december 2021

Americascapes

Basque National Orchestra o.l.v. Robert Trevino

Een fascinerend en glorieus gespeeld programma met weinig bekende Amerikaanse orkestwerken, met echte zorg en passie samengesteld en gedirigeerd door Robert Trevino.

Robert Trevino heeft een slim gevarieerd programma samengesteld van weinig bekende Amerikaanse orkestwerken. Dit is inderdaad de première-opname van Howard Hansons Before the Dawn (1920), een jeugdig, merkwaardig compact symfonisch gedicht vol met opzwepende emoties. Een trieste, maar mooie passage die begint op 3'13" lijkt mij niet alleen het middelpunt van het werk te zijn, maar ook het hart ervan, en het wordt hier prachtig gespeeld door de houtblazers van het Baskisch Nationaal Orkest.

Carl Ruggles propt ook behoorlijk wat in zijn vier miniatuur Evocations (1943) – beter bekend in hun originele versie voor solopiano – hoewel ze afzonderlijk en als set bevredigend compleet klinken. Hij was een beroemd knorrig personage en zijn muziek is zowel zorgvuldig geschreven als compromisloos. Trevino benadrukt lyriek boven grilligheid, en hoewel zijn interpretatie minder fijn gedetailleerd is dan die van Tilson Thomas met de Rochester Symphony (oorspronkelijk op CBS, 1/81), is het nog steeds een stoot.

Charles Martin Loeffler werd geboren in de buurt van Berlijn, maar emigreerde in 1881 naar de VS, waar hij violist werd bij de Boston Symphony. Loefflers muzikale reactie op Maeterlincks La mort de Tintagiles is lang niet zo macaber als het poppenspel zelf, maar is desalniettemin prachtig gemaakt en vaak ingenieus kleurrijk. Luister bijvoorbeeld naar 14'20" en je zou denken dat hij leende van Debussy's La mer, hoewel Loefflers symfonisch gedicht eigenlijk het eerst kwam, aangezien het in 1898 in première ging (hoewel het hier in de herziene versie uit 1901 wordt gespeeld). Loefflers melodieën zijn misschien niet altijd de meest opvallende of memorabele, maar ik vind in bijna elke maat wel iets dat mijn oren betovert - let bijvoorbeeld op het prominente deel voor de fragiel klinkende viola d'amore (voor het eerst gehoord op 8'00"). Trevino's lezing is iets breder dan die van John Nelson met de Indianapolis Symphony (New World, 9/88), maar geeft nog steeds het scherpe gevoel van de componist voor dramatische pacing weer.

Henry Cowell staat vooral bekend als de radicale componist die als eerste gebruikmaakte van toonclusters (Bartók vroeg toestemming om ze te gebruiken), maar de Variaties voor orkest (1956) stammen uit zijn latere, conservatievere jaren. Er zijn hier een paar toonclusters (de hooggelegen wolk van violen op 4'31", zeg maar) samen met andere modernistische technieken die hij uit zijn iconoclastische jeugd heeft meegenomen, hoewel deze bestaan ​​in de context van een meer traditionele taal. Wat ik opmerkelijk vind, is het gevoel van eenheid dat hij creëert met zo'n diversiteit. Elk van de zeven of zo secties heeft bijvoorbeeld een duidelijk karakter - de glinsterende dans van keyboards en percussie vanaf 7'48" is werelden verwijderd van het pastorale lied van de houtblazers dat volgt (op 9'56") - maar uiteindelijk zijn het allemaal facetten van een onlosmakelijk geheel. Als er een meesterwerk is tussen de vier werken op deze schijf, zou ik zeggen dat het dit is. William Stricklands CRI-opname uit 1963 heeft het opmerkelijk goed volgehouden, maar die van Trevino is net zo gezaghebbend, gespeeld met meer verfijning, en het opgenomen geluid is eersteklas. Dringend aanbevolen.

Robert Trevino has put together a cleverly varied programme of little-known American orchestral works. Indeed, this is the premiere recording of Howard Hanson’s Before the Dawn (1920), a youthful, curiously compact tone poem full of heaving emotion. A sad, rather lovely passage starting at 3'13" seems to me to be not just at the work’s centre but also its heart, and it’s beautifully played here by the Basque National Orchestra’s woodwinds.

Carl Ruggles also crams quite a lot into his four miniature Evocations (1943) – better known in their original version for solo piano – though individually and as a set they sound satisfyingly complete. He was a famously cantankerous character and his music is both painstakingly written and uncompromising. Trevino emphasises lyricism over cragginess, and if his interpretation is less finely detailed than Tilson Thomas’s with the Rochester Symphony (originally on CBS, 1/81), it still packs a punch.

Charles Martin Loeffler was born near Berlin but emigrated in 1881 to the US, where he became a violinist in the Boston Symphony. Loeffler’s musical response to Maeterlinck’s La mort de Tintagiles is not nearly as macabre as the puppet play itself but is nonetheless exquisitely crafted and often ingeniously colourful. Listen, say, at 14'20" and you might think that he was cribbing from Debussy’s La mer, though actually Loeffler’s tone poem came first, having been premiered in 1898 (though it’s played here in its 1901 revision). Loeffler’s melodies may not always be the most striking or memorable but I find something to entrance my ears in nearly every bar – note, for example, the prominent part for the fragile-sounding viola d’amore (first heard at 8'00"). Trevino’s reading is slightly broader than John Nelson’s with the Indianapolis Symphony (New World, 9/88) but still conveys the composer’s keen sense of dramatic pacing.

Henry Cowell is best remembered as the radical who first employed tone clusters (Bartók asked his permission to use them), but the Variations for Orchestra (1956) comes from his more conservative later years. There are a few tone clusters here (the high-lying cloud of violins at 4'31", say) along with other modernist techniques carried over from his iconoclastic youth, although these exist in the context of a more traditional language. What’s remarkable, I find, is the sense of unity he creates given such diversity. Each of the seven or so sections has a distinct character, for example – the glittering dance of keyboards and percussion starting at 7'48" is worlds apart from the pastoral song of the woodwinds that follows (at 9'56") – yet in the end, all are facets of an indissoluble whole. If there’s a masterpiece among the four works on this disc, I’d argue it’s this. William Strickland’s 1963 CRI recording has held up remarkably well but Trevino’s is equally authoritative, played with greater polish, and the recorded sound is first-rate. Urgently recommended.