december 2019

Scarlatti, Vol. 6

Pierre Hantaï

Als je Pierre Hantaï vergezelt op welk deel van zijn langdurige en fantastische Scarlatti-reis dan ook, betekent dat je vreugdevolle nieuwe bezienswaardigheden te zien krijgt, kennismaakt met verrukkelijke ideeën en uiteindelijk een rijkelijk plezierige luisterervaring krijgt.

Wie zou kunnen klagen dat Pierre Hantaï de tijd neemt om tussen Scarlatti’s sonates te dwalen – 26 jaar na de verschijning van zijn eerste Scarlatti-plaat voor Astrée Auvidis (4/93), is dit (deel 6 van de Mirare-serie) nog maar de zevende – terwijl hij ons op die manier van elk exemplaar laat genieten, laat voelen dat elke nieuwe plaat een individueel samengesteld geschenk aan ons is? Misschien zijn er maar drie van de 17 hier opgenomen sonates überhaupt bekend: Kk119, met zijn acrobatische sprongen, bijna als een circusact compleet met ‘ta das’ en ‘allez oops’; de trots gebarende Kk6; en Kk18, met zijn schuimende presto zestiende noten. Maar er zijn natuurlijk nog genoeg andere pareltjes te ontdekken. De zangerige dansmaten, bruisende raketten en oogverblindende octaven van Kk43 – Scarlatti op zijn briljantst – suggereren een wilde choreografische fantasie; Kk69 heeft een soepel gecoördineerde, spinnenachtige kruip die lijkt op de bekendere Kk87; de grillige Kk273 zoemt zachtjes als een mechanisch speelgoed voordat hij wegspringt in wervelende toonladders, duikende arpeggio's en vervolgens een harmonisch dichte gigue; en Kk487 opent met de massieve, aandachtstrekkende akkoorden en textuurcontrasten van een orkestrale ouverture. Er is zoveel meer - dat is er altijd in Scarlatti - maar er is hier gewoonweg geen ruimte om het allemaal te beschrijven.

Hantaï maakt nooit de fout om deze stukken te scheuren en ermee te worstelen. Als de muziek zelf op sommige plaatsen georganiseerde chaos lijkt te naderen, is zijn spel altijd gecontroleerd, op zoek naar lyriek en menselijkheid, hoe snel de noten ook vliegen. En wanneer Scarlatti expliciet zijn ziel bezingt, doet Hantaï dat ook, bijvoorbeeld in het teder gesponnen affettuoso van Kk384. Hij kan dit allemaal dankzij een geweldige techniek die hem de controle geeft over al het virtuoze vuurwerk, maar hem ook in staat stelt om elke noot welsprekend te laten spreken met perfecte plaatsing en toon. Het is echt spel van de hoogste orde.

Toen Hantaï in 1993 begon met het opnemen van Scarlatti, werd hij vaak over het hoofd gezien ten gunste van de spectaculair virtuoze maar hardere vingers Andreas Staier. Maar nu, met elke geweldige nieuwe release, claimt de Fransman verder een positie als misschien wel de beste Scarlatti-klavecinist van allemaal.

Who could complain that Pierre Hantaï is taking his time to roam among Scarlatti’s sonatas – 26 years after the appearance of his first Scarlatti disc for Astrée Auvidis (4/93), this (Vol 6 of the Mirare series) is still only the seventh – when by doing so he allows us to savour each one, to feel that each new disc is an individually curated gift to us? Perhaps only three of the 17 sonatas included here are at all widely known: Kk119, with its acrobatic leaps, almost like a circus act complete with ‘ta das’ and ‘allez oops’; the proud-gestured Kk6; and Kk18, with its frothing presto semiquavers. But naturally there are plenty of other gems to discover. The lilting dance measures, fizzing rockets and dazzling octaves of Kk43 – Scarlatti at his most brilliant – suggest some wild choreographic fantasy; Kk69 has a smoothly coordinated spider-like crawl similar to the better-known Kk87; the capricious Kk273 whirs gently like a mechanical toy before springing off into swirling scales, plunging arpeggios and then a harmonically dense gigue; and Kk487 opens with the massive, attention-grabbing chords and textural contrasts of an orchestral overture. There’s so much more – there always is in Scarlatti – but there simply isn’t room here to describe it all.

Hantaï never makes the mistake of tearing into these pieces and wrestling them. If the music itself seems to approach organised chaos in places, his playing is always controlled, seeking out lyricism and humanity, no matter how fast the notes fly. And when Scarlatti explicitly sings his soul, so does Hantaï, for instance in the tenderly spun affettuoso of Kk384. He can do all this because of a superb technique that puts him in command of all the virtuoso fireworks but also enables him to let every note speak eloquently with perfect placement and tone. It really is playing of the highest order.

When Hantaï started recording Scarlatti in 1993 he tended to get overlooked in favour of the spectacularly virtuoso but harder-fingered Andreas Staier. But now, with every superb new release, the Frenchman is laying further claim to a position as perhaps the best Scarlatti harpsichordist of all.