januari 2020

Richard Strauss: Don Juan. Don Quixote. Till Eulenspiegel

Oslo Philharmonic Orchestra o.l.v. Vasily Petrenko

Uitstekende verhalen van Vasily Petrenko, waarbij Oslo’s eerste celliste Louisa Tuck dezelfde eer verdient als de Ridder.

Ik gaf een warm welkom aan het eerste deel van Vasily Petrenko's Strauss-serie met de Oslo Philharmonic (8/19), en het tweede album is, als het al iets is, nog beter. Het toont drie van de meest levendig picturale werken van de componist in uitvoeringen die doorspekt zijn met hetzelfde gevoel van ontdekking en flexibiliteit, en van dirigent en orkest die er enorm van genieten.

Voor Don Quixote volgt Petrenko het voorbeeld van de partituur door de fantastische eerste cello van zijn orkest, Louisa Tuck, te casten als de Ridder. Haar spel is prachtig geïntegreerd en superieur welbespraakt - de stilte en tederheid van de laatste minuten zijn bijzonder ontroerend. Ook Tucks samenspel met Catherine Bullocks brutale Sancho Panza is een genot; weinig recente opnames waren zo bevredigend en welsprekend in de dialoog van Variatie 3.

Maar het is vooral Petrenko's overtuiging die de uitvoering zo speciaal maakt, zonder dat er een maat is die zichzelf mag spelen, de beschrijving van de muziek levendig maar nooit koppig overgebracht; we voelen Don Quichots misplaatste vastberadenheid om zich in elk waanvoorstellingsavontuur te storten, en we voelen echt de wervelende kracht van zijn verbeelding - je zult moeite hebben om niet meegesleept te worden in Var 7's vlucht van fantasie. Er is ook grootsheid en verdriet, wat het ultieme gevoel van pathos in een meeslepend verslag van Var 10 versterkt.

De koppelingen zijn ook uitstekend. Don Juan bruist van energie en verwachting, maar Petrenko brengt ook subtiliteit en, naarmate het stuk vordert, een groeiend gevoel van het geweten van onze hoofdpersoon dat hem inhaalt. Till Eulenspiegel is ondertussen niet alleen opmerkelijk vanwege de scherp geëtste karakterisering, maar ook vanwege de flexibiliteit van de aanpak, waarbij Petrenko zichzelf vaak de ruimte gunt en de tijd neemt. Met fantastisch spel en uitstekende techniek is dit een ander zeer aanbevolen album in wat een zeer fijne serie aan het worden is.

Daarentegen is de nieuwe release van Daniel Barenboim op zijn Peral-label een teleurstelling. Uitgebracht ter ere van 20 jaar West-Eastern Divan Orchestra, toont het hen nauwelijks op hun best. De live-opname van Don Quixote wordt ontsierd door techniek die de cello van Kian Soltani veel te ver naar voren plaatst - hij domineert zelfs in de meest grootse orkestrale passages - en geeft weinig gevoel voor perspectief en breedte.

Soltani's spel is ongetwijfeld welsprekend en er zijn prachtige bijdragen van altvioliste Miriam Manasherov, maar de volharding van de cello in de balans wordt snel vermoeiend. En hoewel Barenboims dirigeren, net als bij zijn eerdere Chicago-opname (Elatus, 12/91), niets vreselijk verkeerd doet, is het vreemd genoeg een gebrek aan verbeeldingskracht en affectie. Het voelt ook zelden alsof het orkestspel meer is dan de som van de getalenteerde partijen.

De Boléro-koppeling is meeslepend (compleet met enthousiast applaus) en bevat enkele mooie solobijdragen, maar met onopvallende techniek heeft het op zichzelf niet veel te bieden. Het album is alleen digitaal verkrijgbaar; verwacht geen documentatie.

I gave a warm welcome to the first instalment of Vasily Petrenko’s Strauss series with the Oslo Philharmonic (8/19), and the second album is, if anything, even finer. It showcases three of the composer’s most vividly pictorial works in performances shot through with the same sense of discovery and flexibility, and of conductor and orchestra thoroughly enjoying themselves.

For Don Quixote Petrenko follows the score’s lead in casting his orchestra’s superb principal cello, Louisa Tuck, as the Knight. Her playing is beautifully integrated and superbly eloquent – the hush and tenderness of the final minutes is especially moving. Tuck’s interplay, too, with Catherine Bullock’s bumptious Sancho Panza is a delight; few recent recordings have been so satisfactory and eloquent in the dialogue of Variation 3.

But it’s largely Petrenko’s conviction that makes the performance so special, with no bar allowed simply to play itself, the music’s descriptiveness vividly but never doggedly conveyed; we feel Don Quixote’s misguided determination to throw himself into each delusional adventure, and we really sense the swirling power of his imagination – you’ll struggle not to get swept up in Var 7’s flight of fancy. There’s grandeur and sorrow, too, which intensifies the ultimate feeling of pathos in a rousing account of Var 10.

The couplings are outstanding, too. Don Juan bristles with energy and anticipation but Petrenko also brings subtlety and, as the piece progresses, a growing sense of our protagonist’s conscience catching up with him. Till Eulenspiegel, meanwhile, is remarkable not just for its sharply etched characterisation but also for the flexibility of the approach, Petrenko often allowing himself space and taking his time. With superb playing and excellent engineering, this is another highly recommended album in what’s turning into a very fine series.

By contrast, Daniel Barenboim’s new release on his Peral label is a disappointment. Brought out to celebrate 20 years of the West-Eastern Divan Orchestra, it hardly shows them at their best. The live recording of Don Quixote is marred by engineering that places Kian Soltani’s cello far too far forward – he dominates even in the grandest orchestral passages – and gives little sense of perspective and breadth.

Soltani’s playing is undoubtedly eloquent, and there are lovely contributions from violist Miriam Manasherov, but the persistence of the cello in the balance quickly becomes tiring. And while Barenboim’s conducting, as with his earlier Chicago recording (Elatus, 12/91), doesn’t do anything terribly wrong, it is strangely short on imagination and affection. It rarely feels, either, as though the orchestral playing adds up to more than the sum of its talented parts.

The Boléro coupling is rousing (complete with enthusiastic applause) and features some fine solo contributions but with undistinguished engineering, again, doesn’t have much to recommend it on its own terms. The album is available digitally only; don’t expect any documentation.