februari 2020

Liszt: The Complete Songs, Vol 6

Julia Kleiter & Julius Drake

Een uitstekende serie wordt vervolgd met een heel mooi recital, dit keer waarbij Julia Kleiter zich bij pianist Julius Drake voegt voor een gedeelte met nummers die perfect bij haar karaktervolle stem passen.

De Duitse sopraan Julia Kleiter sluit zich aan bij Julius Drake voor het zesde deel van Hyperions Liszt-overzicht, dat de jaren 1841 tot 1859 beslaat, een periode waarin Liszt zijn carrière als concertvirtuoos opgaf om zich te concentreren op compositie en zijn positie als kapelmeester in Weimar in te nemen, waar hij tot 1861 zou blijven. Veel van de liederen hier hebben een bijna opera-achtige intensiteit en gewicht, misschien een herinnering dat Liszt ook gelijktijdig werkte aan zijn uiteindelijk verlaten opera Sardanapalo, die hem met tussenpozen bijna een decennium lang vanaf 1842 bezighield. Nu we Kirill Karabits' opname hebben van David Trippetts reconstructie van Sardanapalo's eerste akte (Audite, 2/19), zijn we misschien beter in staat om de relatie tussen opera en lied in Liszts verbeelding te begrijpen.

Veel van Liszts vroege liederen waren gericht op salonuitvoeringen door de belangrijkste zangers van zijn tijd. De eerste ‘Loreley’, ‘Mignons Lied’ en ‘Die Zelle in Nonnenwerth’ (respectievelijk 1841, 1842 en 1843) zijn in essentie dramatische monologen, terwijl ‘Die Macht der Musik’, uit 1848, in feite een cantate voor stem en piano is, gegoten in de lijn van een operascène, met een inleidend recitatief gevolgd door een lange bel canto-melodie die uitnodigt tot vergelijking met de aria die Liszt voor zijn heldin Mirra in de eerste scène van Sardanapalo voorzag. In latere revisies en hercomposities neigde hij ernaar de aangeboren theatraliteit te temperen. Kleiter en Drake geven ons de tweede versies, daterend uit 1859, van zowel de Hugo-zettingen als de Lieder aus Schillers Wilhelm Tell: terwijl de eerste van nature opera-achtig blijven – ‘Oh! quand je dors’ is groots extatisch – zijn de Schiller-zettingen, herzien, zo vermoedt men, om hun tekstuele nadruk op vergankelijkheid te benadrukken, in het algemeen meer gedempt dan de verrukkelijke originelen, onvergetelijk opgenomen door Matthew Polenzani op de eerste cd van de serie (1/11).

De uitvoeringen hier spatten van de overtuiging. Kleiters toon is wonderbaarlijk gelijkmatig en uitzonderlijk mooi over een breed vocaal bereik, en haar toewijding staat geen seconde ter discussie. Mignons angst wordt levendig gerealiseerd als Liszt op veelzeggende wijze de verschillen vervaagt tussen de minnaar, beschermer en vader tot wie het lied is gericht en Drake een ware storm opzweept bij de vermelding van ‘der Drachen alte Brut’ die de muziek richting nachtmerrie doet kantelen. Kleiter ontketent een glorieuze vloed van geluid bij de climax van ‘Musik, du Mächtige’ in ‘Die Macht der Musik’, maar ze is ook in staat om pianissimos te betoveren in het prachtige ‘Kling leise, mein Lied’ en aan het einde van ‘Oh! quand je dors’, waar de laatste frase weemoedig omhoog drijft naar de laatste stilte. Drake is hier op zijn best, met zowel duisternis als humor in ‘Enfant, si j’étais roi’ en een echte vertoning van virtuositeit, drama en kleur als de boot zinkt in ‘Die Loreley’. Een prachtige plaat en een geweldig recital op zichzelf, dit is misschien wel het beste deel van de serie tot nu toe. Luister er vooral naar.

The German soprano Julia Kleiter joins Julius Drake for the sixth volume of Hyperion’s Liszt survey, which covers the years 1841 to 1859, a period that saw Liszt abandon his career as a concert virtuoso in order to concentrate on composition and take up his position as Kapellmeister in Weimar, where he was to remain until 1861. Many of the songs here have an almost operatic intensity and weight, a reminder, perhaps, that Liszt was also contemporaneously working on his eventually abandoned opera Sardanapalo, which occupied him intermittently for almost a decade from 1842. Now that we have Kirill Karabits’s recording of David Trippett’s reconstruction of Sardanapalo’s first act (Audite, 2/19), we’re perhaps in a better position to understand the relationship between opera and song in Liszt’s imagination.

Many of Liszt’s early songs were geared to salon performance by the major singers of his day. The first ‘Loreley’, ‘Mignons Lied’ and ‘Die Zelle in Nonnenwerth’ (1841, 1842 and 1843 respectively) are in essence dramatic monologues, while ‘Die Macht der Musik’, from 1848, is effectively a cantata for voice and piano, cast along the lines of an operatic scena, with an introductory recitative followed by a long bel canto melody that invites comparison with the aria that Liszt provided for his heroine Mirra in Sardanapalo’s first scene. In later revisions and recompositions, he tended to tone the innate theatricality down. Kleiter and Drake give us the second versions, dating from 1859, of both the Hugo settings and the Lieder aus Schillers Wilhelm Tell: while the former remain innately operatic – ‘Oh! quand je dors’ is grandly ecstatic – the Schiller settings, revised, one suspects, to emphasise their textual emphasis on transience, are altogether more muted than the rapturous originals, unforgettably recorded by Matthew Polenzani on the first disc of the series (1/11).

The performances here blaze with conviction. Kleiter’s tone is wonderfully even and exceptionally beautiful over a wide vocal range, and her commitment is never for a second in doubt. Mignon’s anguish is vividly realised as Liszt tellingly blurs the distinctions between the lover, protector and father to whom the song is addressed and Drake whips up a veritable storm at the mention of ‘der Drachen alte Brut’ that tips the music towards nightmare. Kleiter unleashes a glorious flood of sound at the climactic invocation of ‘Musik, du Mächtige’ in ‘Die Macht der Musik’, but she’s also capable of ravishing pianissimos in the exquisite ‘Kling leise, mein Lied’ and at the close of ‘Oh! quand je dors’, where the final phrase drifts wistfully upwards to its final silence. Drake is similarly at his best here, providing darkness as well as wit in ‘Enfant, si j’étais roi’ and a real display of virtuosity, drama and colour as the boat sinks in ‘Die Loreley’. A marvellous disc and a great recital in its own right, this is arguably the finest instalment of the series to date. Do listen to it.