maart 2020

Mozart: Violin Sonatas, Vol 2

Isabelle Faust & Alexander Melnikov

Hoewel de catalogus een aantal geïnspireerde samenwerkingen in dit repertoire bevat, vormt hier opnieuw een voortreffelijke serie van twee belangrijke leden van de formidabele kunstenaarsfamilie van Harmonia Mundi.

Mozarts ‘sonates voor klavecimbel of fortepiano, met begeleiding van een viool’, zoals ze doorgaans werden aangekondigd, werden lange tijd relatief verwaarloosd op cd, maar zijn de laatste jaren rijkelijk geserveerd. Op moderne instrumenten is de Hyperion-cyclus van Alina Ibragimova en Cédric Tiberghien bijna definitief gebleken. Er valt ook veel te genieten van de opnames met instrumenten uit die tijd van Rachel Podger en Gary Cooper (Channel Classics). Op basis van de eerste twee delen belooft de nieuwe cyclus met instrumenten uit die tijd van het doorgewinterde duo Isabelle Faust en Alexander Melnikov qua stijl en fantasie alle nieuwkomers te evenaren.

Vanaf het ondeugende openingsstuk Allegro van K376 – een van de eerste werken die Mozart componeerde nadat hij zich als freelance componist in Wenen had gevestigd – bent u zich bewust van een gretig creatief partnerschap, waarbij Faust en Melnikov elkaar met genoegen steunen en ondermijnen. De cruciale balans tussen thema en begeleiding wordt altijd slim beoordeeld. Ritmes zijn soepel (ze gebruiken meer rubato dan beide rivaliserende duo's), baslijnen zijn sterk geëtst en geregisseerd; en in elk van de snellere bewegingen voel je Mozarts ondeugende, licht anarchistische geest die onder het stedelijke oppervlak sluimert.

De klankwereld die wordt gecreëerd door Fausts ingewanden-bespande 'Doornroosje' Stradivarius en Melnikovs reproductie van de Walter fortepiano uit de jaren 1790 is natuurlijk magerder en schurender dan die van Ibragimova en Tiberghien. De resultaten kunnen controversieel zijn. Terwijl het Hyperion-duo gehoor geeft aan Mozarts voorgeschreven grazioso in de finale van K376, geven Faust en Melnikov, met hun percussieve aanval en accentuering, het hoofdthema een wellustige bucolische smaak.

Meer dan op de rivaliserende opnamen variëren en verfraaien Faust en Melnikov herhalingen, waarbij ze vaak Mozarts regels aanpassen. Ik hield van de brutale kleine versieringen in K301's openings-Allegro, dat doorgaans op een andere manier als opera buffa naar voren komt. Soms kunnen de spelers echter ritmische flexibiliteit tot het uiterste drijven, zoals in het eerste deel van K378, waar het heldere, marsachtige tweede thema grillig wordt opgerekt in de herhaling. Maar veel vaker betrapte ik mezelf erop dat ik moest glimlachen om de humor en grilligheid van het spel: in K305's 'jacht'-Allegro di molto, waarvan de veulenachtige impulsiviteit nauwelijks werd ingeperkt, of het coloristische bereik van de variatiefinale van dezelfde sonate, inclusief Fausts broze sul ponticello in de mineurvariatie. Aan de andere kant van het spectrum hebben de niet zo langzame bewegingen van K376 en K378 een natuurlijke lyrische flow, versterkt door expressieve versieringen en sierlijke toetsen van portamento. Echte spontaniteit is ongrijpbaar in de opnamestudio. Faust en Melnikov wekken in ieder geval de illusie dat ze reageren op de muziek en deze ter plekke opnieuw creëren. Roll on Vol 3.

Long relatively neglected on disc, Mozart’s ‘sonatas for harpsichord or fortepiano, with the accompaniment of a violin’, as they were routinely billed, have been richly served in recent years. On modern instruments the Hyperion cycle from Alina Ibragimova and Cédric Tiberghien has proved near-definitive. There is much to relish, too, in the period-instrument recordings from Rachel Podger and Gary Cooper (Channel Classics). On the evidence of the first two volumes, the new period-instrument cycle from the seasoned pairing of Isabelle Faust and Alexander Melnikov promises to match all comers in style and fantasy.

From the puckish opening Allegro of K376 – one of the first works Mozart composed after setting up as a freelance composer in Vienna – you’re aware of an eager creative partnership, with Faust and Melnikov delightedly seconding and undercutting each other. The crucial balance between theme and accompaniment is always cannily judged. Rhythms are pliable (they use more rubato than either of the rival duos), bass lines strongly etched and directed; and in each of the faster movements you sense Mozart’s mischievous, faintly anarchic spirit lurking beneath the urbane surface.

The sound world created by Faust’s gut strung ‘Sleeping Beauty’ Stradivari and Melnikov’s reproduction 1790s Walter fortepiano is, of course, leaner and more abrasive than that evoked by Ibragimova and Tiberghien. The results can be controversial. Whereas the Hyperion duo heed Mozart’s prescribed grazioso in K376’s finale, Faust and Melnikov, with their percussive attack and accentuation, give the main theme a lusty bucolic flavour.

More than on the rival recordings, Faust and Melnikov vary and embellish repeats, often tweaking Mozart’s lines in the process. I loved the cheeky little decorations in K301’s opening Allegro, which, typically, emerges as opera buffa by other means. On occasion, though, the players can take rhythmic flexibility to extremes, as in the first movement of K378, where the crisp, march-like second theme is whimsically distended in the repeat. But far more often I found myself smiling at the wit and caprice of the playing: in K305’s ‘hunting’ Allegro di molto, its coltish impulsiveness barely contained, or the colouristic range of the same sonata’s variation finale, including Faust’s brittle sul ponticello in the minore variation. At the other end of the spectrum, the not-so-slow movements of K376 and K378 have a natural lyrical flow, enhanced by expressive ornamentation and graceful touches of portamento. True spontaneity is elusive in the recording studio. Faust and Melnikov give the illusion, at least, that they are responding to and recreating the music on the spot. Roll on Vol 3.