januari 2024

Beethoven: Violin Concerto, Op. 61 & Violin Sonata No. 9, Op. 47

Double Sens o.l.v. Nemanja Radulović

Nemanja Radulovic brengt echt karakter in zijn lezing van het Vioolconcert van Beethoven en heeft niets te vrezen van een catalogus vol beroemde verhalen.

Nemanja Radulović neemt de volledige controle over elk aspect van Beethovens Vioolconcert, speelt het sologedeelte terwijl hij zijn eigen kamerorkest, Double Sens, leidt. Natuurlijk is het dirigeren vanaf de viool een eeuwenoude traditie, maar wat Radulović ´ presteert in deze uitvoering is opmerkelijk, aangezien elk element van de partituur wordt gepresenteerd met bijna totale interpretatieve unanimiteit. Luister bijvoorbeeld naar 5'38" in het eerste deel, waar hij zijn toon donkerder maakt naarmate de muziek overgaat in de mineurmodus, en hoe hij vervolgens het orkest laat volgen. Ik weet niet zeker of ik ooit een verslag van dit werk heb gehoord waarin de details zo één geheel vormen.

Het is ook een ongewoon karaktervolle uitvoering. Ik vind het geweldig hoe expressief Radulović de rusten benadrukt aan het begin van het Larghetto, bijvoorbeeld, en hoe teder hij vervolgens de verandering in tonale kleur voor het nieuwe thema op 4'48" onderzoekt. Hij houdt een hypnotiserende stilte vast gedurende de hele beweging, waardoor zijn pittige, bijna ademloos opgewekte lezing van de finale bijzonder fris aanvoelt. Hij speelt de lange zestiende-notenpassages in de laatste briljant, maar op een manier die helemaal niet opzichtig is; probeer op 3'17", waar hij de fagotsolo's begeleidt in soepel golvende frasen.

De Servische violist besteedt soortgelijke zorg aan zijn bewerking van de Kreutzer-sonate. Ik weet niet zeker of ik de drang om dit werk in een orkestrale gedaante te kleden helemaal begrijp - deze versie volgt die van Paul Struck (Naxos, 4/21), Eric Jacobsen (Avie, 11/22^US) en Rubén Rengel (DG, 10/23) - maar Radulović is een opwindende rit, daar bestaat geen twijfel over. Als je de collectieve virtuositeit van Double Sens wilt proeven, luister dan hoe ze de passage op 11'35" in de openings-Presto in scheuren, hoewel ik denk dat ik het meest onder de indruk was van hoe Radulović het Andante con variazioni vormgeeft, waarbij hij de eerste twee variaties langs (de een sneller dan de ander) om het delicate clair-obscur van de Minore (Var 3) in scherp reliëf te zetten.

Ik hoop vurig dat Radulović de Kreutzer-sonate in zijn oorspronkelijke vorm opneemt, ook al heeft hij een buitengewone pianist nodig om te kunnen tippen aan wat Double Sens ons hier biedt in termen van precisie en muzikaliteit. Voor mij is het Vioolconcert echter de hoofdprijs op deze cd. Het is een oogverblindende, diep persoonlijke interpretatie en ik ben er nu al helemaal door geobsedeerd.

Nemanja Radulović takes complete control of every aspect of Beethoven’s Violin Concerto, playing the solo part while leading his own chamber orchestra, Double Sens. Of course, conducting from the fiddle is a centuries-old tradition, but what Radulović ´ accomplishes in this performance is remarkable as every element of the score is presented with near total interpretative unanimity. Listen, say, at 5'38" in the first movement, where he darkens his tone as the music slips into the minor mode, and then how he has the orchestra follow suit. Indeed, I’m not sure I’ve ever heard an account of this work where the details sound so all of a piece.

It’s an unusually characterful performance, too. I love how expressively Radulović emphasises the rests at the beginning of the Larghetto, for example, and then how tenderly he explores the change in tonal colour for the new theme at 4'48". He sustains a mesmeric hush throughout the movement, in fact, so his peppy, almost breathlessly high-spirited reading of the finale feels particularly fresh. He plays the long semiquaver passages in the latter brilliantly yet in a way that’s not at all flashy; try at 3'17", where he accompanies the bassoon solos in smoothly undulating phrases.

Similar care is lavished on the Serbian violinist’s arrangement of the Kreutzer Sonata. I’m not sure I fully understand the urge to clothe this work in orchestral guise – this version follows those by Paul Struck (Naxos, 4/21), Eric Jacobsen (Avie, 11/22^US) and Rubén Rengel (DG, 10/23) – but Radulović's is an exhilarating ride, there’s no question. If you want to sample Double Sens’s collective virtuosity, listen to how they rip into the passage at 11'35" in the opening Presto, although I think I was most impressed with how Radulović shapes the Andante con variazioni, moving the first two variations along (one faster than the next) to set the delicate chiaroscuro of the Minore (Var 3) in stark relief.

I fervently hope Radulović records the Kreutzer Sonata in its original form, even if he’ll need an extraordinary pianist to match what Double Sens give us here in terms of precision and musicality. For me, though, it’s the Violin Concerto that’s the prize on this disc. It’s a dazzling, profoundly personal interpretation, and I’m already completely obsessed with it.