februari 2024

BERLIN 1923 - Beethoven & Schulhoff: Piano Concertos

Herbert Schuch & WDR Symphony Orchestra o.l.v. Tung‑Chieh Chuang

Betrokken Beethoven van Herbert Schuch, gekoppeld aan Schulhoffs minder gehoorde Concerto, beide prachtig uitgevoerd.

Tien jaar geleden nam Herbert Schuch Beethovens Derde Pianoconcert op met de WDR SO, en combineerde het met het Pianoconcert van Viktor Ullmann. In zijn nogal ongunstige recensie (Oehms, 5/13) betreurde David Gutman de weinig vrolijke frasering van de pianist en de gemiste kans om de cadens aan te bieden die Ullmann voor Beethoven componeerde.

Op deze nieuwe release combineert Schuch Beethovens Opus 15 met het Pianoconcert uit 1923 van Erwin Schulhoff – een andere pianist/componist, net als Ullmann, die door de nazi's werd vermoord – en ik denk dat David er blij mee zou zijn, want deze keer voegt Schuch de cadens toe die Schulhoff schreef voor dit Beethovenconcert (een bonustrack met het hele eerste deel, in feite; Schuch speelt de derde, langste en wildste van Beethovens eigen cadensen op het primaire account). En ik ben blij te kunnen melden dat deze Beethoven-uitvoering over het geheel genomen een genot is. Schuch komt over als een sprankelende verteller, iemand die weet hoe hij zijn verhalen bijzonder levendig kan maken, of hij nu een bloemrijke passage helder articuleert of een melodie beeldhouwt. Luister bijvoorbeeld naar de manier waarop hij de lange, oplopende triller in het langzame deel speelt (beginnend op 7'20"), waarmee hij een langzaam diminuendo creëert dat ons ertoe aanzet om beter te luisteren (Beethoven vraagt ​​hier om een ​​crescendo, maar Schuchs redactionele keuze is verrukkelijk). Of probeer het op 1'13" in de finale, waar hij de baslijn een stentoriaanse toon geeft en een moment later smelt in de meest zoet vertrouwelijke lyriek.

Tung-Chieh Chuang is ook een uitstekende Beethoveniaan, die even karaktervol, zeer gevoelig spel uit de WDR SO weet te halen. Let bijvoorbeeld op hoe magisch hij de dramatische verschuiving van G majeur naar E mol manoeuvreert op 6'40" in het eerste deel. Schulhoffs cadens bevat, niet verrassend, enkele harmonieën waar Beethoven nooit van had durven dromen, maar er is niets bijzonders schokkends en de ingewikkelde contrapuntische schrijfstijl is behoorlijk effectief.

Schulhoffs Concerto is ook briljant gedaan. De componist studeerde onder andere bij Debussy en Reger en was bevriend met Berg, en Schuch lijkt het sologedeelte netjes in evenwicht te brengen tussen het impressionisme en het expressionisme, waarbij hij op een paar plekken neigt naar Scriabin-achtige extase (zoals op 3'02" in het Sostenuto-gedeelte op track 5). Hij is vooral overtuigend in het korte Allegro alla jazz-deel (met zijn luidruchtige batterij aan percussie), waar zijn spel een veerkracht en schuimigheid heeft die de neusduimende humor in de muziek projecteert zonder het te forceren. Claire-Marie Le Guay en Louis Langrée (Accord, 1/06) schilderen dit vreemde werk misschien in levendigere kleuren, en een recente uitgave van Delos met Dominic Cheli en James Conlon presenteert het met verbluffende helderheid van detail, maar de poëtisch intelligente interpretatie van Schuch en Chuang is net zo innemend.

A decade ago Herbert Schuch recorded Beethoven’s Third Piano Concerto with the WDR SO, coupling it with the Piano Concerto by Viktor Ullmann. In his rather unfavourable review (Oehms, 5/13), David Gutman lamented the pianist’s unsmiling phrasing as well as the missed opportunity to offer the cadenza Ullmann composed for the Beethoven.

On this new release, Schuch pairs Beethoven’s Op 15 with the 1923 Piano Concerto by Erwin Schulhoff – another pianist/composer, like Ullmann, who was killed by the Nazis – and I think David would be pleased, as this time around Schuch appends the cadenza Schulhoff wrote for this Beethoven concerto (a bonus track offering the entire first movement, in fact; Schuch plays the third, longest and wildest of Beethoven’s own cadenzas on the primary account). And I’m happy to report that this Beethoven performance is a delight overall. Schuch comes across as a sparkling raconteur, one who knows how to make his storytelling especially vivid, whether he’s pellucidly articulating a florid passage or sculpting a melody. Listen, say, to the way he plays the long, ascending trill in the slow movement (starting at 7'20"), making a slow diminuendo that draws us to listen closer (Beethoven asks for a crescendo here, but Schuch’s editorial choice is ravishing). Or try at 1'13" in the finale, where he gives the bass line a stentorian tone then melts a moment later into the most sweetly confidential lyricism.

Tung-Chieh Chuang is an excellent Beethovenian, too, eliciting equally characterful, highly sensitive playing from the WDR SO throughout. Note, for example, how magically he manoeuvres the dramatic shift from G major to E flat at 6'40" in the first movement. Schulhoff’s cadenza, unsurprisingly, includes some harmonies that Beethoven wouldn’t have dreamt of, yet there’s nothing especially jarring, and the intricately contrapuntal writing is quite effective.

Schulhoff’s Concerto is also brilliantly done. The composer studied with Debussy and Reger (among others) and was friends with Berg, and Schuch seems to balance the solo part neatly between the Impressionist and Expressionist, tilting towards Scriabin-like ecstasy in a few spots (as at 3'02" in the Sostenuto section on track 5). He’s especially persuasive in the brief Allegro alla jazz movement (with its noisy battery of percussion), where his playing has a buoyancy and frothiness that projects the nose-thumbing humour in the music without forcing it. Claire-Marie Le Guay and Louis Langrée (Accord, 1/06) paint this oddball work in more vibrant colours, perhaps, and a recent Delos release with Dominic Cheli and James Conlon presents it with stunning clarity of detail, but Schuch and Chuang’s poetically intelligent interpretation is equally endearing.