juni 2020

Stradella: San Giovanni Battista

Le Banquet Céleste o.l.v. Damien Guillon

Het intense drama van dit 17e-eeuwse Bijbelse oratorium wordt levendig overgebracht door een indrukwekkende bezetting van zangers en spelers onder de scherpzinnige leiding van Damien Guillon.

San Giovanni Battista werd in 1675 gecomponeerd voor uitvoering in de kerk van San Giovanni dei Fiorentini in Rome. Hoewel het een oratorium is en geen opera, is het zeer dramatisch. Wanneer Johannes Herodes veroordeelt omdat hij met de vrouw van zijn broer is getrouwd, is het Salome (hier Herodias de Dochter genoemd) die vraagt ​​of Herodes de belediging zal tolereren; maar, net als in het Nieuwe Testament, is het ‘Herodias de Moeder’ die haar dochter vertelt om Johannes’ hoofd te eisen.

De vier personages vormen samen met de Raadgever het koor van Johannes’ discipelen of Herodes’ hovelingen. De instrumentale groep is verdeeld in een concertino en een concerto grosso, die in verschillende permutaties spelen; Herodes’ wraakaria, ‘Tuonerà tra mille turbini’, wordt eerst begeleid door de laatste, dan door het concertino (tracks 16 en 17). De opening geeft een goed idee van de flexibiliteit van zowel de constructie als de instrumentatie. Terwijl Johannes afscheid neemt van zijn omgeving, omlijst secco recitatief een melodieuze arioso, nog steeds met continuobegeleiding, gevolgd door een korte passage voor het concertino. Vervolgens, na een uitwisseling met de discipelen, bevat een krachtige metaforische aria beide strijkersgroepen samen.

De rol van Johannes werd voor het eerst gezongen door de castraat bekend als Siface (wiens vertrek na een kort verblijf in Londen werd gemarkeerd door Purcell met zijn klavecimbelstuk Sefauchi’s Farewell en die, net als Stradella zelf, later werd vermoord). Paul-Antoine Benos-Djian heeft een prachtige countertenorstem, vol en gelijkmatig aan beide uiteinden van zijn bereik, die hij op een buitengewoon expressieve manier gebruikt. Olivier Dejean, die niet helemaal op zijn gemak is met de lage noten van Herodes, is uitstekend in het uitbeelden van de bluf en onzekerheid van het personage. Alicia Amo als Herodias the Daughter (Salome) is geweldig in haar laatste aria, ‘Sù, coronatemi’, waarin ze jubelt over Johns dood met oogverblindende coloraturen. Het laatste nummer is een duet waarin Salome en Herod respectievelijk geluk en kwelling uiten, maar vragen ‘waarom, vertel me, waarom?’, eindigend – slimme Stradella! – op een vragend akkoord op de dominant.

Van eerdere opnamen verwelkomde Tess Knighton er een van Michael Schuster en La Stagione, maar met voorbehoud (DHM, 5/91). Nicholas Anderson was enthousiast in zijn recensie van Marc Minkowski en Les Musiciens du Louvre (Erato, 10/92). Vergelijking met de uitstekende Hyperion-opname laat een aantal interessante verschillen zien: de Academia Montis Regalis hebben een veel groter concerto grosso, waardoor het gemakkelijker is om onderscheid te maken tussen de twee strijkersgroepen; ik geef de voorkeur aan de lichtheid van Le Banquet Céleste. De aria van Salome is veel sneller dan op Hyperion, waar het aan de moeder is toegewezen; terwijl Johns 'Io per me non cangerei' veel langzamer is, waardoor Benos-Djian de kans krijgt om te genieten van de chromatische inflexies. (Overigens staat het tracknummer verkeerd in het boekje.)

Iedereen die de Hyperion bezit, kan tevreden zijn, maar nieuwkomers moeten deze huidige versie onder de uitstekende leiding van Damien Guillon proberen. Het belangrijkste is om dit verrukkelijke stuk te leren kennen.

San Giovanni Battista was composed in 1675 for performance in the church of San Giovanni dei Fiorentini in Rome. Although an oratorio, not an opera, it’s highly dramatic. When John condemns Herod for marrying his brother’s wife, it is Salome (here called Herodias the Daughter) who asks if Herod will tolerate the insult; but, as in the New Testament, it’s ‘Herodias the Mother’ who tells her daughter to demand John’s head.

The four characters, together with the Counsellor, combine to form the chorus of John’s disciples or Herod’s courtiers. The instrumental group is divided into a concertino and a concerto grosso, who play in various permutations; Herod’s vengeance aria, ‘Tuonerà tra mille turbini’, is accompanied first by the latter, then by the concertino (tracks 16 and 17). The opening gives a good idea of the flexibility of both construction and instrumentation. As John bids farewell to his surroundings, secco recitative frames a tuneful arioso, still with continuo accompaniment, followed by a short passage for the concertino. Then, after an exchange with the disciples, a vigorous metaphor aria features both string groups together.

The part of John was first sung by the castrato known as Siface (whose departure after a brief stay in London was marked by Purcell with his harpsichord piece Sefauchi’s Farewell and who, like Stradella himself, was later murdered). Paul-Antoine Benos-Djian has a beautiful countertenor voice, full and even at both ends of his range, which he uses to superbly expressive effect. Olivier Dejean, not entirely comfortable with Herod’s low notes, is excellent at depicting the character’s bluster and uncertainty. Alicia Amo as Herodias the Daughter (Salome) is quite wonderful in her final aria, ‘Sù, coronatemi’, where she exults in John’s death with dazzling coloratura. The last number is a duet where Salome and Herod express happiness and torment respectively but ask ‘why, tell me, why?’, ending – clever Stradella! – on a questioning chord on the dominant.

Of earlier recordings, Tess Knighton welcomed one by Michael Schuster and La Stagione, but with reservations (DHM, 5/91). Nicholas Anderson was enthusiastic in his review of Marc Minkowski and Les Musiciens du Louvre (Erato, 10/92). Comparison with the excellent Hyperion recording shows some interesting differences: the Academia Montis Regalis have a much larger concerto grosso, which makes it easier to distinguish between the two string groups; I slightly prefer the lightness of Le Banquet Céleste. Salome’s aria is much faster than on Hyperion, where it’s assigned to the mother; whereas John’s ‘Io per me non cangerei’ is much slower, giving Benos-Djian the opportunity to relish the chromatic inflexions. (Incidentally, the track number is incorrectly placed in the booklet.)

Anybody who owns the Hyperion can rest content, but newcomers should try this present version under the excellent direction of Damien Guillon. The important thing is to get to know this ravishing piece.