juni 2020

Purcell: The Fairy Queen, 1692

Gabrieli Consort and Players o.l.v. Paul McCreesh

Paul McCreesh biedt vaak spannend uitgevoerde projecten aan, en stelt hier niet teleur: elegant gespeeld, karaktervol gezongen, Purcells Shakespeare-geïnspireerde muziek is een genot.

De dramatische functie van Purcells muziek binnen Thomas Bettertons extravagante bewerking van A Midsummer Night’s Dream is niet zo wankel als vaak wordt aangenomen. Niettemin is het logisch dat Paul McCreesh en Christopher Sucklings editie van een concertversie erop gericht is om ‘een overtuigend muzikaal verhaal te creëren, ondanks dat de muziek grotendeels is losgekoppeld van zijn oorspronkelijke theatrale context’. Het gebruik van lage toonhoogte (A=392Hz) maakt idiomatische hoge tenoren op ‘countertenor’-partijen mogelijk; een continuogroep van verschillende theorbo’s, gitaar en klavecimbel varieert in combinaties om zangers te begeleiden zonder gestreken basviool; en een even uitgebalanceerde twaalfkoppige strijkband heeft basviolen op het laagste deel in plaats van cello’s (geen anachronistische contrabassen en zelden getokkelde continuo). Degenen die gewend zijn aan grotere basgedreven klanken moeten misschien wennen aan de luchtige sferen van de openingsprelude, maar de articulatie en textuur van Purcells strijkerswerk in de gedempte Rondeau (gespeeld met gecultiveerde inégales) profiteren ook van Franse strijkstokgrepen en losgewonden darmsnaren die met gelijke spanning zijn ingesteld.

De flexibele interacties tussen negen solisten (met drie extra zangers in koren) zijn onberispelijk - zoals het vrij vloeiende gesprek tussen Ashley Riches's nette Drunken Poet (geen bierlout die op hol slaat) en feeën die zonder kwaadaardigheid plagen. De komedie heeft de sfeer van een sluwe knipoog in plaats van een gewaagde klucht, en de betovering die is uitgesproken voor de middelmatige bard om 'tot het ochtendgloren te slapen' heeft zachte compassie. The Masque of Night houdt een exquise stemming in stand voor Titania's betoverde slaap: Carolyn Sampsons betoverende Night wordt gewichtloos begeleid door gedempte violen en altviolen, Anna Dennis's Mystery heeft intimiteit en discretie, Jeremy Budds melodieuze Secrecy wordt zoet gecombineerd met een paar blokfluiten, en Sleep wordt betoverend gefluisterd door Riches (het refrein 'Hush, no more' exploiteert stiltes onfeilbaar).

'If love's a sweet passion' is een verfijnd duet tussen Dennis en James Way, met gevoelige koorrefreinen. Sampsons ragfijne 'Ye gentle spirits of the air' wordt met verbeelding en tact begeleid door klavecinist Jan Waterfield, terwijl het komische duet voor de Mummerset-hooimakers Coridon (Riches) en Mopsa (Charles Daniels) veel flirterige ondeugendheid heeft. Mhairi Lawsons scherpe ‘When I have often heard young maids complaining’ is eerder pittig dan melancholisch. Het Masque of the Seasons ter ere van Oberons verjaardag is afwisselend welbespraakt, ontspannen (Rowan Pierce’s Spring), bucolisch (Budds hoge tenor Summer, ingeleid door giechelende hobo’s), dwingend (Roderick Williams’ declamatorische Winter) en prachtig (de met trompetten versierde refreinen).

