Awards Issue 2020

Lamento

Damien Guillon & Café Zimmermann

Persoonlijk en diepgaand, dit emotionele programma van 17e-eeuwse muziek wordt met ontroerende emotionele betrokkenheid en grote schoonheid gezongen door countertenor Damien Guillon.

Er zijn zoveel rijkdommen te halen uit 17e-eeuwse Duitse en Oostenrijkse strijkorkestmuziek en deze release haalt ze op ontroerende wijze naar boven. Zeventig minuten met Death for company lijkt misschien zwaar, maar de expressieve diepte en de diepe troostende schoonheid van de hier verzamelde werken zijn zo groot, en de uitvoeringen zijn zo toegewijd en responsief, dat het de aandacht trekt. Voor je het weet, is het voorbij en gloeit je melancholische ziel.

Tot de bekendere ensemblestukken behoren Schmelzers Lamento over de dood van keizer Ferdinand III en Johann Christoph Bachs uitstorting van boetvaardige treurnis, Ach, dass ich Wassers gnug hätte. De Schmelzer is een geweldige oefening in woordloze expressie en Café Zimmermanns spel gaat volledig op in de retoriek, van waardig rouwen tot onheilspellende beleffecten tot gepassioneerde uitbarstingen (zelfs de versieringen dienen om de verontwaardiging te vergroten). De Bach is een rusteloze, bijna verontrustende versmelting van verfijnde declamatie en opvallende muzikale beeldspraak.

Ook veel opgenomen is het werk dat het programma afsluit in meditatieve herhaling, de soloviool Passacaglia uit Bibers Mystery Sonatas, strak neergezet door Pablo Valetti in een rap tempo dat de virtuoze versieringen impulsief losmaakt van de terugkerende maten waarin alleen de viernotenbas klinkt, als een flauwe maar onvermoeibare hartslag.

De minder bekende stukken hier omvatten een stuk geschreven voor Carnaval door Schmelzer dat ironisch genoeg de stijl van het Lamento echoot; Café Zimmermann wijst de dansritmes zo scherp aan dat de korte noten soms nauwelijks aanwezig zijn, maar toch hun volledige effect hebben. Het spel is niet minder krachtig in een suite uit Bibers Mensa sonora uit 1680, terwijl de vocale stukken een waardige begrafenispsalm van Johann Michael Bach bevatten, een sombere kleine belofte van geloof van Christoph Bernhard en een ruim Latijns motet dat technisch gezien anoniem is, maar waarvan de inventieve solovioolglossen geen andere hand dan die van Biber signaleren. Een Froberger-klavier-Toccata (op orgel) gevolgd door een zacht uitgesponnen Ricercar (overgebracht naar strijkers) maakt het programma compleet.

Ik heb de uitmuntendheid van Café Zimmermanns spel genoemd - rijk, krachtig en intiem gevoeld. Maar ook Damien Guillon verdient een groot compliment, een countertenor wiens stem niet van het operatype is, maar hoog, expressief, vloeiend en gefocust, met een aangename neiging om de uiteinden van zinnen op te warmen - precies goed voor deze taak. Dit is een release waar je keer op keer naar zult willen luisteren vanwege de schoonheid, maar misschien ook vanwege de helende kracht.

There are so many riches to be had from 17th-century German and Austrian string-band music and this release mines them movingly. Seventy minutes with Death for company may look like hard going but such is the expressive depth and profound consoling beauty of the works assembled here, and so committed and responsive the performances, that it compels the attention. Before you know it, it’s over, leaving your melancholy soul aglow.

Among the more familiar ensemble pieces are Schmelzer’s Lamento on the death of Emperor Ferdinand III and Johann Christoph Bach’s outpouring of penitential sorrowing, Ach, dass ich Wassers gnug hätte. The Schmelzer is a superb exercise in wordless expression and Café Zimmermann’s playing engages fully in the rhetoric, from dignified mourning to ominous tolling bell effects to passionate flare-ups (even the ornamentation serves to heighten the outrage). The Bach is a restless, almost disturbing melding of sophisticated declamation and striking musical imagery.

Also much recorded is the work that closes the programme in meditative repetition, the solo violin Passacaglia from Biber’s Mystery Sonatas, sleekly set out by Pablo Valetti at a swiftish pace that causes the virtuoso flourishes to cut loose impulsively from the recurring bars in which only the four-note bass sounds, like a faint but unflagging heartbeat.

The less well-known pieces here include a piece written for Carnival by Schmelzer that ironically echoes the style of the Lamento; Café Zimmermann point the dance rhythms so sharply that the short notes are sometimes barely there, yet still have their full effect. The playing is no less vigorous in a suite from Biber’s 1680 Mensa sonora, while the vocal pieces include a dignified funeral psalm by Johann Michael Bach, a moody little pledge of faith by Christoph Bernhard and a spacious Latin motet that is technically anonymous but whose inventive solo violin glosses signal no other hand than Biber’s. A Froberger keyboard Toccata (on organ) followed by a gently drawn-out Ricercar (transferred to strings) completes the programme.

I have mentioned the excellence of Café Zimmermann’s playing – rich, gutty and intimately felt. But high commendation must also go to Damien Guillon, a countertenor whose voice is not of the operatic type but high-lying, expressive, fluid and focused, with a pleasing tendency to warm the ends of phrases – just right for this job. This is a release you will want to listen to over and over again for its beauty, but perhaps also for its power to heal.