september 2019

Tchaikovsky: Liturgy of St. John Chrysostom, Op. 41, TH 75 (Excerpts) & 9 Sacred Pieces, TH 78

Latvian Radio Choir o.l.v. Sigvards Kļava

De sfeer en context – muziek als bijzondere religieuze expressie – wordt hier op magistrale wijze overgebracht door een koor in topvorm, met geluidstechniek die deze perfect weergeeft.

Tsjaikovski's versie van de liturgie heeft een fundamentele plaats in de geschiedenis van de Russische religieuze koormuziek. Het werd in 1879 door Jurgenson gepubliceerd zonder toestemming van de censoren van de Koninklijke Kapel, iets dat onmisbaar was sinds de tijd van Bortnjanski, en opende zo de weg voor componisten om nieuwe stilistische richtingen in te slaan, vooral met betrekking tot het muzikale verleden van de Russisch-orthodoxe kerk.

Tsjaikovski zelf zou later serieuzer met vroege gezangen werken, maar de liturgie is vrij gecomponeerd. Het is een werk van enorme rijkdom, met veel memorabele momenten; ik denk niet dat ik een indrukwekkender versie van de Trisagion ken, bijvoorbeeld, en de Cherubijnse hymne galmt nog lang na in iemands hoofd nadat het is uitgeklonken. En echo is wat deze opname doet: Kl,ava is absoluut niet bang om voor veel delen van het werk heel langzame snelheden te kiezen, maar hij verliest nooit de structuur uit het oog of laat de dramatische spanning los die zo'n groot deel uitmaakt van Tsjaikovski's muziek, zelfs zijn liturgische settings. Het Letse Radiokoor is fantastisch in dit repertoire en de beslissing om de 'cues' van de priester en diaken op te nemen is een heel goed besluit: het verbindt het hele werk met elkaar en herinnert de luisteraar eraan dat het drama hier in een liturgische context is geplaatst, niet in een concertcontext. Bovendien is de dictie van het koor fantastisch: ik kan me niet herinneren dat ik ooit de lange tekst van de Geloofsbelijdenis zo duidelijk heb gehoord.

Om de liturgie aan te vullen, heeft Kl,ava de Negen Heilige Koren toegevoegd, geschreven in 1884-85, die een aantal van Tsjaikovski's mooiste muziek bevatten. Er zijn drie zettingen van de Cherubic Hymn, drie andere zettingen voor de Goddelijke Liturgie (Tebe gedicht, Dostoyno est en het Onze Vader), Da ispravitsya moya uit de Liturgie van de Vooraf Geheiligde Gaven en twee prachtige motet-achtige werken, Blazhenni yazhe izbral uit de herdenkingsdienst en Nine sili nebesniya, ook uit de Liturgie van de Vooraf Geheiligde. Het Letse Radiokoor zingt ze allemaal met gepassioneerde intensiteit en de techniek is van voorbeeldige helderheid.

Tchaikovsky’s setting of the Liturgy has a fundamental place in the history of Russian sacred choral music. It was published in 1879 by Jurgenson without the authorisation of the censors of the Royal Chapel, something that had been indispensable since the time of Bortnyansky, and thus opened the way for composers to move in new stylistic directions, especially with regard to the Russian Orthodox Church’s musical past.

While Tchaikovsky himself would later work more seriously with early chant, the Liturgy is freely composed. It is a work of tremendous richness, with many memorable moments; I do not think I know a more impressive setting of the Trisagion, for example, and the Cherubic Hymn echoes in one’s mind long after it has finished sounding. And echo is what this recording does: Kl,ava is utterly unafraid to choose very slow speeds for many of the sections of the work, but never once does he lose sight of the structure or let go of the dramatic tension which is so much a part of Tchaikovsky’s music, even his liturgical settings. The Latvian Radio Choir are superb in this repertoire and the decision to include the ‘cues’ of the priest and deacon is a very good one: it ties the whole work together and reminds the listener that the drama here is placed within a liturgical, not a concert, context. In addition, the choir’s diction is superb: I do not ever remember hearing the long text of the Creed so clearly articulated.

To complement the Liturgy, Kl,ava has added the Nine Sacred Choruses, written in 1884-85, which include some of Tchaikovsky’s finest music. There are three settings of the Cherubic Hymn, three other settings for the Divine Liturgy (Tebe poem, Dostoyno est and the Lord’s Prayer), Da ispravitsya moya from the Liturgy of the Presanctified Gifts and two superb motet-like works, Blazhenni yazhe izbral from the memorial service and Nine sili nebesniya, also from the Liturgy of the Presanctified. The Latvian Radio Choir sing them all with passionate intensity, and the engineering is of exemplary clarity.