november 2021

Stravinsky: The Soldier's Tale (English version), Élégie. Duo concertant

Isabelle Faust & Alexander Melnikov

De authentieke geest van Stravinsky’s theatrale werk – of in ieder geval een geest die perfect aansluit bij deze luisteraar – doordringt zowel deze briljante uitvoering, muziek als vertelling.

Noties van authenticiteit passen niet vanzelfsprekend bij een stuk dat zo inherent aanpasbaar is aan omstandigheden, en op die manier is ontworpen als een prototype van wat théâtre pauvre werd. Toch is er een grimmige mijlpaal die het waard is om te markeren sinds de griepuitbraak van 1918-19 grenzen en theaters in heel Europa sloot en Stravinsky en de schrijver Charles-Ferdinand Ramuz ertoe aanzette een entertainment te bedenken dat ter plekke kon worden opgevoerd.

Ondanks de gladde studioproductiewaarden roepen Isabelle Faust en haar collega's inderdaad de mise en scène op van artiesten die laat op de middag op een stoffig plein aankomen en optreden vanaf de achterkant van een oude vrachtwagen. Eerst geeft Faust echter een teder, klagend verslag van de solo Élégie die in 1944 werd gecomponeerd ter gelegenheid van het overlijden van de leider van het Pro Arte Quartet, Alphonse Onnou. Haar vederlichte strijkstok van de opening van de Duo concertant suggereert dat ze het meest aandacht heeft besteed aan Samuel Dushkins baanbrekende versie op plaat (met de uitstekende Alexander Melnikov die gevoeliger in balans is dan de componist aan de piano).

Deze Soldier’s Tale is verkrijgbaar in drie talen, allemaal voorgedragen door de Franse acteur Dominique Horwitz. Net als de viool van de soldaat, heeft de Engelse vertaling van Kitty Black en Michael Flanders al jarenlang stevige diensten bewezen, althans sinds de opname van het Glyndebourne ensemble uit 1954 onder leiding van John Pritchard (EMI, 9/56), en Horwitz is er de meester van, het rijm, de slang en de taak om onderscheid te maken tussen personages en vertelling.

Het boekje beschrijft de historisch passende aard van de instrumenten die worden gebruikt naast Fausts ‘Sleeping Beauty’ Strad, zelfs tot aan de gerestaureerde met geitenvel bedekte drums. De poky-klinkende fagot, het ragtimegevoel van de klarinet en het parodie-revuekarakter van Reinhold Friedrichs cornet à pistons zijn allemaal op zichzelf onweerstaanbaar, maar het gevoel van authenticiteit ontstaat echt door het spelen: de schurende weerstand tegen legato voor de soldatenmars bijvoorbeeld, of de sluwe rubato en volkse charme van het Kleine Concert en danssuite voor de prinses in bed in Deel 2. Ook het einde komt op mij over als ideaal schuin en ongepolijst in de traditie van Brecht en Weill, waardoor we het lot van de soldaat zelf kunnen uitvogelen zonder duivels gekakel of een lompe onthulling. Voor een volledige, moderne, Engelse Soldier’s Tale staan ​​Horwitz en Faust en hun collega’s bovenaan de stapel, samen met de Britse muziek-royaltyversie onder leiding van wijlen Oliver Knussen.

Notions of authenticity don’t obviously map themselves on to a piece so inherently adaptable to circumstances, and designed that way as a prototype of what became théâtre pauvre. All the same, there is a grim landmark worth marking since the influenza outbreak of 1918 19 closed borders and theatres across Europe and prompted Stravinsky and the writer Charles-Ferdinand Ramuz to devise an entertainment that could be staged on the fly.

Despite the slick studio-production values, Isabelle Faust and her colleagues do indeed evoke the mise en scène of performers pulling up in a dusty square late one afternoon and performing from the back of an old truck. First, however, Faust gives a tender, plangent account of the solo Élégie composed in 1944 to mark the passing of the Pro Arte Quartet’s leader, Alphonse Onnou. Her feathery bowing of the Duo concertant’s opening then suggests she has paid the closest attention to Samuel Dushkin’s pioneering version on record (with the excellent Alexander Melnikov balanced more sensitively than the composer at the piano).

This Soldier’s Tale is available in three languages, all of them recited by the French actor Dominique Horwitz. Much like the soldier’s fiddle, the English translation by Kitty Black and Michael Flanders has given sturdy service for many years now, at least since the 1954 Glyndebourne ensemble recording conducted by John Pritchard (EMI, 9/56), and Horwitz is the master of it, the rhyme, the slang and the task of differentiating between characters and narration.

The booklet details the historically appropriate nature of the instruments used alongside Faust’s ‘Sleeping Beauty’ Strad, even down to the restored goatskin-covered drums. The poky-sounding bassoon, the ragtime feel of the clarinet and parody-revue character of Reinhold Friedrich’s cornet à pistons are all irresistible in their own right, but the sense of authenticity really arises from the playing: the abrasive resistance to legato for the soldier’s march, for example, or the sly rubato and folksy charm of the Little Concert and dance suite for the princess abed in Part 2. The ending, too, strikes me as ideally oblique and unvarnished in the tradition of Brecht and Weill, leaving us to work out the soldier’s fate for ourselves without devilish cackles or a heavy-handed reveal. For a full, modern, English Soldier’s Tale, Horwitz and Faust and their colleagues go to the top of the pile alongside the British-music-royalty version led by the late Oliver Knussen.