mei 2020

Hommage à Liszt

Amir Katz

Een genereus geprogrammeerd en boeiend uitgevoerd Liszt-recital van de Israëlische pianist Amir Katz, een enorm indrukwekkend pianospel – vooral in de Transcendental Studies – meeslepend in zijn drama, virtuositeit en poëzie.

Slechts in een paar van de 25 afzonderlijke titels hier schiet de Israëlische pianist Amir Katz (geb 1973) tekort bij de allerbeste. Een soortgelijk programma van Daniil Trifonov werd in 2016 met enige lof uitgebracht (DG, 10/16). Katz heeft de niet onbelangrijke bonussen van Ab irato en de Réminiscences de Don Juan.

Katz begint ook met een beter tempo en meer meeslepende interpretatie dan Trifonov van ‘Il lamento’, de Assepoester van de Trois Études de concert (de andere twee zijn ‘La leggierezza’ en ‘Un sospiro’, beide innemend gespeeld door Katz). Waarom horen we dit niet vaker? Katz kiest er overigens voor om de laatste maten pp te spelen in plaats van Liszts ff < sf, een beslissing die muzikaal gezien goed te begrijpen is; hij voegt ook, interessant genoeg, vier maten toe na de cadens in ‘Un sospiro’ (vlak voor het Un poco più mosso gedeelte), waarvan mijn Dannreuther editie mij vertelt dat ‘Liszt, in latere dagen, gewoon was om in te voegen’, een andere verstandige optie. ‘Waldesrauschen’ volgt (prima) en dan zijn metgezel ‘Gnomenreigen’ – teleurstellend slap, vooral nadat ik Benjamin Grosvenor het onlangs als huiveringwekkende toegift hoorde spelen. Maar dan citeert Katz, in ‘Testimonies’, een aanhangsel van zijn eigen doordachte boekje, uit de eerste hand gegeven begeleiding aan verschillende leerlingen van Liszt zelf. ‘Niet zo snel’ was zijn advies aan Vianna da Motta over zijn spel van ‘Gnomenreigen’, ‘enigszins meer gecontroleerd’.

De Latijnse titel van Ab irato, ‘Grande étude de perfectionnement’, betekent ‘uit woede’ of ‘geschreven in woede’. Katz is meer ‘geschreven terwijl hij licht geïrriteerd is’, vergeleken met Sergio Fiorentino’s verschroeiende dispatch op een vroege Concert Artist LP uit 1962 (nu op APR, 3/03), een van de vroegste werken van Liszt die deze jeugdige recensent voor het eerst betoverden. Ik heb geen dergelijke bedenkingen over de zes Grandes études de Paganini, die gunstig afsteken bij die van Trifonov (d.w.z. uitstekend gespeeld).

Katz geeft ons de volledige tekst van Don Juan met uitzondering van zo’n 30 maten net voor de door Liszt goedgekeurde cut van drie pagina’s die voorafgaat aan het ‘Champagne Aria’-gedeelte. Het is een goed georganiseerde, krachtige uitvoering, maar biedt niet dezelfde viscerale opwinding als bijvoorbeeld Louis Lortie (Chandos, 2/14) of George Li (Warner Classics, 1/20).

Op de tweede cd staan ​​de 12 Transcendental Studies, vakkundig uitgevoerd met robuuste tempo's en een volle toon. In sommige stukken geef ik de voorkeur aan Trifonov – zijn toets in ‘Feux follets’ is een graad lichter, zijn conceptie fantasierijker – in andere stukken is Katz dramatischer en minder ongeremd in het voortstuwen van het verhaal (‘Harmonies du soir’, bijvoorbeeld). Als geheel is dit een enorm indrukwekkend Liszt-recital, ambitieus in zijn omvang, stijlvol gespeeld en goed opgenomen.

In only a few of the 25 separate titles here does the Israeli pianist Amir Katz (b1973) fall short of the very best. Daniil Trifonov’s similar programme was released to some acclaim in 2016 (DG, 10/16). Katz has the not insubstantial bonuses of Ab irato and the Réminiscences de Don Juan.

Katz also sets off with a better-paced and more compelling interpretation than Trifonov of ‘Il lamento’, the Cinderella of the Trois Études de concert (the other two are ‘La leggierezza’ and ‘Un sospiro’, both winningly played by Katz). Why don’t we hear this more often? Katz, incidentally, chooses to play the final bars pp instead of Liszt’s ff < sf, a decision that makes good musical sense; he also, interestingly, adds four bars after the cadenza in ‘Un sospiro’ (just before the Un poco più mosso section) which my Dannreuther edition tells me ‘Liszt, in latter days, was wont to insert’, another sensible option. ‘Waldesrauschen’ follows (fine) and then its companion ‘Gnomenreigen’ – disappointingly flaccid, especially after hearing Benjamin Grosvenor recently play it as a hair-raising encore. But then Katz, in ‘Testimonies’, an appendage to his own thoughtful booklet, quotes first-hand guidance to various pupils from Liszt himself. ‘Not so fast’ was his advice to Vianna da Motta about his playing of ‘Gnomenreigen’, ‘somewhat more controlled’.

The Latin title of Ab irato, ‘Grande étude de perfectionnement’, means ‘from anger’ or ‘written in anger’. Katz is more ‘written while slightly annoyed’, when compared with Sergio Fiorentino’s scorching dispatch on an early Concert Artist LP from 1962 (now on APR, 3/03), among the earliest works of Liszt that first bedazzled this youthful reviewer. I have no such reservations about the six Grandes études de Paganini, which compare favourably with Trifonov’s (ie superbly played).

Katz gives us the full text of Don Juan with the exception of some 30 odd bars just before the three-page cut sanctioned by Liszt that precedes the ‘Champagne Aria’ section. It is a well-organised, powerful performance but does not offer the same visceral excitement as, say, Louis Lortie (Chandos, 2/14) or George Li (Warner Classics, 1/20).

On the second disc are the 12 Transcendental Studies, deftly executed with robust tempos and full-bodied tone. In some I prefer Trifonov – his touch in ‘Feux follets’ is a degree lighter, his conception more fanciful – in others Katz is more dramatic and less uninhibited in driving the narrative forwards (‘Harmonies du soir’, for instance). Taken as a whole, this is a hugely impressive Liszt recital, ambitious in its scope, stylishly played and well recorded.