juni 2024

Ockeghem: Complete Songs, Vol. 2

Blue Heron o.l.v. Scott Metcalfe

Het Amerikaanse ensemble Blue Heron volgt hun vorige album met Ockeghem-liederen op met nog een glorieus vormgegeven bundel met werken van de 16e-eeuwse componist.

Dit completeert Blue Heron's set van twee cd's met Ockeghem's complete liederen (1/20), die slechts vier jaar na de parallelle collectie van Cut Circle (Musique en Wallonie, 1/21) uitkomt. Zeggen dat Ockeghem een ​​aantal van de mooiste liederen van de 15e eeuw componeerde, lijkt bijna een cliché. Maar Scott Metcalfe en zijn muzikanten bevestigen dat ruimschoots. Luister maar eens naar Ma bouche rit of Presque transi om uzelf te overtuigen.

Net als de set van Cut Circle is dit prachtig verpakt, met volledige vertalingen, een lang essay van Sean Gallagher en essays van Metcalfe zelf over zowel de partituur van de liederen als over de spelling van Ockeghem (die we allemaal zullen blijven gebruiken, aangezien alle edities en boeken over hem het zo spellen, maar het zou eigenlijk Okeghem moeten zijn). Het essay over de score wijst op het belangrijkste verschil tussen deze twee buitengewoon indrukwekkende Amerikaanse groepen: Cut Circle doet alles alleen met stemmen, terwijl Blue Heron onderscheid maakt tussen lijnen die duidelijk gepland lijken voor stemmen en lijnen die problemen opleveren met de tekstzetting en beter met een instrument kunnen worden uitgevoerd – een onderscheid dat verrassend eenvoudig te maken is in deze specifieke muziek.

Langzaamaan worden mensen zich er meer van bewust welke nummers waarschijnlijk niet van Ockeghem zijn. Een voorbeeld hiervan is de versie van het prachtige Je n’ay dueil die alleen te vinden is in een Florentijns manuscript van na zijn dood. Metcalfe haalt een koperblazersgroep erbij om dat uit te voeren, maar maakt duidelijk dat hij denkt dat dit een versie van een andere hand is (en is van plan om een ​​artikel te publiceren waarin hij uitlegt waarom: alle sterkte aan hem). Een ander nummer dat mij zorgen baart, is de vierstemmige bewerking van Cornago’s ¿Qu’es mi vida?: ze geven zo’n verbluffende uitvoering van Cornago dat je je afvraagt ​​waarom Ockeghem de moeite heeft genomen en waarom hij zoveel prachtige details van het origineel heeft weggelaten.

De enige verrassing in deze twee sets is dat ze nergens proberen de verschillende voorstellen voor het inperken van de rondeauvorm te realiseren die Howard Mayer Brown en Allan Atlas meer dan 25 jaar geleden voorstelden, vooral omdat er een klassiek voorbeeld van een dergelijke inperking is in Ockeghems verbazingwekkend originele L’autre d’antan. Dat wil alleen maar zeggen dat er ruimte is voor veel verdere versies van Ockeghems liederen, maar dat deze twee versies een formidabele standaard zetten.

This completes Blue Heron’s two-disc set of Ockeghem’s complete songs (1/20), coming just four years after the parallel collection from Cut Circle (Musique en Wallonie, 1/21). To say that Ockeghem composed some of the loveliest songs of the 15th century seems almost a cliché. But Scott Metcalfe and his musicians confirm that in spades. Just listen to Ma bouche rit or Presque transi to convince yourself.

Like the set from Cut Circle, this is beautifully packaged, with full translations, a long essay by Sean Gallagher and essays by Metcalfe himself both on the scoring of the songs and on the spelling of Ockeghem (which we will all continue to use, since all editions and books about him spell it that way, but it should really be Okeghem). The essay on scoring points to the main difference between these two supremely impressive American groups: Cut Circle do everything with voices only, whereas Blue Heron distinguish between lines that seem obviously planned for voices and those that pose problems with text-setting and are better done with an instrument – a distinction that is surprisingly easy to make in this particular music.

Slowly, people are becoming more aware of which songs are probably not by Ockeghem. One case here is the version of the lovely Je n’ay dueil found only in a Florentine manuscript from after his death. Metcalfe brings in a brass group to perform that but makes it clear that he thinks this is a version by another hand (and is planning to publish an article saying why: all strength to him). Another song that worries me is the four-voice arrangement of Cornago’s ¿Qu’es mi vida?: they give such a stunning performance of the Cornago that you find yourself wondering why Ockeghem bothered and why he discarded so many gorgeous details of the original.

The only surprise among these two sets is that they nowhere try to realise the various proposals for curtailing the rondeau form suggested by Howard Mayer Brown and Allan Atlas over 25 years ago, particularly as there is a classic example of such curtailment in Ockeghem’s astonishingly original L’autre d’antan. That is only to say that there is room for many further versions of Ockeghem’s songs, but that these two versions set a formidable standard.