mei 2024
Chopin: Études, Opp. 10 & 25
Yunchan Lim
Dit album met Chopin Études van onze coverartiest, pianist Yunchan Lim, is een meeslepende triomf – een werkelijk gedenkwaardig studiodebuut van een buitengewoon talent.
Sinds Yunchan Lim in juni 2022 de jongste winnaar ooit werd van de Van Cliburn Gold Medal, gonst het pianogerucht van het nieuws over zijn bekwaamheid. Het publiek in Fort Worth was in de finale overdonderd door zijn derde concert van Rachmaninov, net als door zijn complete Transcendental Studies van Liszt in de halve finale, waarvan de laatste nu beschikbaar is als live-opname en in overdadige superlatieven wordt besproken door Jeremy Nicholas op deze pagina's (Steinway & Sons, 23/9).
Het is dan ook geen verrassing dat de inmiddels 20-jarige Koreaan is gecontracteerd door Decca. En ik ben het niet echt oneens met de bijbehorende hype. Toegegeven, ik zou 'het klassieke antwoord op K-Pop' niet als de meest vleiende aanbeveling beschouwen. Maar dat is geen kritiek op Lim, alleen op de marketing van Decca. Zijn Chopin is even flexibel en vederlicht als vloeiend en vurig, even dwingend in zijn gevoel voor structuur als in zijn genieten van details. De hele ervaring straalt vrolijke, jeugdige uitbundigheid uit. En opdat niemand zijn leeftijd tegen hem zou gebruiken, laten we niet vergeten dat Chopin zelf niet zoveel ouder was toen hij de stukken componeerde.
Niet alle juryleden waren even enthousiast over Lims optredens in Van Cliburn, en ik kan wel begrijpen waarom. Zijn instincten neigen hem naar stormachtigheid aan de ene kant en naar ouderwetse verplaatsing van handen aan de andere kant. Hij grijpt bijna te roofzuchtig naar Chopins il più forte possibile in de octaven en arpeggio's van Op. 25 nrs. 10 en 12, en in het laatste geval gaat hij in tegen de meeste gepubliceerde partituren in zijn plaatsing van melodieuze accenten. Zijn ondeugende geplaag van innerlijke stemmen in de beruchte verraderlijke A mineur Op 10 nr. 2 is wenkbrauwoptrekkend, misschien zelfs fronsend voor de purist, en het bewijst een voorproefje van wat komen gaat, aangezien hij geniet van soortgelijke speelsheid op plekken waar de meeste anderen zich helemaal uitstrekken om überhaupt de noten te spelen.
Maar dat is allemaal meer dan oké voor mij. Zou het niet zorgelijk zijn als een tiener met zulke pyrotechniek in zijn arsenaal niet af en toe los kon gaan en kon genieten van zijn eigen virtuositeit? Bovendien is er zo'n gecultiveerde welsprekendheid in, laten we zeggen, de langzame C-kruis mineur (Op 25 nr. 7) dat ik graag Lims Chopin B mineur Sonate zou horen of zelfs een van de Nocturnes. Wat betreft de hierboven genoemde accenten in Op 25 nr. 12, zou Lim gemakkelijk kunnen tegenwerpen dat hij rekening heeft gehouden met het Kritisch Rapport in Vol. 17 van de Poolse Complete Werken uit 1949. Wat de ‘innerlijke stemmen’ betreft, gaf Chopin zelf niet toestemming in veel van zijn eigen aantekeningen bij andere studies, om nog maar te zwijgen van wat we weten over zijn onderwijs; en sprak Schumann, binnen dezelfde traditie, niet over zijn genoegen in het vinden van ‘geheime stemmen’? Wat de algemene kwestie van toestemming betreft, heeft Lim zijn liefde en respect voor enkele van de klassieke interpretaties uit het verleden verklaard. Het enige dat nog gezegd moet worden over dit punt is dat zijn eigen interventies noch door die van anderen worden gedicteerd, noch – in mijn boek althans – op de een of andere manier zelfzuchtig zijn.
Eigenlijk zou ik nog verder kunnen gaan en zeggen dat ik Lim zou blijven verdedigen als hij in de toekomst zin zou hebben om grillige charme nog meer een kenmerk van zijn spel te maken dan het nu is. Iedereen die Cherkassky ooit heeft horen spelen met de C-kleine studie Op. 10 nr. 4 als een kat met een muis, weet precies wat ik bedoel.
Op het moment dat ik dit schrijf, is het pijnlijk om te horen dat Lim zijn optredens moet afzeggen vanwege een handblessure. We kunnen alleen maar hopen dat dit een eenvoudig geval is van overmatig gebruik in plaats van symptomatisch voor een fout in de manier waarop zijn techniek is opgezet, en dat goed advies en rust het probleem zullen oplossen.
