mei 2024

Timo Andres: The Blind Banister

Timo Andres & Metropolis Ensemble o.l.v. Andrew Cyr

Nonesuch biedt ons hier een prachtig opgenomen introductie tot de pianistische stem van Timo Andres – zowel als componist als als uitvoerder.

Het is misschien niet verrassend dat de nieuwsgierige, exploratieve en dynamische benadering die je hoort in Timo Andres' pianospel ook terugkomt in zijn eigen muziek. The Blind Banister, gecomponeerd in 2015, is gebaseerd op Beethovens Tweede Pianoconcert en onderzoekt wat Andres een stilistische 'breuklijn' noemde tussen de laat-klassieke stijl van het concert en de meer 'modern' klinkende cadens die Beethoven zo'n 20 jaar later verwerkte.

Het eerste deel begint onschuldig genoeg met een reeks stotterende, trapachtige suspensies die sotto voce worden aangekondigd op de solopiano. De stilistische breuklijnen worden echter duidelijker naarmate de muziek zich ontvouwt, waarbij Andres' muziek steeds diepere en bredere stilistische scheuren blootlegt. Gevangen in een voortdurende cyclus van spanning en ontspanning, breken deze harmonische suspensies uiteindelijk los tegen het einde van het deel in een climax vol Beethoveniaanse chaos en drama.

Een soortgelijk verhaal wordt gespeeld in het tweede deel, oscillerende patronen vormen de basis voor een Rubiks kubus van in elkaar grijpende harmonieën. Deze keer komt de ontknoping in de vorm van een krachtige cadens vol vallende polymetrische cascades die doen denken aan de invloed van Ives, Nancarrow en John Adams, terwijl een finale op zakformaat telescopisch het materiaal uit de eerste twee delen in één panoramische beweging herhaalt.

Deze breuklijnen worden voor heel verschillende doeleinden gebruikt in het meer lyrische en nostalgische celloconcert Upstate Obscura. Beschreven door Andres als 'een soort gedachte-experiment dat zich afspeelt in de oerbrij van de 19e eeuw' toen Amerikaanse artiesten vaak naar Europa keken voor inspiratie, wat op het oppervlak van de muziek lijkt als louter decoratie - in dit geval een andere vallende toonladder versierd met figuraties in de stijl van siernoten - uiteindelijk de architectonische dimensies van de muziek ondersteunt. Met een prachtig gecontroleerde en evenwichtige uitvoering door cellist Inbal Segev in Upstate Obscura, het Metropolis Ensemble onder leiding van dirigent Andrew Cyr die gedurende het hele stuk de volledige controle heeft, en de onstuitbare Andres die op het toppunt van zijn kunnen is in The Blind Banister en het solo pianostuk Colorful History, kan ik dit album niet genoeg aanbevelen.

Unsurprisingly perhaps, the inquisitive, explorative and dynamic approach one hears in Timo Andres’s piano-playing also comes through in his own music. Composed in 2015, The Blind Banister draws on Beethoven’s Second Piano Concerto, exploring what Andres has called a stylistic ‘fault line’ between the late Classical style of the concerto and the more ‘modern’-sounding cadenza incorporated by Beethoven some 20 years later.

The first movement starts innocently enough with a series of stammering, staircase-like suspensions announced sotto voce on solo piano. The stylistic fault lines become more pronounced as the music unfolds, however, with Andres’s music exposing ever deeper and wider stylistic cracks. Caught in a perpetual cycle of tension and release, these harmonic suspensions eventually break free towards the end of the movement in a climax full of Beethovenian chaos and drama.

A similar narrative is played out in the second movement, oscillating patterns providing the basis for a Rubik’s cube of interlocking harmonies. This time, resolution comes in the form of a powerful cadenza full of falling polymetric cascades that call to mind the influence of Ives, Nancarrow and John Adams, while a pocket-size finale telescopically reprises the material contained in the opening two movements in a single panoramic sweep.

These fault lines are harnessed to very different ends in the more lyrical and nostalgic cello concerto Upstate Obscura. Described by Andres as ‘a kind of thought experiment set in the primordial ooze of the 19th century’ when American artists often looked to Europe for inspiration, what appears on the music’s surface as mere decoration – in this case another falling scale decorated with grace-note-style figurations – ends up underpinning the music’s architectonic dimensions. With a wonderfully controlled and poised performance by cellist Inbal Segev in Upstate Obscura, the Metropolis Ensemble under conductor Andrew Cyr in full control throughout, and the irrepressible Andres on top of his game in The Blind Banister and the solo piano piece Colorful History, I cannot recommend this album highly enough.