december 2020

To Roman Totenberg

Nathan Meltzer & Rohan De Silva

Een kans om precies te horen waarom we van Nathan Meltzer ons laatste nummer One to Watch hebben gemaakt – en ook een kans om de Stradivarius uit 1734 te horen die ooit eigendom was van de toegewijde van het album, Roman Totenberg.

De kans is groot dat de Amerikaanse violist Nathan Meltzer, als hij niet in de novemberuitgave werd uitgelicht als Gramophone’s One to Watch, voor veel lezers een nieuwe naam zou zijn, aangezien hij nog maar 20 jaar oud is. Maar op basis van wat ik hoor op dit debuutalbum – onderdeel van het pakket voor het worden van de jongste winnaar ooit van de Windsor International String Competition in 2017 – zou ik durven wedden dat we de komende jaren nog veel meer van hem zullen horen.

Eveneens onbekend voor velen zal de persoon aan wie het album is opgedragen, de Pools-Amerikaanse violist Roman Totenberg (1911-2012), aangezien deze voormalige leerling van Carl Flesch, Georges Enescu en Pierre Monteux weliswaar een onderscheidende carrière als uitvoerend muzikant had, maar zijn grootste geschenk aan de muziekwereld vooral als leraar was. Maar voor Meltzer is hij een centrale figuur, omdat Meltzer nu de Stradivariusviool uit 1734 bespeelt die van Totenberg was voordat deze van hem werd gestolen na een concert in 1980 en pas 35 jaar later, na zijn dood, werd teruggevonden. Vandaar dit album van eerbetoon, dat een verzameling van Totenbergs favoriete stukken samenbrengt; en een emotioneel resonerend extraatje is dat Meltzer slechts een paar dagen voor de opname in de Champs Hill-muziekzaal een recital had gegeven in de hal waaruit het instrument werd gestolen, in de Longy School of Music in Cambridge, Massachusetts.

Toch, zoals ik al heb aangegeven, is de reden dat je om dit album zou moeten geven niet omdat het een geweldig achtergrondverhaal heeft, maar omdat dit prachtig gespeeld is, technisch uiterst gepolijst en volwassenheid uitstraalt. Ruimte laat een gedetailleerde beschrijving van alles op het programma in de weg, maar ik was verkocht vanaf de eerste noten van de openingssonate Bach nr. 3 – een ‘moderne’ lezing met zijn zachte vibrato, maar tijdbewust in termen van de schone houding van Meltzers voordracht en de constante kromming van zijn lijnen en buigingen. Vervolgens een prachtig gekleurde en gevormde Franck-sonate die meteen opvalt door het zijdezachte legato dat naar de tertsen van het openingsthema wordt gebracht; en evenzeer door de satijnzachte zachtheid van het daaropvolgende Allegro, waardoor het minder stormachtig is dan vaak gehoord, ten gunste van een zacht treurig en zelfs etherisch karakter; en dan weer door de lichtgevende verheffing aan het einde van het laatste deel. Ook te zien in de hele Franck is Rohan De Silva’s voortreffelijke delicatesse en stemvoering, en de balans tussen de twee spelers die dit absoluut als een evenwichtig gewogen duet neerzet. De warme, intieme techniek verdient ook vermelding, waarbij de ronde, hese lage registers van de viool en de zoete, heldere helderheid van de hoge registers worden gerealiseerd, terwijl we ons ook bewust zijn van de gloeiende toon die De Silva op de piano produceert.

Kortom, dit is een verbluffend album – in die mate dat dit nu misschien wel mijn favoriete opname van de Franck is.

There’s every likelihood, were it not for his being highlighted as Gramophone’s One to Watch in the November issue, that the American violinist Nathan Meltzer would be a new name to many readers, given that he’s still only 20 years of age. However, based on what I’m hearing on this debut album – part of the package for becoming the youngest-ever winner of the Windsor International String Competition back in 2017 – I’d wager that we’ll all be hearing a lot more from him over the years to come.

Equally unfamiliar to many will be the album’s dedicatee, the Polish-American violinist Roman Totenberg (1911-2012), given that although this former pupil of Carl Flesch, Georges Enescu and Pierre Monteux did enjoy a distinguished performance career, his greatest gift to the musical world was chiefly as a teacher. But for Meltzer he is a central figure, because Meltzer now plays the 1734 Stradivarius violin that was Totenberg’s before it was stolen from him after a concert in 1980, and not recovered until 35 years later, after his death. Hence this album of homage, bringing together a collection of Totenberg’s favourite pieces; and an emotionally resonant extra titbit is that just a few days before recording this in the Champs Hill music room, Meltzer had performed a recital in the very hall from which the instrument was stolen, at the Longy School of Music in Cambridge, Massachusetts.

Still, as I’ve already hinted, the reason you should care about this album isn’t because it’s got a great back story but because this is wonderful playing, supremely polished in technical terms and exuding maturity. Space precludes a detailed description of everything on the programme but I was sold from the first notes of the programme-opening Bach Sonata No 3 – a ‘modern’ reading with its soft vibrato, but period-aware in terms of the clean poise of Meltzer’s delivery and the constant curve of his lines and inflections. Then a gorgeously coloured and shaped Franck Sonata that strikes immediately for the silky legato brought to the thirds of its opening theme; and equally for the satiny softness of the ensuing Allegro, rendering it less stormy than often heard, in favour of a gently mournful and even ethereal character; and then again for the luminous-toned exaltation at the final movement’s close. Also on show throughout the Franck has been Rohan De Silva’s exquisite delicacy and voicing, and the balance between the two players that pitches this absolutely as an evenly weighted duet. The warm, intimate engineering also deserves mention, realising the violin’s rounded, husky lower registers and the sweet, bright clarity of its uppers, while ensuring we’re equally aware of the glowing tone De Silva produces on the piano.

In short, this is a stunning album – to the extent that this may now be my go-to recording of the Franck.