december 2020

Searching for Ludwig: Beethoven, Sollima & Ferré

Kremerata Baltica o.l.v. Gidon Kremer & Mario Brunello

Een intrigerend en meeslepend Beethovenalbum ter afsluiting van het jubileumjaar – twee kwartetten uitgevoerd door strijkorkest.

In tegenstelling tot Leonard Bernsteins beroemde opname van deze twee late Beethovenkwartetten met de strijkers van de Wiener Philharmoniker (DG, 11/92) – titanische, emotioneel scherpe interpretaties die onuitwisbaar zijn gestempeld met de stempel van die dirigent – ​​fungeert de Kremerata Baltica meer als een uitgebreid kwartet, dat een gevoel van intimiteit behoudt dat nog steeds erg in het domein van kamermuziek ligt. Gidon Kremer begint Op. 131 inderdaad met een solokwartet, en pas na een minuut of zo in de fuga glipt de rest van het ensemble erin, zodat de transformatie wordt bereikt met wat lijkt op een goocheltruc. En toch, terwijl Kremers relatief slanke ensemble niet opgewassen is tegen de weelderigheid van de strijkerssectie van de VPO, betaalt het extra gewicht rijke dividenden uit, met name in de donkere, verzadigde kleuren van de finale. Ik wou dat de cello's (en bassen) meer van de humoristische sforzandos in het vierde deel maakten (probeer te beginnen op 6'00"), maar eerlijk gezegd is dat muggenzifterij.

Wat betreft Op. 135, hier geleid door cellist Mario Brunello, heb ik alleen superlatieven, want zijn uitvoering is even voortreffelijk in zijn transparantie als in zijn aandacht voor detail. Luister bijvoorbeeld tegen het einde van het eerste deel (beginnend op 6'13") naar hoe de muzikanten gevarieerde uitdrukking geven aan een reeks identiek genoteerde versieringen (een paar zestiende-tiende-tiende-versieringen): eerst zacht en zingend, en dan agressief pittig. Of naar hoe modern de opening van de finale (en de verschillende iteraties) klinkt als je er met zo'n gebeitelde concentratie in duikt.

De Franse singer-songwriter Léo Ferré's ‘Muss es sein?’, die in zijn origineel uit 1976 te horen is, ademt de muffe geur van een tijdsstuk uit – verontwaardigde declamatie over een aangenaam zoete akkoordprogressie – maar Valter Sivilotti's arrangement voor solo cello, strijkers en slagwerk versterkt de fricties, waardoor het een passend effectief voorspel is voor dit programma. En als Giovanni Sollima's bespiegelingen over fragmenten uit de Biamonti-catalogus van Beethovens werken aanzienlijk minder elektrisch zijn, biedt het een welkome afwisseling tussen de intense eisen van de twee kwartetten. Niet te missen.

Unlike Leonard Bernstein’s famous recording of these same two late Beethoven quartets with the strings of the Vienna Philharmonic (DG, 11/92) – titanic, emotionally acute interpretations indelibly stamped with that conductor’s imprint – the Kremerata Baltica act more as an augmented quartet, retaining a sense of intimacy that’s still very much in the realm of chamber music. Indeed, Gidon Kremer begins Op 131 with a solo quartet, and it’s not until a minute or so into the fugue that the rest of the ensemble slips in, so that the transformation is accomplished with what seems like a sleight of hand. And yet, while Kremer’s relatively slender ensemble is no match for the luxuriousness of the VPO’s string section, the added weight pays rich dividends, particularly in the dark, saturated colours of the finale. I wish the cellos (and basses) made more of the humorous sforzandos in the fourth movement (try starting at 6'00"), but honestly that’s nitpicking.

As for Op 135, led here by cellist Mario Brunello, I have only superlatives, for his is a performance as exquisite in its transparency as it is for its attention to detail. Listen near the end of the first movement (starting at 6'13"), for example, to how the musicians give varied expression to a series of identically notated ornaments (a pair of demisemiquaver grace notes): gentle and singing at first, and then aggressively snappy. Or to how modern the opening of the finale (and its various iterations) sounds when dug into with such chiselled concentration.

Heard in its 1976 original, French singer-songwriter Léo Ferré’s ‘Muss es sein?’ exudes the musty perfume of a period piece – outraged declamation over a pleasantly sweet chord progression – but Valter Sivilotti’s arrangement for solo cello, strings and percussion amplifies the frictions, making it an aptly effective prelude to this programme. And if Giovanni Sollima’s musings on fragments from the Biamonti catalogue of Beethoven’s works is considerably less electric, it provides a welcome respite between the intense demands of the two quartets. Not to be missed.