september 2021
Journey Through a Century
Sueye Park
Een buitengewoon album met solorepertoire, waarin Sueye Park de technische eisen overstijgt met optredens met een levendig karakter, drama, emotie en betrokkenheid – ook vastgelegd in fantastisch geluid.
Dit is sensationeel! Toen ik in januari 2018 het BIS-album van de complete Paganini Caprices van de Koreaanse violist Sueye Park verwelkomde, opperde ik dat deze uitstekende speler het cliché van ‘Paganini als duivel’ tegensprak met een alternatief beeld van Paganini als verleider. Hoe opmerkelijk dat programma ook is, ‘Journey Through a Century’ – de 20e eeuw, welteverstaan – is nog beter, en niet alleen omdat Park zo’n bekwame en fantasierijke speler is. Toevallig maakt Paganini hier ook een optreden, in Alfred Schnittkes aangrijpende polystilistische À Paganini (de originele versie, 1982) waarin, gedurende één episode, herkenbare scherven van verschillende Paganini Caprices worden opgeroepen, geïnterpoleerd door krachtige akkoorden. Schnittke dacht dat hij aan niemand toebehoorde: ‘Ik ben geen Rus’, schrijft Park terwijl ze de eigen woorden van de componist herinnert, ‘zelfs als Russisch mijn moedertaal is. Maar mijn echte moedertaal was het halfvergeten, pseudo-Duits van de Wolga-Duitsers. Toen had ik het probleem dat ik half Joods ben, ook al spreek ik helemaal geen Jiddisch.’
Schnittke’s methode is in essentie om de geboorte van de feniks te vergemakkelijken door het oude te vernietigen – maar altijd met een slimme toets zodat je het oude en het nieuwe naast elkaar kunt horen bestaan. Zoals bij zoveel Schnittke, zit er een verontrustende desoriëntatie in het hart van de muziek, maar nooit zo erg dat je je interesse of concentratie verliest. Kijk naar het geval van Isang Yun, die opgroeide in een tijd dat Korea een Japanse kolonie was, en je komt een andere wereld van tragedie tegen, een die niet minder desoriënterend is. Natuurlijk werd de Koreaanse identiteit onderdrukt en Yun, die actief was in Berlijn om Koreaanse en westerse muziek te verenigen, werd ontvoerd door de Zuid-Koreaanse geheime dienst, meegenomen naar Seoul en veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf. Gelukkig, en dankzij protesten van mensen als Karajan, Ligeti en Stravinsky, werd hij vrijgelaten. Yuns Königliches Thema (1976) neemt het ‘koninklijke thema’ uit Bachs A Musical Offering over op een soort Oost-Aziatisch uitstapje met een vleugje atonaliteit als gezelschap. Penderecki’s Capriccio (2008) is een kort pronkstuk in opdracht van Midori en Vadim Repin, terwijl Richard Strauss’ verrukkelijke late Daphne-Etüde voor soloviool (1945), muziek gebaseerd op een thema uit de gelijknamige opera, werd geschreven voor de kleinzoon van de componist. Wat betreft Prokofjevs Sonate in D uit 1947, is er een optie om deze korte maar zeer karakteristieke partituur solo of als een unisono ensemblestuk uit te voeren. Park spijkert zijn jack-in-the-box stilistische verscheidenheid en expressieve bitterzoetheid met verbeelding vast, waarbij het centrale 'thema met variaties' het hoogtepunt van de uitvoering is.
Naast Schnittke is het grootste werk Weinbergs zevendelige Sonate nr. 2 (1967). Net als bij de muziek van zijn vriend Shostakovich is de schreeuw gedempt, maar luister goed en je zult het horen. Dit ingenieuze stuk bestaat uit veelkleurige delen met titels als 'Melodie', 'Rusten', 'Intervallen', 'Antwoorden' en 'Begeleiding', elk volgend op de laatste met een element van verrassing terwijl het zijn eigen technische uitdagingen stelt.
En de rest? Regers vakkundig geschreven D mineur Prelude en Fuga (1909), een boeiend stuk gecomponeerd voor de jonge Adolf Busch, die de componist eerder had versteld doen staan door zijn enorme Vioolconcert uit het geheugen te spelen; Ysaÿe's laatste Solo Sonata (1923), die werd opgedragen aan de virtuoos Manuel Quiroga (vaak aangekondigd als 'de beste opvolger van Pablo de Sarasate' en die het werk helaas nooit in het openbaar heeft uitgevoerd), waarin een verleidelijke habanera-passage een aanwijzing geeft over de Spaanse prompt van de muziek; en, uit 1910, Fritz Kreislers Recitativo en Scherzo-caprice, die qua muzikale kwaliteit vrijwel gelijk is aan de Ysaÿe. Toevallig onderhielden de twee componisten nauw contact en droeg Kreisler dit meesterlijke stuk op aan Ysaÿe. Het spel hier is volkomen onberispelijk, Park concentreert zich op de zachte plechtigheid van de muziek, klinkende akkoorden met een gelijktijdig luidend pizzicato in de Recitativo voordat hij overschakelt naar de typisch Kreisleriaanse humor van de Scherzo-caprice.
