oktober 2021

Schumann: Alle Lieder

Christian Gerhaher & Gerold Huber

Dit zou altijd belangrijk blijven; het elf schijven tellende project om alle Schumann-liederen op te nemen van een van de beste zangers van dit moment, Christian Gerhaher, is in ieder geval de mooie prestatie waar we op hoopten.

(The Guardian) Er zijn al eerder min of meer complete overzichten van Robert Schumanns liederen op schijf verschenen – eind jaren zeventig nam de weergaloze Dietrich Fischer-Dieskau alle liederen op die hij geschikt achtte voor een bariton, terwijl Hyperion’s Schumann-editie, gepland door Graham Johnson en voltooid in 2009, een heel scala aan solisten gebruikte. Maar Christian Gerhahers project met zijn vaste pianist Gerold Huber, dat in 2018 begon met een schijf met de Op 35 Kerner-Lieder, is de eerste poging tot volledigheid door slechts één zanger.

Het is ongetwijfeld een fijne, constant lonende set, met elk lied gebracht met de nauwgezette aandacht voor detail en de individuele kleuring van elke frase die altijd een kenmerk is geweest van Gerhaers liederenzang. Strikt genomen is het echter niet de prestatie van één man die de verpakking en publiciteit suggereren. Hoewel Gerhaher het grootste deel van de sololiederen zingt, worden sommige aan anderen toegewezen: zo deelt hij de Op 25-collectie Myrthen met Camilla Tilling, terwijl de liederencyclus Frauenliebe und -leben wordt gezongen door een andere sopraan, Julia Kleiter, met verdere zangers die worden gerekruteerd voor de duetten en meerstemmige liederen met piano.

Mannelijke zangers pakken Frauenlieben und -leben wel aan, maar het is begrijpelijk dat het hier door een vrouw wordt gezongen. Toch lijkt Gerhahers beslissing om de Myrthen-liederen te delen nog steeds vreemd, vooral omdat het openingsnummer, Widmung, dat aan Tilling wordt gegeven, een van Schumanns grootste, meest persoonlijke liederen is, waarmee de componist de hele collectie opdroeg aan zijn toekomstige vrouw Clara op de vooravond van hun huwelijk. Maar Gerhahers uitvoeringen van de drie grote liederencycli, de twee Liederkreis Op 24 en Op 39, en Dichterliebe, vormen natuurlijk de brandpunten van de verzameling, en het is fascinerend om deze uitvoering van de laatste te vergelijken met de opname die Gerhaher in 2003 met Huber maakte. De twee zijn in grote lijnen vergelijkbaar; Gerhahers toon is in de loop van 15 jaar iets donkerder geworden, en de tempi in de latere versie zijn marginaal langzamer, het effect is bewuster, hoewel de weging van elk woord nog steeds even nauwkeurig is.

Het is ook interessant dat de eerdere cd ook de Op 90 Lenau-zettingen bevatte. In zijn essay met de nieuwe opnames benadrukt Gerhaher zijn bewondering voor de latere liederen, die gecomponeerd in 1849 en 1850, waarvan hij vindt dat ze onterecht als inferieur worden gezien aan de producten van Schumanns beroemde "jaar van het lied", 1840; hij beschouwt Opus 90 als de beste van deze latere groepen en plaatst het helemaal aan het einde van deze verzameling. Als de volgorde op de 11 schijven soms moeilijk te navigeren is, is de set verpakt met volledige teksten, vertalingen en een handige index, evenals korte notities over elk opus door Gerhaher zelf. Schumann-liefhebbers zullen het onweerstaanbaar vinden.

(The Guardian) There have been more or less complete surveys of Robert Schumann’s songs on disc before – in the late 1970s the peerless Dietrich Fischer-Dieskau recorded all the songs he thought suitable for a baritone, while Hyperion’s Schumann edition, planned by Graham Johnson and completed in 2009, used a whole range of soloists. But Christian Gerhaher’s project with his regular pianist Gerold Huber, which began in 2018 with a disc that included the Op 35 Kerner-Lieder, is the first attempt at comprehensiveness by just a single singer.

It’s undoubtedly a fine, constantly rewarding set, with every song delivered with the fastidious attention to detail and to the individual colouring of each phrase that has always been a feature of Gerhaer’s lieder singing. Strictly speaking, though, it’s not the one-man achievement that the packaging and publicity suggest. Though Gerhaher does sing the bulk of the solo songs, some are assigned to others: for instance, he shares the Op 25 collection Myrthen with Camilla Tilling, while the song cycle Frauenliebe und -leben is taken by another soprano, Julia Kleiter, with further singers recruited for the duets and part-songs with piano.

Male singers do tackle Frauenlieben und -leben, but it’s understandable that it should be sung here by a woman. Yet Gerhaher’s decision to share the Myrthen songs still seems odd, especially as the opening number, Widmung, which is given to Tilling, is one of Schumann’s greatest, most personal songs, with which the composer dedicated the whole collection to his future wife Clara on the eve of their wedding. But Gerhaher’s performances of the three great song cycles, the two Liederkreis Op 24 and Op 39, and Dichterliebe, naturally form the focal points of the collection, and it’s fascinating to compare this performance of the latter with the recording Gerhaher made with Huber in 2003. The two are broadly similar; Gerhaher’s tone has darkened slightly over 15 years, and the tempi in the later version are marginally slower, the effect more deliberate, though the weighting of every word is as precise as ever.

It’s interesting too that the earlier disc also included the Op 90 Lenau settings. In his essay with the new recordings, Gerhaher emphasises his admiration for the later songs, those composed in 1849 and 1850, which he thinks are seen unfairly as inferior to the products of Schumann’s famous “year of song”, 1840; he regards Op 90 as the finest of these later groups and places it at the very end of this collection. If the ordering on the 11 discs is sometimes hard to navigate, the set is packaged with full texts, translations and a useful index, as well as brief notes on each opus by Gerhaher himself. Schumann lovers will find it irresistible.