oktober 2020
Liszt & Thalberg: Opera Transcriptions & Fantasies
Marc-André Hamelin
Dit is volkomen meeslepende virtuositeit van een van de beste pianisten van dit moment – een ultieme showcase voor dit repertoire, en een glorieuze luisterervaring van begin tot eind.
Als ik een recensie van deze cd in twee woorden mocht schrijven, zou die als volgt luiden: koop hem. Maar als een langdurige bewonderaar van Marc-André Hamelin, zou je verwachten dat ik dat zou schrijven. Behalve dat ik denk dat deze nieuwe release tot de allerbeste behoort van alle opnames die hij ons heeft gegeven, terugkerend, zoals hij doet, naar het soort repertoire waarin hij zijn naam heeft gemaakt en waarin hij sui generis is. Hij is net 59 geworden, maar de fantastische behendigheid, de nonchalante spoed van het meest uitdagende schrijven en het vermogen om met de meest economische middelen de pure fysieke vreugde van het spelen van deze muziek over te brengen, zijn nog steeds bij hem.
Hier lijkt hij echter zijn formidabele arsenaal te hebben uitgebreid. Zoals verwacht tovert hij overal een rijk palet aan klankkleuren tevoorschijn, maar met een bijzonder betoverend effect in de twee Thalberg-fantasieën waarin op sommige plaatsen maar liefst vier verschillende stemmen afzonderlijk binnen hetzelfde spectrum worden gehouden. De uitvoering is zo ongelooflijk netjes en goed geordend, en klinkt toch volkomen spontaan, als een geïnspireerde improvisatie. En als u tot degenen behoort die denken dat Hamelin te cerebraal en emotioneel cool is, dan zal dit u van de wijs brengen. Ik heb hem nog nooit fff passages met zo'n tomeloze energie en heftigheid horen spelen. Dit is een meesterpianist op het hoogtepunt van zijn kunnen.
Dit slim gekozen programma geeft Liszt en Thalberg de kans om op hun eigen best te schitteren, waarbij Hexaméron ons in staat stelt om ze naast elkaar te horen in een compendium van hedendaagse Parijse pianostijlen. (Hyperion verdeelt het werk op nuttige wijze in negen tracks, zodat de luisteraar de volgorde van variaties van Thalberg, Pixis, Herz, Czerny, Chopin en Liszt zelf gemakkelijk kan volgen.) Er zijn te veel hoogtepunten op deze uitstekende schijf om afzonderlijk op te noemen na deze stormachtige opening, hoewel de Don Pasquale-fantasie net zo levendig is als Earl Wilds beroemde opname (Vanguard, 11/68, 8/92) en Hamelins eigen liveoptreden in Husum in 1994 (Danacord, 4/97), terwijl de Norma-fantasie Hamelins eerdere opname (Music & Arts, 1992) overtreft. Het laatste deel van de Moses-fantasie (voor het eerst gehoord op Raymond Lewenthals verbluffende maar qua geluid inferieure Angel-opname uit 1975) liet me daar zitten grijnzend als een idioot: net als je denkt dat alle mogelijkheden van Thalbergs beroemde driehandige effect zijn uitgeput, voegt hij er nog een toe (zijn publiek stond vroeger op hun stoel om te zien hoe het werd gedaan). Hier zijn Hamelins leggiero hemidemisemiquaver arpeggio's van het soort dat je, zelfs als je het advies van je moeder had opgevolgd en harder had geoefend, nooit zou evenaren. Nog niet in een miljoen jaar.
Bij dit alles werd hij op prijzenswaardige wijze ondersteund door geluidstechnicus Arne Akselberg in de Teldex Studio in Berlijn met zijn vaste producer Andrew Keener. Zoals ik al zei, koop het!
If I were allowed a two-word review of this disc, it would read as follows: buy it. But then, as a long-term admirer of Marc-André Hamelin, you would expect me to write that. Except that I think this new release is among the very best of all the recordings he has given us, returning, as he does, to the kind of repertoire in which he made his name and in which he is sui generis. Just turned 59, the fabulous dexterity, the nonchalant dispatch of the most challenging writing and the ability to convey with the most economic means the sheer physical joy of playing this music are still with him.
Here, though, he appears to have added to his formidable arsenal. As expected, he conjures up a rich palette of tonal colours throughout, but to particularly bewitching effect in the two Thalberg fantasies where in places as many as four distinct voices are held separately within the same spectrum. The execution is so incredibly neat and well ordered, and yet sounds completely spontaneous, like an inspired improvisation. And if you are one of those who think Hamelin is too cerebral and emotionally cool, then this will disabuse you. I have never heard him play fff passages with such unbridled energy and vehemence. This is a master pianist at the height of his powers.
This cannily chosen programme gives Liszt and Thalberg the chance to shine at their individual best, with Hexaméron allowing us to hear them side by side in a compendium of contemporary Parisian piano styles. (Hyperion usefully divides the work into nine tracks to enable the listener to easily follow the sequence of variations by Thalberg, Pixis, Herz, Czerny, Chopin and Liszt himself.) There are too many highlights on this outstanding disc to list individually following this barnstorming opening, though the Don Pasquale fantasy is as sprightly as Earl Wild’s famous recording (Vanguard, 11/68, 8/92) and Hamelin’s own live performance at Husum in 1994 (Danacord, 4/97), while the Norma fantasy outstrips Hamelin’s earlier recording (Music & Arts, 1992). The final section of the Moses fantasy (first encountered on Raymond Lewenthal’s stunning but sonically inferior 1975 Angel recording) left me sitting there grinning like an idiot: just when you think all possibilities of Thalberg’s famous three-hands effect have been exhausted, he adds another (his audiences used to stand on their chairs to see how it was done). Here, Hamelin’s leggiero hemidemisemiquaver arpeggios are of the kind that, even if you had followed your mother’s advice and practised harder, you would never equal. Not in a million years.
In all this, he has been laudably supported by recording engineer Arne Akselberg in Berlin’s Teldex Studio with his longtime producer Andrew Keener. As I said, buy it!