Dan blijft de kwestie van vergelijkingen over. Jed Distler's magistrale Gramophone Collection (5/23) maakte Juana Zayas' opname uit 1983 op Music & Arts zijn eerste keuze, net zoals Donald Manildi dat deed voor International Piano Quarterly in 1999. Ik snap precies waarom. Als ik haar album zou recenseren, zou ik net zo gul zijn in mijn lof als zij. Wat betreft interpretatieve nadruk zijn de verschillen tussen deze artiesten talrijk, fascinerend en bijna onmogelijk samen te vatten. Als ik ertoe gedwongen zou worden, zou ik zeggen dat Lim de voorsprong heeft op vingerwerk en Zayas op verbeelding. Maar het niveau is echt zo Olympisch dat vergelijking bijna absurd is. Als ik er maar één uit de golven zou moeten redden – Desert Island Discs-mode – dan zou het denk ik Zayas zijn, maar dan wel met enorme wrok over het feit dat hij überhaupt een keuze moest maken.
Kortom: Yunchan Lims Chopin-studies zijn een triomf, en om te zeggen dat ze veel goeds voorspellen voor zijn toekomst is een enorm understatement.
Ever since Yunchan Lim became the youngest-ever winner of the Van Cliburn Gold Medal in June 2022, the piano grapevine has been buzzing with news of his prowess. Audiences in Fort Worth were blown away by his Rachmaninov Third Concerto in the final round, as they had been by his complete Liszt Transcendental Studies in the semi-final, the latter now available as a live recording and reviewed in lavish superlatives by Jeremy Nicholas in these pages (Steinway & Sons, 9/23).
No surprise, then, that the now 20-year-old Korean has been signed up by Decca. And no real dissent from me over the accompanying hype. Admittedly, I wouldn’t take ‘the classical answer to K‑Pop’ as the most flattering of endorsements. But that’s no criticism of Lim, only of Decca’s marketing. His Chopin is as flexible and feather-light as it is fluent and fiery, as compelling in its sense of structure as in its relishing of detail. The whole experience radiates joyful, youthful exuberance. And lest anyone hold his age against him, let’s not forget that Chopin himself was not that much older when he composed the pieces.
Not all the jury members were equally ecstatic over Lim’s Van Cliburn appearances, and I can just about understand why. His instincts incline him towards tempestuousness at one extreme and to old‑style dislocation of hands at the other. He seizes almost too rapaciously on Chopin’s il più forte possibile in the octaves and arpeggios of Op 25 Nos 10 and 12, and in the latter instance he goes against most published scores in his placing of melodic accents. His impish teasing out of inner voices in the notoriously treacherous A minor Op 10 No 2 is eyebrow-raising, perhaps even frown-inducing for the purist, and it proves a taste of things to come as he revels in similar playfulness in places where most others are at full stretch merely to play the notes at all.
But all that is more than OK by me. Wouldn’t there be something worrying if a teenager with such pyrotechnics in his arsenal could not occasionally cut loose and delight in his own virtuosity? Besides, there’s such cultured eloquence in, say, the slow C sharp minor (Op 25 No 7) that I would love to hear Lim’s Chopin B minor Sonata or indeed any of the Nocturnes. As for the above-mentioned accents in Op 25 No 12, Lim could easily counter that he has taken into consideration the Critical Report in Vol 17 of the 1949 Polish Complete Works. As for the ‘inner voices’, didn’t Chopin himself give licence in many of his own annotations to other studies, not to mention what we know of his teaching; and didn’t Schumann, within much the same tradition, speak of his delight in finding ‘secret voices’? As for the general question of licence, Lim has declared his love and respect for some of the classic interpretations of the past. All that remains to be said on this score is that his own interventions are neither dictated by those of others nor – in my book at least – in the least bit self-serving.
Actually I might go further and say that I’d continue to defend Lim if in the future he felt like making whimsical charm even more of a feature of his playing than it is now. Anyone who ever heard Cherkassky toying with the C sharp minor Study Op 10 No 4 like a cat with a mouse will know exactly what I mean.
At the time of writing, it is distressing to hear that Lim is having to cancel his appearances because of a hand strain. It can only be hoped that this is a straightforward case of over-use rather than symptomatic of a flaw in the way his technique is set up, and that good advice and rest will eliminate the problem.
There remains the question of comparisons. Jed Distler’s magisterial Gramophone Collection (5/23) made Juana Zayas’s 1983 recording on Music & Arts his top choice, just as Donald Manildi did for International Piano Quarterly back in 1999. I can see exactly why. If I was reviewing her album, I would be as unstinting in my praise as they are. In terms of interpretative emphasis, the differences between these artists are numerous, fascinating and almost impossible to summarise. If forced to it, I might say that Lim has the edge on fingerwork and Zayas on imagination. But really, the level is so Olympian that comparison is almost absurd. If I had to rescue only one from the waves – Desert Island Discs fashion – I suppose it would be Zayas, but only with enormous resentment at having to make the choice at all.
In short: Yunchan Lim’s Chopin Studies are a triumph, and to say that they bode well for his future is a colossal understatement.