oktober 2021

Mozart & Flute in Paris

Emmanuel Pahud & Paris Chamber Orchestra o.l.v. François Leleux

Een eerbetoon aan Parijs als ‘fluithoofdstad van de wereld’ – en wie beter dan Emmanuel Pahud om zo’n viering te leiden?

Het zou al te gemakkelijk zijn, alleen al bij een vluchtige blik op de vetgedrukte titel, om aan te nemen dat Emmanuel Pahuds ‘Mozart & Flute in Paris’ een programma is van fluitwerken die in Parijs door Mozart zijn gecomponeerd. Maar non. Au contraire, dit is een dubbel-cd, multi-componist eerbetoon aan het idee van Parijs als ‘fluithoofdstad van de wereld’ van de 18e eeuw tot heden – zoals blijkt uit de mate van onderscheid die door de eeuwen heen van zijn fluitisten is gehoord en de manier waarop de fluit de geest van de Franse kunst belichaamt als geen ander instrument. En als dat laatste punt uw innerlijke cynicus aanspreekt, probeer dan eens wat vergelijkend te luisteren naar Hilary Hahns ‘Paris’ (DG, 3/21) of Diana Tishchenko’s ‘Strangers in Paradise’ (Warner, 12/19), want hoe geweldig die twee recente vioolhommages aan de Franse hoofdstad ook zijn, als het gaat om het direct en onvermijdelijk Frans klinken, hebben deze fluitwerken vanaf de eerste seconden van het programma een voorsprong; en het verdere gouden stempel is de aanwezigheid van François Leleux aan het roer van het Orchestre de Chambre de Paris, met alles wat zijn hoboïstenperspectief kan brengen.

Die eerder genoemde eerste paar seconden, met dank aan Philippe Hersants Dreamtime voor solofluit en orkest, zijn in feite ook enkele van de meest direct betoverende en opwindende maten muziek die ik in tijden op een cd heb gehoord. Een opdracht van het orkest, opgedragen aan en in première gebracht door Pahud in 2014 onder leiding van Thomas Zehetmair, dit eendelige concerto haalt zijn inspiratie uit Australische Aboriginal kosmologiemythen die de schepping van de wereld beschrijven, en u zult me ​​nu moeten vergeven als ik overdonder. Om te openen, een glinsterende orkestrale houtblazerswolk van pentatonische harmonie, waarop Pahuds schone, directe, soepele fluit een snelle, vogelgezangachtige melodie zingt die, dankzij zijn pure elegantie, ondanks het onderwerp nog steeds typisch Frans klinkt. Eveneens Gallisch klinkend is de daaropvolgende opeenvolging van verschuivende orkestrale landschappen; in feite overtreffen deze Dutilleux Dutilleux in hun caleidoscopische scala aan kleuren en klankkleuren, waarbij Pahud zijn technische grenzen verlegt via hedendaagse trucs zoals bisbigliandi (snelle oscillaties van klankkleuren en kleuren bereikt door speciale vingerzettingen) en multiphonics, terwijl orkestrale secties opstaan ​​om hem in gesprek te betrekken en commentaar te leveren, waarvan je sommige kon verwachten (bijv. houtblazersgeluiden), maar die ook enkele prachtige verrassingen bevatten, zoals een legato-tegenmelodie van celli in het hogere register. Dit alles wordt fantastisch en vloeiend behandeld door Leleux.

Concertino van Cécile Chaminade, geschreven in 1902 voor het Concours des Prix van het Conservatorium van Parijs, is een andere uitschieter op cd 1 vanwege de combinatie van geparfumeerde zuiverheid, delicatesse en noblesse. Dan is cd 2 geheel gewijd aan Mozarts bezoek aan Parijs in 1778, en schittert met nog eleganter en helderder orkestrale spel, plus nu wat verrukkelijk solowerk: eerst het dreamteam dat Pahud vergezelt voor de Symphonie concertante – Leleux zelf op hobo, hoornist Radovan Vlatković en fagottist Gilbert Audin – wiens respectievelijke tonen en vrolijk gesuperlijmde dialogen voortdurend het oor opnieuw kietelen en strelen; dan Anneleen Lenaerts’ poëtische spel in het Concerto voor fluit en harp, K299, haar harp betoverend in de zachte warmte van de Philharmonie de Paris. Niet te missen.

It would be all too easy, from a cursory glance at the bolded title alone, to assume that Emmanuel Pahud’s ‘Mozart & Flute in Paris’ is a programme of flute works composed in Paris by Mozart. But non. Au contraire, this is a double-disc, multi-composer tribute to the notion of Paris as ‘flute capital of the world’ from the 18th century to the present day – as exemplified by the levels of distinction heard from its flautists across the centuries and the way in which the flute embodies the spirit of French art like no other instrument. And if that latter point rouses your inner cynic, perhaps try some comparative listening with Hilary Hahn’s ‘Paris’ (DG, 3/21) or Diana Tishchenko’s ‘Strangers in Paradise’ (Warner, 12/19), because great as those two recent violin homages to the French capital are, when it comes to sounding immediately, inescapably French, these flute works have the edge right from the programme’s opening seconds; and the further gold stamp is the presence of François Leleux at the helm of the Orchestre de Chambre de Paris, with everything his oboist’s perspective can bring.

Those aforementioned first few seconds, courtesy of Philippe Hersant’s Dreamtime for solo flute and orchestra, are in fact also some of the most instantly beguiling and exciting bars of music I’ve heard open a disc in some time. A commission by the orchestra, dedicated to and premiered by Pahud in 2014 under the baton of Thomas Zehetmair, this single-movement concerto draws its inspiration from Australian Aboriginal cosmology myths describing the creation of the world, and you will now have to forgive me while I gush. To open, a shimmering orchestral woodwind cloud of pentatonic harmony, on to which Pahud’s clean, direct, supple flute sings a swift, birdsong-like melody that, thanks to its sheer elegance, still sounds quintessentially French despite the subject matter. Equally Gallic-sounding is the ensuing succession of shifting orchestral landscapes; in fact these out-Dutilleux Dutilleux in their kaleidoscopic range of colours and timbres, over which Pahud is put through his technical paces via contemporary tricks such as bisbigliandi (rapid oscillations of timbres and colours achieved through special fingerings) and multiphonics, as orchestral sections rise up to engage him in conversation and comment, some of which you could anticipate (eg woodwind calls), but also containing some beautiful surprises such as a legato countermelody from upper-register cellos. All of this is fabulously, fluidly handled by Leleux.

Cécile Chaminade’s Concertino, written in 1902 for the Paris Conservatoire’s Concours des Prix, is another standout on disc 1 for its combination of perfumed purity, delicacy and noblesse. Then disc 2 is entirely devoted to Mozart’s 1778 Paris visit, and shines with yet more elegant and lucid orchestral playing, plus now some delectable solo work: first, the dream team joining Pahud for the Symphonie concertante – Leleux himself on oboe, horn player Radovan Vlatković and bassoonist Gilbert Audin – whose respective tones and joyously superglued dialogues constantly tickle and stroke the ear afresh; then Anneleen Lenaerts’s poetic playing in the Concerto for flute and harp, K299, her harp ravishing in the gentle warmth of the Philharmonie de Paris. Not to be missed.