oorlog en als een eerbetoon aan de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog, met de cellist in de rol van klaagzang. Van der Heijden is betoverend, haar intense, geconcentreerde toon articuleert krachtig de pijnlijke retoriek, haar klaaglijke lyriek doorspekt met een rauwere, gespierde woede. Ondertussen zitten Wigglesworth en de BBC Scottish SO onder de huid vanaf de donker gefluisterde openingsmaten; je zou de lucht met een mes kunnen snijden, zelfs voordat van der Heijdens eigen donker, gespannen smeulende, lyrische entree levert, en hun latere martiale Allegro giusto is een showstopper.

Earth, Sea, Air van Cheryl Frances-Hoad werd geschreven voor van der Heijden en ze bracht het in 2023 in première bij Wigglesworth en het BBC SSO in Glasgow, slechts een week voordat ze het in de studio opnamen. Net als bij de Bridge zien we in de drie samengevoegde delen de cellist een dramatische rol aannemen, dit keer antropomorf, met lijnen die de vlucht van een gierzwaluw uitbeelden terwijl deze duikt en zweeft rond de wereldbol boven natuurlijke fenomenen, het laatste uitgebeeld door een soms breed en donderend, en soms lichtgevend dromerig orkest. Het is een machtig, majestueus, meeslepend werk; vol theater, kleur en inventieve texturen en ritmisch schrijven, dat opent met een scherpe, woeste vulkanische stoot die aanvoelt als het naschrift van de natuur op de voorafgaande Bridge; en naarmate het vordert, een briljant voertuig voor van der Heijdens vermogen om te zingen, declameren en schitteren. Het is ook een partituur die een hand-in-hand relatie met het orkest eist, en hier ook krijgt, dat zelf de gelijkwaardige partner van de cellist is. De indruk is van een belangrijke nieuwe toevoeging aan de canon, voorbestemd om permanent te blijven hangen, en het had niet kunnen hopen op meer bekwame kampioenen om het op zijn reis te zetten.

Waltons Celloconcert (1957) was het werk waarmee van der Heijden BBC Young Musician won, en wat een stempel op de plaat is deze strak gestructureerde lezing nu, van der Heijden even expressief door zijn virtuoze genialiteit – ik hou van haar slimme, ondeugende bewegingen tussen pizzicato en arco aan het einde van het Scherzo – als in zijn momenten van expansieve lyriek. Het bewijs, als dat ooit nodig was, dat de beste dingen naar degenen komen die wachten.

If one were asked to sum up young British cellist Laura van der Heijden’s career to date, then beyond its consistent story of intelligently musical and technically superb playing, and its top-drawer collaborations, it would be the fact that her mantra appears to have always been, ‘Wait, then do it well’. And here now is the crowning example of that approach: finally her first concerto recording, a full 12 years after winning BBC Young Musician aged 15, six years after her debut recital on Champs Hill (2/18), and two solo recitals into her clearly-now-home relationship with Chandos. It should thus surprise no one that this programme of British music for cello and orchestra is very classy indeed.

Frank Bridge’s Oration or Concerto elegiaco (1930) was conceived jointly as an outcry against the inhumanity of war and as a tribute to the victims of the First World War, with the cellist cast in the role of lamenter. Van der Heijden is mesmerising, her intense, focused tone powerfully articulating its pained rhetoric, her keening lyricism punctuated with grittier, muscular anger. Meanwhile Wigglesworth and the BBC Scottish SO are under its skin right from its darkly whispered opening measures; you could cut the air with a knife even before van der Heijden’s own darkly, tensely smoulderingly, supply lyrical entrance, and their later martial Allegro giusto is a showstopper.

Cheryl Frances-Hoad’s Earth, Sea, Air was written for van der Heijden, and she premiered it with Wigglesworth and the BBC SSO in Glasgow in 2023, just the week before they took it into the studio. As with the Bridge, its three conjoined movements see the cellist assume a dramatic role, this time anthropomorphic, its lines depicting the flight of a swift as it dips and soars around the globe over natural phenomena, the latter depicted by an at times wide and thundering, and at times luminously dreamlike orchestra. It’s a mighty, majestic, gripping work; full of theatre, colour and inventive textures and rhythmic writing, opening with a sharply ferocious volcanic punch that feels rather like nature’s postscript to the preceding Bridge; and as it proceeds, a brilliant vehicle for van der Heijden’s ability to sing, declaim and glitter. It’s also a score that demands, and here gets, a hand-in-glove relationship with the orchestra, which itself is very much the cellist’s equal partner. The impression is of a major new addition to the canon, destined to take up permanent roost, and it couldn’t have hoped for more accomplished champions to set it out on its journey.

Walton’s Cello Concerto (1957) was the work with which van der Heijden won BBC Young Musician, and what a stamping on record this tautly structured reading now is, van der Heijden as expressive through its virtuosic brilliance – I love her smartly puckish flicks between pizzicato and arco at the close of the Scherzo – as in its moments of expansive lyricism. Proof, if any were ever needed, that the best things come to those who wait.