mei 2020

Korngold: Violin Concerto & String Sextet

Andrew Haveron & RTÉ Concert Orchestra o.l.v. John Wilson

Deze prachtig persoonlijke uitvoering van het Korngold Concerto is teder, ontroerend, zoet van toon en vol menselijkheid. Bravo voor zowel Andrew Haveron als John Wilson.

Andrew Haveron voegt zich bij een zeer select, inderdaad machtig gezelschap – van Heifetz tot Mutter en verder – in het Korngold Concerto. Maar zijn samenwerking met John Wilson bij het verzorgen en vormgeven van strijkerslijnen vanuit de concertmeesterstoel van Wilsons orkest (om nog maar te zwijgen van de Sinfonia of London) is onberekenbaar. Er is een telepathie tussen hen. En ze hebben een zeer duidelijke kijk op een stuk dat is geboren uit Korngolds eigen intentie dat het ‘meer Caruso dan Paganini’ zou zijn. Het zingt.

En het zingt op die intieme, vertrouwelijke manier die in de eerste twee delen hoe dan ook een zeer reëel gevoel van melodieën oproept die zijn gecreëerd in het spelen ervan – een improvisatorisch, bijna nonchalant gemak dat van de speler op zijn minst de illusie vereist van iets moeiteloos en vloeiends. Ik vind het geweldig dat er een bescheidenheid is in Haverons uitvoering. Het is zo gemakkelijk om dit stuk te overdrijven. Zijn ongekunstelde voordracht is hier de sleutel en Wilsons karakteristieke nauwgezetheid met betrekking tot helderheid en transparantie zorgt ervoor dat zijn solist (en vervolgens wij allemaal) zich altijd bewust zijn van de harmonieën die zich onder en rond de sololijn bewegen.

Haverons onberispelijke intonatie en zoete toon komen echt tot hun recht in het langzame deel, waar die verrukte, gedempte stijgingen in de stratosfeer als gefluisterde zoete nothings zijn. De blue notes zijn natuurlijk onfatsoenlijk verleidelijk, maar het is de onderliggende glans van vibrafoon die de balans doet doorslaan naar goddelijke decadentie.

De finale, denk ik altijd, klinkt alsof het bij een ander stuk hoort, maar Wilson maakt daar kapitaal van, ravottend met het tempo en genietend van dat door hoorns geleide 'Indiana Jones'-moment en, nog meer, de schandalige 'tumble' bij de uitbetaling.

Voor iedereen die overweegt of ze echt nog een verslag van de Korngold nodig hebben (zelfs een zo goed als deze), dan zal de koppeling het doen. Het 17-jarige Korngolds strijksextet is het meest bedwelmende en vroegrijpe van alle zoetigheden, het uitbundige liefdeskind van Strauss’ Metamorphosen en Schönbergs Verklärte Nacht, en iets waarvan de gepassioneerde noodzaak nauwelijks geloofwaardig lijkt voor iemand die zo jong is.

Het krijgt hier een absoluut geweldige uitvoering van belangrijke leden van Wilsons onlangs hervormde Sinfonia of London onder leiding van Haveron; en de manier waarop het de impuls van Korngolds uitvinding ‘in het moment’ volgt, om het zo maar te zeggen, de rusteloze tonaliteit en structurele complexiteit positief opslurpend, suggereert de jonge componist die ongeduldig is om de noten neer te zetten in de hitte van de inspiratie. Het langzame deel (eerst geschreven) voorspelt Die tote Stadt in zijn operabereik, de harmonie verlicht van binnenuit, of zo lijkt het; het Intermezzo kanaliseert Mahler in zijn Ländler-achtige afleidingen. Je weet zeker waar je bent, qua periode. Er zal zeker meer Korngold van Wilson komen – en om die oude, afgezaagde afkraking van het Vioolconcert op zijn kop te zetten, ik twijfel er absoluut niet aan dat het meer goud dan maïs zal zijn.

Andrew Haveron joins very select, indeed mighty company – from Heifetz to Mutter and beyond – in the Korngold Concerto. But his collaboration with John Wilson in the nursing and shaping of string lines from the concertmaster’s chair of Wilson’s orchestra (to say nothing of the Sinfonia of London) is incalculable. There’s a telepathy between them. And they have a very clear take on a piece born of Korngold’s own intention that it be ‘more Caruso than Paganini’. It sings.

And it sings in that intimate, confidential way that in its first two movements anyway engenders a very real sense of melodies created in the playing of them – an improvisatory, almost casual ease which requires of the player the illusion, at least, of something effortless and fluid. I love that there’s a modesty about Haveron’s performance. It’s so easy to overcook this piece. His unaffected delivery is key here and Wilson’s characteristic fastidiousness with regard to clarity and transparency ensures that his soloist (and subsequently all of us) is always aware of the harmonies that move beneath and around the solo line.

Haveron’s impeccable intonation and sweet tone really come into their own in the slow movement, where those rapturously hushed ascents into the stratosphere are like whispered sweet nothings. The blue notes are indecently enticing, of course – but it’s the underlying shimmer of vibraphone that tips the balance into divine decadence.

The finale, I always think, sounds like it belongs to another piece but Wilson makes capital of that, romping away with the tempo and relishing that horn-led ‘Indiana Jones’ moment and, still more, the outrageous ‘tumble’ at the pay-off.

For anyone weighing up if they really need another account of the Korngold (even one as good as this), then the coupling is going to swing it. The 17-year-old Korngold’s String Sextet is the headiest and most precocious of confections, the effusive love-child of Strauss’s Metamorphosen and Schoenberg’s Verklärte Nacht, and something whose passionate imperative seems hardly credible from one so young.

It gets an absolutely cracking performance here from key members of Wilson’s newly reformed Sinfonia of London led by Haveron; and the way in which it rides the impetus of Korngold’s invention ‘in the moment’, so to speak, positively lapping up the restless tonality and structural complexity, suggests the young composer impatient to get the notes down in the heat of inspiration. The slow movement (written first) foreshadows Die tote Stadt in its operatic reach, the harmony illuminated from within, or so it seems; the Intermezzo channels Mahler in its Ländler-like diversions. You certainly know where you are, period-wise. More Korngold will surely be forthcoming from Wilson – and to turn that tired old put-down of the Violin Concerto on its head, I’ve absolutely no doubt it will be more gold than corn.