december 2020

J.S. Bach & Kurtág: Works for Viola

Tabea Zimmermann

Prachtig Bachspel van Tabea Zimmermann, een moeiteloze vloeiende lijn die zich om de luisteraar wikkelt, gecombineerd met de expressieve klankwereld van Kurtágs miniaturen.

In 2009 bracht Tabea Zimmermann de eerste twee van Bachs Solo Cello Suites uit, samen met Regers drie op een cd die Duncan Druce omschreef als ‘magnifiek’ (A/09). Nu is ze terug met de Derde en Vierde Suites en een nog fantasierijkere koppeling: zes van de korte maar intense Signs, Games and Messages die György Kurtág schreef voor muzikale vrienden. Vaak zijn ze niet langer dan een minuut lang, maar ze zijn krachtig direct in expressie en tonen tegelijkertijd de grootste compositorische vaardigheid en subtiliteit. Rouw is een dominant thema: ‘Panaszos nóta’ imiteert het geluid van huilen; ‘Doloroso’ is een welsprekender klaagzang; terwijl ‘… eine Blume fur Tabea …’, een elegie voor Zimmermanns overleden echtgenoot, klinkt als een urgente maar hartverscheurend afstandelijke dialoog tussen de levenden en de doden. Twee stukken met een folk-achtige ondertoon (één aards, één soulvol) en een hoorbaar pijnlijk betoog (‘Kromatikus feleselös’) maken deze prachtige selectie compleet, die Zimmermann met mededogen en focus speelt – je kunt alleen maar raden naar haar emoties als ze ‘… eine Blume …’ speelt.

Wat haar Bach betreft, het is een genot. Ik vraag me soms af of deze suites beter werken op de altviool dan op de cello, zoveel winnen ze aan lichtheid en behendigheid. Zeker in Zimmermanns handen zijn ze in de lucht, vrij om te racen en te spelen, te dansen met behendige voeten of sierlijke swings, en te zingen met schone, zoet zwevende lijnen. Zimmermanns alerte bereik van articulaties en ritmische liften – constant bezig maar nooit overdreven – betekent dat de muziek nooit haar weg of haar gevoel van voorwaartse beweging verliest, en haar geest zit vol intelligente en gelukkige ideeën. Luister in de Derde Suite naar de doordachte uitwerking van de laatste maten van de Prélude, de glorieuze wervelende lijnen aan het begin van de Courante of de zacht gepunte kalmte van de Sarabande; of, in de Vierde, de soepelheid van de grote stappen van de Prelude, de vriendelijke voorzichtigheid van de Sarabande en het bijna komische contrast tussen de twee Bourrées, de een lichtjes struikelend, de ander met slepende laarzenvoeten. Voeg hieraan een prachtig geluid van haar altviool toe, vastgelegd in een uitstekend beoordeelde opname, en je hebt een echte schoonheid.

It was in 2009 that Tabea Zimmermann released the first two of Bach’s Solo Cello Suites alongside Reger’s three on a disc that Duncan Druce described as ‘magnificent’ (A/09). Now she’s back with the Third and Fourth Suites and an even more imaginative coupling: six of the brief but intense Signs, Games and Messages György Kurtág has written for musical friends. Often little more than a minute long, they are powerfully direct in expression while displaying the greatest compositional skill and subtlety. Mourning is a dominant theme: ‘Panaszos nóta’ imitates the sound of crying; ‘Doloroso’ is a more eloquent lament; while ‘… eine Blume fur Tabea …’, an elegy for Zimmermann’s deceased husband, sounds like an urgent but heartbreakingly distanced dialogue between the living and the dead. Two folk-flavoured pieces (one earthy, one soulful) and an audibly painful argument (‘Kromatikus feleselös’) complete this exquisite selection, which Zimmermann plays with compassion and focus – one can only guess at her emotions while playing ‘… eine Blume …’.

As for her Bach, it is a joy. I sometimes wonder if these suites work better on the viola than they do on the cello, so much do they gain in lightness and agility. Certainly in Zimmermann’s hands they are airborne, free to race and play, dance with nimble feet or graceful swings, and sing with clean, sweetly floated line. Zimmermann’s alert range of articulations and rhythmic lifts – constantly busy but never overdone – means that the music never loses its way or its sense of forward motion, and her mind is full of intelligent and happy ideas. Listen in the Third Suite to the thoughtful working-out of the final bars of the Prélude, the glorious swirling lines at the start of the Courante or the gently pointed calm of the Sarabande; or, in the Fourth, the smoothness of the Prelude’s big strides, the kindly caution of the Sarabande and the almost comical contrast between the two Bourrées, one tripping lightly, the other dragging booted feet. Add to this a gorgeous sound from her viola, captured in a superbly judged recording, and you’ve got a real beauty.