Awards Issue 2020

Good Night!

Bertrand Chamayou

Bertrand Chamayou, winnaar van Recording of the Year van vorig jaar, in een heel ander programma dan die Saint-Saëns-triomf – een intiem recital van tedere schoonheid met muziek van Alkan, Brahms, Busoni, Chopin en vele anderen.

Bertrand Chamayou begint het essay van zijn nieuwe cd met berceuses en slaapliedjes met de bekentenis ‘Ik ben een nachtbraker’. Vervolgens onderzoekt hij het fenomeen van het moment van in slaap vallen en legt uit: ‘Dit is het grensgebied, geteisterd door de meest uiteenlopende emoties, van tederheid tot angst.’ Nu hij vader is geworden, neemt hij de ‘rollen van instop- en trooster op zich, terwijl hij zijn eigen zorgen opzijzet’. Het gevaar van dit soort cd’s is dat je eindigt met zoveel langzame, rustige muziek dat je jezelf in de meest aangename slaap betrapt …

Maar hier niet, want het programma zit vol verrassingen en is zowel geografisch als historisch breed. Het vroegste stuk is ook het bekendste, Chopins Berceuse, waarin Chamayou de melodie naar zijn hand zet, met een prachtig effect, hoewel ik zijn metrische verwennerij met de begeleiding enigszins afleidend vond – de meer ingetogen Perahia in een vergelijkbaar tempo is aangrijpender (Sony, 12/85). Maar het recital begint niet hiermee, maar met Janáčeks ‘Good Night!’ uit On an Overgrown Path, waarin Chamayou de raadselachtige aard van de componist net zo levendig onthult als zulke iconische verslagen van Firkušný (RCA, 3/91) en Páleníček (Supraphon).

Liszts late Wiegenlied, dat hierna geprogrammeerd staat, deelt met Janáček een obsessieve manier met de meest summiere ideeën; het andere Liszt-stuk is daarentegen de uitgestrekte Berceuse van bijna 20 jaar eerder, een waar symfonisch gedicht in Chamayou's handen, waarbij de pianist delicate filigraan net zo krachtig uitwerkt als de momenten van rijke zang. Er zijn ook twee stukken van Lyapunov, waarvan het eerste ('A Doll's Lullaby') opnieuw Janáček echoot in zijn harmonieën en motivische economie. De Berceuse die de eerste van Lyapunov's 12 Transcendental Études vormt, barst los in vlagen van noten - hij heeft duidelijk geleerd van Liszt's voorbeelden - en Chamayou verslaat ze met benijdenswaardige nonchalance, warmer van effect dan Konstantin Scherbakov (Steinway & Sons, 7/19).

Andere hoogtepunten zijn Griegs ‘Lullaby’ uit de Lyric Pieces, Opus 38, waarvan de zachte schommelbeweging plaatsmaakt voor een toenemend ongemak voordat het weer tot rust komt. Dit wordt gevolgd door de première-opname van Bryce Dessners spookachtige en hypnotiserende Song for Octave, dat de componist eerder dit jaar voor zijn eigen zoon schreef. Mel Bonis’ ‘The Little Girl Falls Asleep’ is één en al tederheid en verdient zeker meer bekendheid, net als Martinů’s spookachtige ‘Ukolébavka’, geschreven slechts drie jaar eerder in 1925.

Busoni maakt ook een opvallende verschijning met de Zevende Elegie (Berceuse), die bijna Debussiaans wordt weergegeven door Chamayou, met een vloeiende klankspoeling. Hamelin is in vergelijking meer bezig met het overbrengen van de onderliggende grootsheid, elke harmonische verandering minutieus gedetailleerd (Hyperion, 11/13).

Chamayou sluit af met Alkan, de 13e Prelude uit zijn Op 31 set, wat zich vertaalt als ‘Ik sliep maar mijn hart is wakker’. Hij geniet voelbaar van de ontwapenende schoonheid en schroomt er niet voor om de simpele melodie meer punt te geven met mooi gedoseerd rubato. Een schatkamer van een album.

Bertrand Chamayou begins the essay to his new disc of berceuses and lullabies with the admission ‘I’m a night owl’. He goes on to explore the phenomenon of the moment of falling asleep, explaining: ‘This is the borderland, haunted by the most varied of emotions, from tenderness to fear.’ Having become a father he now finds himself taking on the ‘roles of tucker-up and comforter, while putting my own worries aside’. The danger with this kind of CD is that you end up with so much slow, quiet music that you find yourself drifting off into the most pleasant slumber …

But not here, for the programme is full of surprises and ranges wide, both geographically and historically. The earliest piece is also the best known, Chopin’s Berceuse, in which Chamayou bends the melody to his will, to fine effect, though I found his metrical indulgence with the accompaniment somewhat distracting – the more restrained Perahia at a similar tempo is more affecting (Sony, 12/85). But the recital begins not with this but with Janáček’s ‘Good Night!’ from On an Overgrown Path, in which Chamayou reveals the composer’s quizzical nature as vividly as such iconic accounts by Firkušný (RCA, 3/91) and Páleníček (Supraphon).

Liszt’s late Wiegenlied, programmed next, shares with the Janáček an obsessive way with the briefest of ideas; the other Liszt piece by contrast is the expansive Berceuse from nearly 20 years earlier, a veritable tone poem in Chamayou’s hands, with the pianist drawing out delicate filigree every bit as potently as the moments of rich songfulness. There are two pieces by Lyapunov too, the first (‘A Doll’s Lullaby’) again echoing Janáček in its harmonies and motivic economy. The Berceuse that forms the first of Lyapunov’s 12 Transcendental Études breaks out into flurries of notes – he clearly learnt from Liszt’s examples – and Chamayou dispatches them with enviable insouciance, warmer in effect that Konstantin Scherbakov (Steinway & Sons, 7/19).

Other highlights include Grieg’s ‘Lullaby’ from the Lyric Pieces, Op 38, its gentle rocking motion giving way to an increasing unease before being lulled back to quiet once more. This is followed by the premiere recording of Bryce Dessner’s haunting and hypnotic Song for Octave, which the composer wrote earlier this year for his own son. Mel Bonis’s ‘The Little Girl Falls Asleep’ is all tenderness and certainly deserves to be better known, as does Martinů’s haunting ‘Ukolébavka’, written just three years earlier in 1925.

Busoni also makes a striking appearance with the Seventh Elegy (Berceuse), which is rendered almost Debussian by Chamayou, with a fluid wash of sound. Hamelin by comparison is more concerned with conveying its underlying grandeur, each harmonic change minutely detailed (Hyperion, 11/13).

Chamayou closes with Alkan, the 13th Prelude from his Op 31 set, which translates as ‘I slept but my heart is awake’. He palpably relishes its disarming beauty and isn’t afraid to lend its simple melody more point with nicely judged rubato. A treasure-trove of an album.