september 2020

J.S. Bach, Britten & Others: Guitar Works

Johan Smith

Met wedstrijdprijzen op zijn naam is Johan Smith duidelijk een gitarist om te volgen, iemand met, zoals dit gemengde recital laat zien, een meeslepend gevoel voor aanraking en muzikaliteit.

Op papier ziet het recitalprogramma van de winnaar van de GFA-competitie van 2019, Johan Smith, er onopvallend uit: een klassieke mix van oud en nieuw, bekend en onbekend, ontworpen om de techniek en muzikaliteit van de gitarist te laten zien. Maar als het spel in de eerste paar maten van Bachs BWV914 Toccata niet genoeg is om dergelijke vooroordelen te verdrijven, dan zul je tegen de tijd dat je de laatste maat van het afsluitende werk bereikt, Josquin Schwizgebels uitgebreide Sables stellaires, begrijpen hoe verfijnd Smiths aanpak is.

Niet dat dit recital er niet in slaagt zijn overvloedige talent optimaal te laten uitkomen. Dus als speler en instrument word je herinnerd aan de ouden die krijgers te paard aanzagen voor centauren. Bijzonder bewonderenswaardig is Smiths toon, die niet wordt ontsierd door het willekeurige gebruik van sul ponticello-effecten.

Nee: het is meer zijn vermogen om overeenkomsten in vorm en textuur te benadrukken – toccata, fuga, thema en variatie, tremolo, arpeggio enzovoort – tussen de stukken, terwijl hij een bevredigende boog creëert. De spanning neemt toe van Bach via de Ponce tot een hoogtepunt bij de Mertz voordat deze geleidelijk verdwijnt (ondanks dramatische leestekens) via de Britten en de Schwizgebel. Het is alsof onze held de intellectuele uitdagingen van de Bach Toccata en Ponce’s substantiële Diferencias sobre la Folía de España y fuga overwint, en viert met Mertz’ virtuoze maar muzikaal onstoffelijke Concertino voordat hij tot rust komt in contemplatie en slaap onder de sterren.

Smiths vloeiende, luitachtige Toccata contrasteert mooi met arrangeur Stefano Grondona's eigen détaché klavecimbelachtige aanpak op diens eigen opname, terwijl er een echte tong-in-wang-kwaliteit zit in de Mertz. Dat is zeker de enige manier om show-offmuziek te spelen die net zo leuk is voor de luisteraar als voor de uitvoerder.

On paper, the 2019 GFA Competition winner Johan Smith’s recital programme looks unremarkable: a classic mix of old and new, familiar and unfamiliar, designed to showcase the guitarist’s technique and musicality. But if the playing in the first few bars of Bach’s BWV914 Toccata isn’t enough to dispel such preconceptions, by the time you reach the last bar of the closing work, Josquin Schwizgebel’s expansive Sables stellaires, you’ll understand just how sophisticated Smith’s approach is.

Not that this recital fails to showcase his abundant talent to its best advantage. So as one are player and instrument that you’re reminded of the ancients who mistook warriors on horseback for centaurs. Particularly admirable is Smith’s tone, unmarred by the arbitrary use of sul ponticello effects.

No: it’s more his ability to highlight similarities in form and texture – toccata, fugue, theme and variation, tremolo, arpeggio and so forth – among the pieces, while creating a satisfying arc. The tension increases from the Bach through the Ponce to peak at the Mertz before gradually dissipating (dramatic punctuations notwithstanding) through the Britten and the Schwizgebel. It’s as though our hero overcomes the intellectual challenges of the Bach Toccata and Ponce’s substantial Diferencias sobre la Folía de España y fuga, and celebrates with Mertz’s virtuoso though musically insubstantial Concertino before coming to rest in contemplation and sleep under the stars.

Smith’s flowing, lute-like Toccata nicely contrasts with arranger Stefano Grondona’s own détaché harpsichord-like approach on the latter’s own recording, while there’s a real tongue-in-cheek quality to the Mertz. Which is surely the only way to play show-off music that is as much fun for the listener as it is for the performer.