Parks eigen boekjesnotities, waar ik veel dank aan verschuldigd ben, zijn uitstekend en op geen enkel punt in het programma heb je het gevoel dat de technische en intellectuele eisen haar interpretaties, die volkomen uitstekend zijn, op enigerlei wijze in gevaar brengen. Ze geeft openlijk toe dat dit slechts een ‘selectie’ is van stukken die haar dierbaar zijn en ‘dat het niet mogelijk is om alle belangrijke werken in aanmerking te nemen’, wat hopelijk ruimte laat in haar (en BIS’s) schema voor verdere volumes in soortgelijke richting. De opname legt Parks instrument vast met een verbazingwekkend realisme, en degenen met Super Audio CD-mogelijkheden kunnen nog meer profiteren van BIS’ uitzonderlijk goed uitgebalanceerde techniek. Als dit geen potentiële Gramophone Award-winnaar is, weet ik het ook niet meer.
This is sensational! In welcoming Korean violinist Sueye Park’s BIS album of the complete Paganini Caprices back in January 2018, I suggested that this excellent player countered the cliché of ‘Paganini as devil’ with an alternative image of Paganini as seducer. Remarkable as that programme is, ‘Journey Through a Century’ – the 20th century, that is – is finer still, and not only because Park is such an accomplished and imaginative player. As it happens, Paganini makes a showing here too, in Alfred Schnittke’s gripping polystylistic À Paganini (the original version, 1982) where, for one episode, recognisable shards from various Paganini Caprices are recalled, interpolated by powerful chords. Schnittke thought of himself as belonging to no one: ‘I am not Russian’, writes Park as she recalls the composer’s own words, ‘even if Russian is my mother tongue. But my real mother tongue was the half-forgotten, pseudo-German of the Volga Germans. Then I had the problem that I am half Jewish, even though I don’t speak Yiddish at all.’
Schnittke’s method is, in essence, to facilitate the phoenix’s birth by destroying the old – but always with a canny enough touch that you can hear the old and the new coexist. As with so much Schnittke, worrying disorientation sits at the music’s heart, but never so much that you lose interest or concentration. Turn to the case of Isang Yun, who grew up at a time when Korea was a Japanese colony, and you encounter another world of tragedy, one that’s no less disorientating. Of course, Korean identity was suppressed and Yun, who was active in Berlin trying to unite Korean and Western musics, was kidnapped by the South Korean secret service, taken to Seoul and sentenced to life imprisonment. Happily, and thanks to protests from the likes of Karajan, Ligeti and Stravinsky, he was released. Yun’s Königliches Thema (1976) takes the ‘royal theme’ from Bach’s A Musical Offering on a sort of East Asian outing with a touch of atonality for company. Penderecki’s Capriccio (2008) is a brief showpiece commissioned by Midori and Vadim Repin whereas Richard Strauss’s delightful late Daphne-Etüde for solo violin (1945), music based on a theme from the opera of the same name, was written for the composer’s grandson. As for Prokofiev’s Sonata in D of 1947, there’s an option to perform this brief albeit highly characteristic score either solo or as a unison ensemble piece. Park nails its jack-in-the-box stylistic variety and expressive bittersweetness with imagination, the central ‘theme with variations’ being the performance’s highlight.
Aside from Schnittke, the biggest work included is Weinberg’s seven-movement Sonata No 2 (1967). As with the music of his friend Shostakovich, the scream is muffled but listen closely enough and you’ll hear it. This ingenious piece consists of versicoloured movements with titles such as ‘Melody’, ‘Rests’, ‘Intervals’, ‘Replies’ and ‘Accompaniment’, each one trailing the last with an element of surprise while setting its own technical challenges.
And the rest? Reger’s expertly written D minor Prelude and Fugue (1909), an engaging piece composed for the young Adolf Busch, who had earlier on stunned the composer by playing his massive Violin Concerto from memory; Ysaÿe’s last Solo Sonata (1923), which was dedicated to the virtuoso Manuel Quiroga (frequently billed ‘the finest successor of Pablo de Sarasate’ and who sadly never actually performed the work in public), where a seductive habanera passage gives a clue as to the music’s Spanish prompt; and, from 1910, Fritz Kreisler’s Recitativo and Scherzo-caprice, which virtually levels with the Ysaÿe for musical quality. As it happens, the two composers maintained close contact and Kreisler dedicated this masterly piece to Ysaÿe. The playing here is quite beyond reproach, Park focusing the music’s mellow solemnity, sounding chords with a simultaneous chiming pizzicato in the Recitativo before switching to the typically Kreislerian wit of the Scherzo-caprice.
Park’s own booklet notes, to which I am greatly indebted, are outstanding and at no point in the programme do you feel that the technical and intellectual demands are in any way compromising her interpretations, which are wholly excellent. She freely admits that this is only a ‘selection’ of pieces that are dear to her and ‘that it isn’t possible to take all the important works into account’, which hopefully leaves room in her (and BIS’s) schedule for further volumes along similar lines. The recording captures Park’s instrument with amazing realism, and those with Super Audio CD capability can benefit further still from BIS’s exceptionally well-balanced engineering. If this isn’t a potential Gramophone Award-winner, I don’t know what is.