Sampsons hartverscheurende zang van de Plaint (verplaatst als intermezzo tussen Acts 4 en 5) is een subliem afgestemde dialoog met Christopher Palameta’s soulvolle hobo. De zilveren trompet van Jean-François Madeuf (zonder moderne ventilatiegaten) spart soepel met Budd in ‘Thus the gloomy world’ (het verrukkelijke middendeel dat de staat van onschuld van de mensheid oproept, wordt perfect beoordeeld), en biedt ook een jubelend platform voor Lawsons briljante ‘Hark the echoing air’. De Chaconne voor de Chinese dansers, opnieuw gepositioneerd na het laatste refrein ter ere van Hymen, wordt gespeeld met wiegende verfijning. Ook al had een plons meer extraverte energie en strakkere snelheden hier en daar meer theatrale bruis opgeleverd, McCreeshs werk van liefde heeft overvloedige nuances en transcendente schoonheid.

The dramatic function of Purcell’s music within Thomas Betterton’s extravagant adaptation of A Midsummer Night’s Dream is not as tenuous as often assumed. Nevertheless, it makes sense that Paul McCreesh and Christopher Suckling’s edition of a concert version aims to fashion ‘a convincing musical narrative, despite the music being dislocated from much of its original theatrical context’. The use of low pitch (A=392Hz) enables idiomatic high tenors on ‘countertenor’ parts; a continuo group of several theorbos, guitar and harpsichord varies in combinations to accompany singers without bowed bass violin; and an equally balanced dozen-strong string band has bass violins on the lowest part instead of cellos (no anachronistic double basses, and seldom plucked continuo). Those used to bigger bass-driven sonorities might need to acclimatise to the airy climes of the opening Prelude but the articulation and texture of Purcell’s string-writing in the hushed Rondeau (played with cultured inégales) also benefits from French-style bow holds and unwound gut strings set up with equal tension.

The flexible interactions between nine soloists (with three additional singers in choruses) is impeccable – such as the free-flowing conversation between Ashley Riches’s genteel Drunken Poet (not a lager lout on the rampage) and fairies teasing without malice. The comedy has the atmosphere of a sly wink rather than a bold farce, and the spell cast for the mediocre bard to ‘sleep till break of day’ has soft compassion. The Masque of Night sustains an exquisite mood for Titania’s enchanted slumber: Carolyn Sampson’s beguiling Night is accompanied weightlessly by muted violins and violas, Anna Dennis’s Mystery has intimacy and discretion, Jeremy Budd’s mellifluous Secrecy is partnered sweetly with a pair of recorders, and Sleep is whispered spellbindingly by Riches (the chorus ‘Hush, no more’ exploits silences unerringly).

‘If love’s a sweet passion’ is a refined duet between Dennis and James Way, with sensitive choral refrains. Sampson’s gossamer-like ‘Ye gentle spirits of the air’ is accompanied with imagination and tact by harpsichordist Jan Waterfield, whereas the comic duet for the Mummerset haymakers Coridon (Riches) and Mopsa (Charles Daniels) has plenty of flirtatious sauciness. Mhairi Lawson’s acerbic ‘When I have often heard young maids complaining’ is feisty rather than melancholic. The Masque of the Seasons in celebration of Oberon’s birthday is by turns articulate, relaxed (Rowan Pierce’s Spring), bucolic (Budd’s high tenor Summer introduced by chuckling oboes), commanding (Roderick Williams’s declamatory Winter), and splendid (the trumpet-festooned choruses).

Sampson’s heart-rending singing of the Plaint (relocated as an interlude between Acts 4 and 5) is a sublimely attuned dialogue with Christopher Palameta’s soulful oboe. Jean-François Madeuf’s silver trumpet (without modern vent holes) spars suavely with Budd in ‘Thus the gloomy world’ (its rapturous middle section recalling humankind’s state of innocence is judged perfectly), and also provides a jubilant platform for Lawson’s brilliant ‘Hark the echoing air’. The Chaconne for the Chinese dancers, repositioned after the final chorus in praise of Hymen, is played with swaying sophistication. Even if a splash more extrovert energy and tauter speeds here and there might have yielded more theatrical fizz, McCreesh’s labour of love has abundant nuances and transcendent beauty.